Turas 3 Gach rud faoi Turas 3
Eochair na n-íocón Feicfidh tú na híocóin seo in Turas 3:
Scríobh Writing
Bí ag caint/Labhair Speaking
Éisteacht Listening
Traic 1
CD CD
Meaitseáil Matching
Stór focal Vocabulary
Le foghlaim To be learned
Obair bheirte Pair work
Turas 3 CLEACHTAÍ ATHBHREITHNITHE Súil Siar
A. Athscríobh na habairtí seo i do chóipleabhar. Ansin, aistrigh iad. 1. Tá [mo: máthair] ____________ cabhrach agus tuisceanach. 2. Tá [do: iníon] ____________ fuinniúil agus greannmhar. 3. An bhfuil [bhur: tuismitheoirí] ____________ foighneach leat? 4. Ní bhíonn [ár: deartháir] ____________ cantalach riamh. 5. Cabhraíonn [a: athair] ____________ leis.
Súil Siar
Gheobhaidh tú deis féachaint siar ar na pointí is tábhachtaí ag deireadh gach caibidle.
B. Aistrigh go Gaeilge. two brothers ten nieces
twelve cousins two grandmothers
three stepsisters one nephew
thirty second cousins fifty cousins
C. Cathain a rugadh na daoine seo? Cén réaltchomhartha atá acu? Sampla: Pól: 03/04/2005
Freagra: Rugadh Pól ar an tríú lá de mhí Aibreáin, dhá mhíle is a cúig. An Reithe a réaltchomhartha. Sampla: Megan: 11/07/2000
Freagra: Rugadh Megan ar an aonú lá déag de mhí Iúil, dhá mhíle. An Portán a réaltchomhartha. Jean: 02/12/1999
Síle: 10/01/2017
Tim: 03/08/2002 Daithí: 05/10/2009
D. Déan cur síos ar na daoine seo. 1
2
Labhaoise: 30/06/2000 Lionárd: 22/05/2010
3
F. Athscríobh na habairtí seo i do chóipleabhar. Ansin, aistrigh iad. 1. Tá súile gorma [ag: mé] ____________ agus tá gruaig rua [ar: mé] ____________. 2. Baineadh siar [as: muid] ____________ nuair a bhuaigh siad [ar: muid] ____________. 3. Tá eagla [ar: iad] ____________ [roimh: cait] ____________. 4. Bhí áthas [ar: é] ____________ nuair a tháinig an bheirt [ag: iad] ____________. 5. Tá muinín [ag: í] ____________ [as: Ciara] ____________. 6. An bhfuil bród [ar: sibh] ____________ [as: iad] ____________? 7. An gcuirfidh tú fáilte [roimh: é] ____________ nó an bhfuil eagla [ar: é] ____________ [roimh: é] ____________?
8. Tá dúshlán [faoi: muid] ____________ ach ní theipfidh [ar: muid] ____________.
G. Scríobh plean aiste agus alt oscailte ar phearsa phoiblí a bhfuil meas agat air/uirthi. Cluastuiscint
Traic 12–13
Éist le Constance agus le Tiobóid ag caint fúthu féin agus faoina dteaghlach. Cloisfidh tú an taifeadadh faoi dhó. Líon isteach an t-eolas atá á lorg i do chóipleabhar.
An Chéad Chainteoir Ainm
1. Cár rugadh Constance? 2. Cá bhfuil sí ina cónaí anois?
3. Cad is ainm dá deirfiúr? 4. Cén duine is óige sa teaghlach?
5. Cén sórt daoine a gcabhraíonn sí leo?
An Dara Cainteoir Ainm
1. Cár rugadh Tiobóid?
E. Cén sórt daoine iad seo, meas tú? 2
1 3
2. Cén páiste is sine ina theaghlach?
3. Cén breithlá atá aige?
4. Cén réaltchomhartha atá aige?
An Ghaeilge Turas 3
Cultúr 1 An Ghaeilge
An Ghaeilge agus na Gaeltachtaí
Labhraítear an Ghaeilge ar fud na hÉireann. Tá beagán Gaeilge ag níos mó ná 3,000,000 duine. Labhraíonn beagnach 100,000 an Ghaeilge gach lá taobh amuigh den chóras oideachais.
Tá ceantair speisialta ann ina labhraítear an Ghaeilge mar chéad teanga gach lá. Tugtar ‘Gaeltachtaí’ ar na ceantair seo. Tá ceantair Ghaeltachta i nDún na nGall, i Maigh Eo, i nGaillimh, i gCiarraí, i gCorcaigh, i bPort Láirge agus sa Mhí.
Tá cúig líonra Gaeilge sa tír freisin. Is ceantair iad seo ina labhraítear an Ghaeilge agus an Béarla gach lá. Is iad sin Béal Feirste, Baile Locha Riach, Carn Tóchair, Cluain Dolcáin agus Inis.
