ZATERDAG 21AUGUSTUS2010
Vrouwdie bier drinkt krijgtvaker psoriasis
OnderzoekersuitBoston hebben aanwijzingendat bier vooral bij vrouweneen verhoogd risicoople- vert voor het ontstaan vandehuid- ziektepsoriasis,meldt Archives of Dermatology.Hetomgekeerde geldt ook:mensen met psoriasisdrinken meeralcohol. Verder levert bier- drinken eengrotere kans op jicht op dan wijn of sterkedrank.
Spijkertjes verraden route Romeinsleger
Archeologenhebben op eenRo- meins slagveld bijhet DuitseOl- denrode talrijkewapens gevonden. Devondst geeft nieuwinzicht in de manierwaarop hetRomeinse leger vankeizerMaximinusThraxin235 vochttegen deGermanen. Uitspij- kertjesdie losraakten uit soldaten- schoenen, konderoutevan het le- gerwordengereconstrueerd. (ANP)
wetenschap
Maan krimpthonderd meter door afkoeling
FOTOANP
Demaan krimpt, meldengeleerden in Science.Door afkoelingvan de kern is hij al honderd meter afge- slankt.Hetzal nogevenduren voor hij verdwenen is:dekrimp vergde een miljard jaar,wat geleerden ‘een recentegebeurtenis’noemen. Uit scheurenleiden zij af dat hetmaan- oppervlak krimpt,waarbij de korst- lagenonderelkaarschuiven.
AH-man
Geleerde regendansers gokken metklimaat
BillGates vroegerdit voorjaar vijf patentenvoor aan: een systeem waarmeegrote pompenkoudwater vanuit de oceaandieptedehemel in spuiten.Hierdoor ontstaan kunstmatige wolken,die klimaatopwarmingverhinderen.
MARCLAAN W
olken die zonlicht weren: dat heetgeo- engineering.
wel: ingrijpen in de manier waarop de
aarde functioneert. Bill Gates bekijkt het als zaken- man: hij denkt geld te verdienen met zijn patenten. Zijn plannen worden echter met argusogenbeke- kendoor eengezelschapvan ge- leerden uit het DuitseHeidelberg. Daar onderzoekt David Reichwein (24) vanhet Max-Planck-Instituut hoedemenshet klimaatkansturen. Reichweinsinvalshoekisechter
heelanders dan die vanGates.Hij bestudeertofhet opwekken van kunstmatige wolken geen overtre- dingisvan het volkerenrecht.Mag een landzomaar ingrijpen op de planeet,wanneerandere landen daarlast vanondervinden? Er bestaan inmiddelsook verder
gaande plannen, zoalsspiegels in dewoestijndie zonlicht terugsturen naar de afzender: de zon.Het lijkt opzichonschuldig: alduizendenja- renschilderen menseninzonnige landen hun huizen witomhet zon- lichtwegtekaatsen. Andere geleerden spelen met de
gedachteijzerdeeltjesindeoceanen te strooien, die als eenspiegelzon- newarmteweerkaatsen.Weer ande- renlaten de zon voor watdie is en willen groteplantagesaanleggen met bomen die overtollige kool-
dioxide (CO2)uit de luchtsnoepen. Om te begrijpen hoe riskant grote
veranderingenindekringloop van de aardekunnen uitpakken, hoe- venweniet verterugindegeschie- denis. We schrijvenjuni 1991, de vulkaan Pinatubu op de Filipijnen barstuit.Als een reusachtigeomge- keerde stofzuigerspuugthij zesmil- joen tonzwaveldioxide de strato- sfeerin. Eengroot deel verandert doorchemische reacties in sulfaat- deeltjes. Resultaat:dedeeltjeshoudenzon-
licht wegvan de aarde.Een jaar la- terisdetemperatuuropdeplaneet een halve graad gedaald. Ander voorbeeld:bij eenexperi- ment in de AtlantischeOceaanmes- tenDuitse geleerden vanhet Alfred
Ofte-
