volgens Wecke de Wereld Brug te ver V


anaf het dak van een huis aan de Amsterdamse weg zagen we, zeventig jaar geleden, onze bevrijders


neerdalen: weliswaar verre stipjes, maar alle reden tot ongekende vreugde. Via de normale telefoonlijn meldden kennissen uit Oosterbeek dat ze al bevrijd waren. Het vervolg van die bevrijding kent men: de Slag om Arnhem werd verloren en de doelstelling van Market Garden werd niet bereikt. Geen snelle genade- slag voor de Duitse legers, maar wel een hongerwinter voor een deel van Holland en een militair kerkhof met een kleine tweeduizend Britten en Polen; de bur- gerslachtoffers even buiten beschouwing gelaten, evenals de bijna tweeduizend Duitse militairen, aangevuld met Neder- landse nazi-strijders – maar óók mensen – hoort men daarbij op te merken. Wie kunnen we de nederlaag van de geallieerden aanwrijven? In de eerste plaats de nazi’s. Zij begonnen de oor- log en zonder oorlog geen nederlaag. Maar zou ook niet de Britse generaal Bernard Montgomery, die zo graag zijn naam in het gouden geschiedenisboek vermeld zag, iets te veel ijver, zelfover- schatting en eigenwijsheid tentoon- gespreid hebben? Hij en zijn staf, die niet wilden luisteren naar Nederlandse verzetsberichten over de twee Duitse panterdivisies die rondom Arnhem aan het uitrusten waren? Waarom juist de airbornedivisie die het het zwaarst te verduren kon krijgen, niet in één maar


Wie kunnen we de nederlaag van de geallieerden aanwrijven?


in twee liften over twee dagen verdeeld laten landen? Zulks ook nog op klaar- lichte dag en niet onder dekking van schemer en nachtelijk duister? Het bezet houden van de landingsterreinen was een mededeling aan de vijand dat er nog een lift op komst was. Als er dan op dat moment onvoldoende transport was, dan was dat zeker geen reden de gulden regel bij luchtlandingen, die van de verrassingsaanval, te veronachtza- men. Uitstel was beter geweest. Ook de afstand van 12 kilometer van het doel was geen garantie voor succes. En wie heeft ze in Londen wijsgemaakt dat de Arnhemse brug deels door moerassen omringd was, waardoor luchtlandingen in de nabijheid van de brug onmogelijk waren? Hoe kon het dat men niet wist dat in de Gelderse ‘heuvels’ de radio- verbindingen het niet zouden doen? En hoe kon de commandant, generaal Roy Urquhart, het in zijn hoofd krijgen, nota bene in gezelschap van zijn tweede man, zelf te gaan kijken wat er elders aan de hand was met als gevolg dat op zijn hoofdkwartier 39 uur chaos heerste met als kenmerk de aldaar uitgespro- ken onenigheid tussen de overgebleven ondercommandanten? Hoe kon het dat het plan van actie door de Duitsers op het lichaam van een Engelse officier gevonden werd of volgens andere bron- nen in een waco-zweefvliegtuig voor het grijpen lag? De Duitsers waren door de zeer zwaar door jagers beveiligde B-17, die boven de droppingszones van Mar- ket Garden de dag tevoren rondcirkelde,


al enigszins op hun hoede. Tot Duitse kennis van de aanstaande luchtlandin- gen zou de Nederlandse verrader Chris- tiaan Lindemans, alias King Kong, niet hebben bijgedragen, maar wél tot kennis van een eerder plan waarop Market Garden mede gebaseerd was. Volgens sommige deskundigen was een belangrijke factor met betrekking tot de Duitse inlichtingen het geheel intact laten van de communicatie- en com- mandocentra van de Luftwaffe op vlieg- veld Deelen. Waarom het lege vliegveld wel flink gebombardeerd, maar deze in vol bedrijf gebleven centra ongemoeid gelaten? De toenmalige Britse brigade- generaal John Hackett wist wel de fun- damentele oorzaak van de nederlaag te noemen: de Amerikanen. Het Ameri- kaanse 82e leger was op 19 september in Nijmegen gearriveerd en had daar halt gehouden in plaats van door te stoten naar Arnhem. Het argument was dat men op infanterie moest wachten. Van Duitse zijde werd toegegeven dat men zich verbaasde over het feit dat men in Nijmegen halt hield: de weliswaar smalle weg door de Betuwe naar Arn- hem lag open. Van Amerikaanse zijde kon hier tegenovergesteld worden dat de Engelsen aan de andere zijde van de Waal zeer veel tijd hebben genomen om eerst hun thee te drinken en daarna te concluderen dat men maar beter even kon wachten. Een brug te ver zou een nieuw gezegde worden, dat overigens niet alleen op militaire operaties van toepassing is. Men denke aan de Vierdaagse voor de niet geoefende wandelaar en bijvoor- beeld het opleggen van democratie aan volkeren met een andere politieke cul- tuur dan de onze. Overigens, een com- plete lijst met alle oorzaken van het mislukken van de Slag om Arnhem is evenzeer een brug te ver.


Drs. Leon Wecke is docent aan de Radboud Universiteit Nijmegen en oud-directeur van het Studiecentrum voor Vredesvraagstukken.


SEPTEMBER 2014 13


Column


Foto: William Moore


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65