Dubbel Check
‘Ik voel me steeds meer een Pool’
Als bestuurslid van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Neder- land organiseert Stas Szamrowicz al twaalf jaar de herdenking op het Pools Militair Ereveld in Breda. Hij is de oudste zoon van Edmund Szamrowicz, een genist van de Poolse 1e Pantserdivisie die net als een paar honderd andere Poolse strijders na de oorlog in Breda een bestaan opbouwde.
Door: Anne Salomons Foto: Karin Stroo
S
Naam en leeftijd: Stas Szamrowicz (68) Rang en functie: majoor, waarnemer Uitzending: Bosnië (1999) Is nu: gepensioneerd Hobby’s: voetbalclub The Gunners, Poolse 1e Pantserdivisie Hekel aan: oneerlijke mensen Beste oorlogsfilm: Idziemy (Kom, we gaan) over opmars 1e Pantserdivisie
tas Szamrowicz heeft een rijk en sportief militair verleden: hij werd KVV’er nadat hij zijn studie aan de sportschool had gestaakt. Dat beviel zo goed dat hij geselecteerd werd voor de commando’s. Uiteindelijk werd hij LO/Sportofficier in de LO/Sportorganisatie KL met functies die
hij dertig jaar lang tot aan zijn pensioen vervulde. In 1999 ging hij naar Bosnië als waarnemer voor de ECMM. Stas: “In die periode speelde ook Kosovo, maar van dreiging was weinig tot geen sprake. De grootste dreiging was het aantal verkeersongelukken, zelf zijn we met onze landrover ook over de kop gegaan. Het was wel een leerzame tijd. Ik zat daar met internationale collega’s uit Zuid- Europa die steenkolenengels spraken. Daar leerde je dan mee omgaan.”
Vader De vader van Stas was 17 jaar toen hij voor de Duitsers moest gaan vechten. Omdat het Duitse leger een groot tekort aan manschappen had, werden Poolse jongens in de door Duitsers bezette Poolse gebieden tegen hun wil ingelijfd om voor de Duitsers te vechten. In Noord-Afrika zag Edmund Szamrowicz met vele andere Polen echter de kans schoon om over te lopen toen de Duitsers daar ver- slagen werden. Hij vluchtte naar Schotland en werd genist in het 8e bataljon van de Poolse 1e Pantserdivisie die in oktober 1944 Breda bevrijdde. Omdat ze na de bevrijding van de stad de rivieren niet over konden, verbleven de Polen een aan- tal maanden in Breda. “Mijn vader was op een boerderij hier vlak bij mijn huis ingekwartierd. Die boerderij staat er nog”, vertelt de oud-commando. “Tijdens het bevrijdingsfeest heeft hij mijn moeder ontmoet.” Zijn vader trouwde en bleef in de bevrijde stad. In 1955 kon hij Nederlander worden, zijn Poolse nationaliteit was hem ontnomen. “Hij werd monteur bij een busbedrijf. Af en toe mocht hij ook chaufferen en tolken voor oud-strijders die naar Polen reisden.”
Poolse gemeenschap Breda kent sinds 1945 een hechte Poolse gemeenschap waar ook het gezin Szam- rowicz deel van uitmaakte. “Als kind zat ik op Poolse les en om de twee jaar gin- gen we met het hele gezin naar Polen.” Eind jaren tachtig, toen zijn vader al jong was overleden, werd Stas ook actief in die Poolse gemeenschap, om de traditie over te nemen en als eerbetoon aan alle oud-strijders van de Poolse 1e Pantser- divisie. “Ik voel me ook steeds meer een Pool, nu ik ouder word.” Bij de jaarlijkse herdenking op het ereveld, waar 161 Poolse militairen en piloten begraven liggen, is Stas ceremoniemeester. “Dit ereveld is eigenlijk het mekka van de Polen”, vertelt hij nadrukkelijk. Op het Pools militair ereveld ligt sinds 1994 ook de oprichter van de Poolse 1e Pantserdivisie, generaal Stanislaw Wla- dyslaw Maczek, begraven. Op eigen verzoek, hij wilde bij zijn manschappen blijven. In 1944 ontving hij met zijn divisie nog het ereburgerschap van Breda. Maar deze held moest na de oorlog tot op hoge leeftijd als barkeeper in Schotland de kost verdienen. Net als bij de vader van Stas was zijn Pools staatsburgerschap hem ontnomen en een militair pensioen kreeg hij ook niet.
april 2016 33
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65