Wegener Instituut algenvet.Nabij de FalklandEilanden strooien zij tonnen ijzersulfaat uit over een ge- bied van300 vierkantekilometer. De algengaan dan razendsnel groeien en halen hierbij grotehoe- veelheden broeikasgas uit de lucht. Sterftdealg,danneemthijdein zijn cellen gebondenkooldioxide mee in zijn graf op de bodemvan de zee. De algengroeiden weliswaar als
kool, maar loktenook miljoenen kleine krabbetjes aan, die in ijltem- po de algenopvraten en zo het op zichmeesterlijkeklimaatexperi- ment torpedeerden. De krabben hieldenerhooguit
obesitasaan over.Maar omdat hun interventie totaal onvoorzienwas, vroegrechtsgeleerde Reichwein
kaatsen vanzonlicht werd vier jaar geleden bedachtdoor chemicus Paul Crutzen.Hij is niet vande straat: in 1995 kreeghij de Nobel- prijsvoor scheikunde. Crutzen opperde zwaveldioxide
uit te strooien in de bovenstelaag vandestratosfeer. Daar zou het goedjeoxiderentot zwavelzuur,dat vervolgens condenseert totkleine deeltjes. Zijn ideeomzoopzeer goedkope
wijzeeen parasol over de aarde te hangen, leiddetot veel controverse in de wetenschappelijkevakbla- den. Jurist Reichwein waarschuwt in het deze week uitgekomen num- mer vanhet wetenschapsmagazine MaxPlanck Forschung,dat de risi- co’s vandergelijke experimenten
Zijontdektedat door het gebruik vanzwavelaerosolen in de strato- sfeerdetochaltereozonlaagaange- tast zalworden.
se delenvan de wereld verschoven. Als zoiets in grotereomvangzou ge- beuren, zitten ineens helevolkeren op eendroogje,terwijleldersde oogstenverzuipen doorzware re- genval. Reichwein:‘Hetprobleem is dat je
D
Nobelprijswinnaar wil in de stratosfeer zwaveldioxide uitstrooienomzonlicht te weren
zichafofdergelijke klimaat-experi- menten vanwegeonvoorziene ne- venwerkingen niet aanwetten en regels gebondenmoetenworden.
H
et beheersen vanhet klimaat is een oeroude wens vande mens.Invroeger tijden
smeekten regendansers buienaf vandeweergoden. Tegenwoordig hebben klimaatingenieurshun rol overgenomen. Hetwondermiddel vangeo-engi-
neeringishet derde wapen vande menstegendeopwarming, naastde reductie vanbroeikasgassen en het verhogenvan de dijken. Zolangergeen airco voor de pla-
neetisuitgevonden, concentreren de geo-ingenieurs zichoptweestra- tegieën: terugkaatsingvan zonlicht en het uit de luchthalenvankooldi- oxide. Eenvoorbeeld vandit laatstewas
het vetmesten vandealgenmet ijzer.Een voorbeeld vanhet terug-
‘niet te berekenenzijn’: ‘Niemand weet totnutoe precieswelkegevol- genzo’n experiment zou kunnen hebben voor het wereldwijdekli- maatsysteem, of hoe verschillende andere regio’s hierdoor getroffen kunnenworden.’ ‘Het mislukken vangeo-enginee-
ringexperimenten hoeft niet altijd zo relatief onschuldigteverlopen als de algenmesterij in de Altanti- sche Oceaan, die op eenpaar te dik- ke krabben na nauwelijks grote schade voor het milieuheeft veroor- zaakt.’ ‘Maar ook bij die pogingkool-
dioxide uit de kringloop te verwij- deren, dreigt bij eentoepassingop grotereschaal eenaanzienlijkever- storingvan het ecologische even- wicht,’zegtReichwein over het ge- pruts aan het systeemaarde. Dat is geen loze waarschuwing. In
novembervorigjaar sloegdeZwit- serse atmosfeergeleerde Patricia Heckendorn eens aanhet rekenen.