Gaeltacht Dhún na nGall Carn Tóchair Béal Feirste Pádraig Mac Piarais
Gaeltacht Mhaigh Eo
Gaeltacht na Mí
Gaeltacht na Gaillimhe
Cluain Dolcáin Baile Locha Riach 1 Inis T Taighde agus cur i láthair
Roghnaigh ceantar Gaeltachta amháin. Téigh ar líne nó chuig Turas 1 agus faigh amach faoin gceantar sin. Ansin, cruthaigh do phóstaer féin. Is féidir póstaer digiteach a chruthú ar
www.canva.com, mar shampla. Úsáid go leor pictiúr!
Cuir an póstaer i láthair an ranga.
Gaeltacht Chiarraí
Gaeltacht Chorcaí
Gaeltacht na nDéise
Féinmheasúnú 1. Cad é an rud is suimiúla a d’fhoghlaim tú agus tú ag déanamh taighde? 2. Cad é an rud is fearr faoi do chur i láthair, i do thuairim?
Stór focal labhraítear
córas oideachais
líonra faraor
is spoken education system
mar chéad teanga as a first language network
unfortunately
tionchar imirce líofa
a bhuí le bródúil
influence migration fluent
thanks to proud
Tá ocht mír chultúir in Turas 3. Sna míreanna seo, foghlaimeoidh tú faoi phobal na Gaeilge agus faoi chultúr na hÉireann.
34 tríocha a ceathair tríocha a cúig 35 76 Caibidil 1 seachtó a sé 5. Cén sórt duine é? Constance de Gaor
Script: leathanach 102 de do Leabhar Gníomhaíochta.
1 T
Obair ghrúpa Group work
Punann Portfolio
Féinmheasúnú Self-assessment
Cur i láthair Presentation
Téigh chuig Go to
Tasc cultúir Culture task
Príomhscileanna Key skills
Gramadach Grammar
Caibidil 2
Tiobóid de Bhulbh
seachtó a seacht
77
An Ghaeilge in Éirinn
Tháinig an Ghaeilge go hÉirinn leis na Ceiltigh 2,500 bliain ó shin. Ar dtús, scríobhadh an Ghaeilge i script speisialta darb ainm Ogham. Tá níos mó faoi Ogham ar leathanach 160 i gCaibidil 4.
Faraor, thosaíomar ag labhairt an Bhéarla de réir a chéile, mar gheall ar an tionchar a bhí ag an mBreatain, an Gorta Mór agus an imirce ar an tír. In 1790, mar shampla, bhí Gaeilge líofa ag 3,500,000 duine in Éirinn. In 1890, ní raibh Gaeilge líofa ach ag 600,000.
Ogham
A bhuí le daoine cosúil le Dubhghlas de hÍde agus Pádraig Mac Piarais, d’éirigh daoine bródúil as an nGaeilge arís.
Chomh maith leis an nGaeilge agus an Béarla, labhraítear go leor teangacha eile in Éirinn. Mar shampla, labhraítear an Pholainnis, an Fhraincis, an Liotuáinis, an Rómáinis, an tSínis, an Araibis, an Fhilipínis agus go leor teangacha eile. Tá liosta iomlán anseo:
www.educateplus.ie/go/cso2016.