de gevolgenniet simpel met een proef kanuitproberen.Want niet al- le risico’s worden zichtbaar in klei- ne tests of bij simulaties.Pas met de eerste test op eengroot oppervlak worden ookdegevolgenzichtbaar.’ De jongejurist maakt deel uit van
een al even jong teamvantechnolo- gen, economen, psychologen, soci- ale wetenschappersenpoliticolo- gen. Aandeuniversiteit vanHeidel- berghouden zij allerlei plannetjes om de klimaatcrisis de baas te wor- den tegenhet licht.Hun doel: het opstellen vaneen gedragscode voor klimaatgeleerden. Diemoet voorko- men dat bijwerkingenvan grotein- grepentot rampenleiden. Reichwein poneerteen understa-
tement als hij vaststeltdat ‘geo-en- gineeringnog geen ingang heeft ge- vondeninvolkenrechtelijkeverdra- gen’. Er liggen volgens hem levensgrote
risico’s op de loer. Immers, steeds meerplannetjesvan geleerden, zo- als het uitstrooien zwaveldioxide in de stratosfeer, blijken zowel tech- nischals financieel goed haalbaar te zijnvoor individuele staten. Wiehoudtstraksnoglandentegen
die met extreme klimaatingrepen het klimaat in andere delen vande wereld vergallen,waardoor bijvoor- beeld extreme kouofsterkeregen- valtot misoogstenleiden? Hetmislukkenvan de klimaattop
in Kopenhagen, eerder dit jaar, geeft aandat er op dit gebied niet veel vooruitgang is te verwachten, vreest Reichwein.
www.magazin-dt.mpg.de
eexplosie vandePinatuba in 1991 had als neveneffect ook datdeneerslagzones in diver-
en de correctebedieningenmoet je terugnaar het land vandelan- ge lummels. Hetbegint al bij de rij op het
H
vliegveld: te bloteblonde reuzen schreeuwenelkaartoe vangrote afstand:“Hennie,heb jij de tickets?!”Dit is mijn volk. Zo zijn wij, zo ben ik. Ik accepteerhet. Totdat ik thuis de televisie aan-
zet.DearchetypischeNederlan- der komtmet zijn ongemakkelij- ke lijfendommige glimlacheen supermarkt uitgelopen. Zo’n oommet scheetkussen die euro’s uit je oor tovert en pikantemop- pen taptwaar hij zelf het luidst omhinnikt: de AlbertHeijn- man. Hij is eenacteurdie heelgeloof-
waardigfiliaalchef speelt. Of een mandie als filiaalchef is gebo- ren, het totacteurheeftwetente schoppen ennude rolvan zijn levenspeelt.Dat kannatuurlijk ook. Hij praat over dezomer: “Dan
gaat alles eenpaar tempootjes lager. Daaromzorgenwij ervoor datumoeiteloos iets lekkersop tafel kunt zetten.” Mettrots toont MisterHolland onsdegarnalendie AlbertHeijn
Inderijschreeuwen te blote blonde reuzenelkaar toe
uren in de knoflook heeft gelegd en de barbecuespiesjes dieAHal vast voor ons heeft gemarineerd. “Dankuntuhet lekker rustigaan doen.” Ik snaperniks van. Niet alleen
omdat het geen enkelemoeite kost te marineren en uren in de knoflook te leggen. Je legt die garnalen’smiddags in de knof- look en na eenpaaruurliggen zijnzeklaar. Voor marineren geldthetzelfde.Rustigeraan doenkan bijna niet. Maar er is ietswatiknog min-
dersnap:weaten toch kant-en- klaar omdatwein onze hectische levenmetdubbele banen en dubbele kinderen geen tijd en energiemeer hadden achter de pannen te staan? Waarommoetenweer dan ook
voorgekookterotzooi doorheen- jassen als alles eenpaar tem- pootjes lagergaat? In dezomerdoenwehet lekker
rustigaan, ook in de keuken.En alswedesmaakeenmaaltepak- kenhebben, gaanwena de va- kantie lekker door. Oméénvan PimFortuyns bon mots aanhalen:“Mens,gako- ken.”
t.vandekeuken@
parool.nl
et eindevan de vakan- tie. Plots verlaat je de ge- moedelijkebeschaving, de tweewoordencultuur
31
Teun van de Keuken
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100 |
Page 101 |
Page 102 |
Page 103 |
Page 104 |
Page 105 |
Page 106 |
Page 107 |
Page 108 |
Page 109 |
Page 110 |
Page 111 |
Page 112