Míreanna Cultúir
vi
C
C
C
D
D
1
T
A
A
Mé Féin, Mo Theaghlach agus Mo Chairde
S
S
C
C
1
U
I
L
Ú
Ú
L
I
U
R
C
Ar Ais ar Scoil
T
R
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100 |
Page 101 |
Page 102 |
Page 103 |
Page 104 |
Page 105 |
Page 106 |
Page 107 |
Page 108 |
Page 109 |
Page 110 |
Page 111 |
Page 112 |
Page 113 |
Page 114 |
Page 115 |
Page 116 |
Page 117 |
Page 118 |
Page 119 |
Page 120 |
Page 121 |
Page 122 |
Page 123 |
Page 124 |
Page 125 |
Page 126 |
Page 127 |
Page 128 |
Page 129 |
Page 130 |
Page 131 |
Page 132 |
Page 133 |
Page 134 |
Page 135 |
Page 136 |
Page 137 |
Page 138 |
Page 139 |
Page 140 |
Page 141 |
Page 142 |
Page 143 |
Page 144 |
Page 145 |
Page 146 |
Page 147 |
Page 148 |
Page 149 |
Page 150 |
Page 151 |
Page 152 |
Page 153 |
Page 154 |
Page 155 |
Page 156 |
Page 157 |
Page 158 |
Page 159 |
Page 160 |
Page 161 |
Page 162 |
Page 163 |
Page 164 |
Page 165 |
Page 166 |
Page 167 |
Page 168 |
Page 169 |
Page 170 |
Page 171 |
Page 172 |
Page 173 |
Page 174 |
Page 175 |
Page 176 |
Page 177 |
Page 178 |
Page 179 |
Page 180 |
Page 181 |
Page 182 |
Page 183 |
Page 184 |
Page 185 |
Page 186 |
Page 187 |
Page 188 |
Page 189 |
Page 190 |
Page 191 |
Page 192 |
Page 193 |
Page 194 |
Page 195 |
Page 196 |
Page 197 |
Page 198 |
Page 199 |
Page 200 |
Page 201 |
Page 202 |
Page 203 |
Page 204 |
Page 205 |
Page 206 |
Page 207 |
Page 208 |
Page 209 |
Page 210 |
Page 211 |
Page 212 |
Page 213 |
Page 214 |
Page 215 |
Page 216 |
Page 217 |
Page 218 |
Page 219 |
Page 220 |
Page 221 |
Page 222 |
Page 223 |
Page 224 |
Page 225 |
Page 226 |
Page 227 |
Page 228 |
Page 229 |
Page 230 |
Page 231 |
Page 232 |
Page 233 |
Page 234 |
Page 235 |
Page 236 |
Page 237 |
Page 238 |
Page 239 |
Page 240 |
Page 241 |
Page 242 |
Page 243 |
Page 244 |
Page 245 |
Page 246 |
Page 247 |
Page 248 |
Page 249 |
Page 250 |
Page 251 |
Page 252 |
Page 253 |
Page 254 |
Page 255 |
Page 256 |
Page 257 |
Page 258 |
Page 259 |
Page 260 |
Page 261 |
Page 262 |
Page 263 |
Page 264 |
Page 265 |
Page 266 |
Page 267 |
Page 268 |
Page 269 |
Page 270 |
Page 271 |
Page 272 |
Page 273 |
Page 274 |
Page 275 |
Page 276 |
Page 277 |
Page 278 |
Page 279 |
Page 280 |
Page 281 |
Page 282 |
Page 283 |
Page 284 |
Page 285 |
Page 286 |
Page 287 |
Page 288 |
Page 289 |
Page 290 |
Page 291 |
Page 292 |
Page 293 |
Page 294 |
Page 295 |
Page 296 |
Page 297 |
Page 298 |
Page 299 |
Page 300 |
Page 301 |
Page 302 |
Page 303 |
Page 304 |
Page 305 |
Page 306 |
Page 307 |
Page 308 |
Page 309 |
Page 310 |
Page 311 |
Page 312 |
Page 313 |
Page 314 |
Page 315 |
Page 316 |
Page 317 |
Page 318 |
Page 319 |
Page 320 |
Page 321 |
Page 322 |
Page 323 |
Page 324 |
Page 325 |
Page 326 |
Page 327 |
Page 328 |
Page 329 |
Page 330 |
Page 331 |
Page 332 |
Page 333 |
Page 334 |
Page 335 |
Page 336 |
Page 337 |
Page 338 |
Page 339 |
Page 340 |
Page 341 |
Page 342 |
Page 343 |
Page 344 |
Page 345 |
Page 346 |
Page 347 |
Page 348 |
Page 349 |
Page 350 |
Page 351 |
Page 352 |
Page 353 |
Page 354 |
Page 355 |
Page 356 |
Page 357 |
Page 358 |
Page 359 |
Page 360 |
Page 361 |
Page 362 |
Page 363 |
Page 364 |
Page 365 |
Page 366 |
Page 367 |
Page 368 |
Page 369 |
Page 370 |
Page 371 |
Page 372 |
Page 373 |
Page 374 |
Page 375 |
Page 376 |
Page 377 |
Page 378 |
Page 379 |
Page 380 |
Page 381 |
Page 382 |
Page 383 |
Page 384 |
Page 385 |
Page 386 |
Page 387 |
Page 388 |
Page 389 |
Page 390 |
Page 391 |
Page 392 |
Page 393 |
Page 394 |
Page 395 |
Page 396 |
Page 397 |
Page 398 |
Page 399 |
Page 400 |
Page 401 |
Page 402 |
Page 403 |
Page 404 |
Page 405 |
Page 406 |
Page 407 |
Page 408 |
Page 409 |
Page 410 |
Page 411 |
Page 412 |
Page 413 |
Page 414 |
Page 415 |
Page 416 |
Page 417 |
Page 418 |
Page 419 |
Page 420 |
Page 421 |
Page 422 |
Page 423 |
Page 424 |
Page 425 |
Page 426 |
Page 427 |
Page 428 |
Page 429 |
Page 430 |
Page 431 |
Page 432 |
Page 433 |
Page 434
