FOTO: MARJOLEIN VAN WOERKOM


FOTO: ROEL DIJKSTRA FOTOGRAFIE


Waarom trokken boeren twee jaar geleden massaal naar het Malieveld? Waarom gist het nog steeds? Gaat het alleen om stikstof en regeltjes of speelt er meer? Voor haar studie Social & Cultural Anthropology dook Marjolein van Woerkom diep in het boerenbestaan. Ze ontdekte spanningen die de onrust mede verklaren.


Wie zich bekneld voelt in zijn autonomie voelt spanningen en deze kunnen tot on- rust, weerstand en protest leiden.


Wie is boer en wie niet?


Een ander spanningsveld betreft de boereni- dentiteit. De vraag ‘wat is een boer?’ zorgt voor de nodige discussies. Ben je een boer als je 300 koeien melkt? Ben je een boer als je een trekker kunt besturen? De identiteit van een boer staat niet vast. Dit zorgt voor spanningen; niet alleen bij boeren onder- ling, maar ook tussen boer en beleidsmaker. Beleid wordt gemaakt voor ‘de boer’, maar die bestaat niet. Een one-size-fits-all oplos- sing past niet bij deze sector.


Daarnaast zit er spanning tussen vrijheid van ondernemerschap aan de ene en traditi- onele (familie)waarden aan de andere kant. Boer en familie zijn elkaars identiteit. Zoals het bedrijf er vandaag uit ziet, komt onder andere door beslissingen die voorouders hebben gemaakt. Ook is boer zijn geen baan, maar een levenswijze, dus als een boer wordt bekritiseerd in zijn werk, voelt hij zich snel persoonlijk aangevallen. Verder stroken de liefde en passie voor


De vraag ‘wat is een boer?’ zorgt voor de nodige discussies


bedrijf en dieren niet altijd met het feit dat je als boer onderdeel bent van een wereld- markt en je familie te eten moet kunnen geven. Dit zijn allemaal spanningen waar boeren mee te maken hebben en die kun- nen leiden tot onrust.


Boer en maatschappij


Het lijkt alsof boeren en burgers geestelijk steeds verder uit elkaar groeien, maar tege- lijk fysiek steeds dichterbij elkaar komen. De coronapandemie liet een trek zien van stad naar platteland. Dit leidt tot een andere sociale structuur op het platteland. Het vraagt ook een andere rol van de boer. Er is meer communicatie nodig met de lokale burgerbevolking om weerstand te voorko-


men. Een burger vertrekt toch vaak naar het platteland voor rust en ruimte en eenmaal gevestigd valt dat soms tegen. Zo vertelde een melkveehouder mij dat hij zijn nieuwe burgerburen bij voorbaat al uitlegde dat een aantal maanden in het jaar mais hun uitzicht belemmert, en dat hij naar hen toeloopt als hij verwacht dat het inkuilen tot laat in de avond gaat duren.


Maar het draait niet alleen om de negatie- ve kanten. Buren worden ook uitgenodigd als de koeien voor het eerst naar buiten gaan. En de boer wordt gevraagd de oprit van de burgerburen sneeuwvrij te maken. Initiatieven om de burger meer bij het boerenleven te betrekken zijn er al jaren volop; deels noodzaak, maar ook deels om- dat de boer er plezier aan beleeft. Daarnaast gaven mijn informanten aan dat ze het erg belangrijk vinden om burgers uit te nodi- gen op het bedrijf en om via social media inzichten van het boerenleven te delen als tegengeluid op de negatieve berichtgeving rondom de landbouw.


Aangetast in eigenwaarde Om terug te komen op mijn onderzoeks- vraag: al deze spanningen leiden tot onze- kerheid in het boerenbestaan. Hierdoor voelen boeren zich kwetsbaar en aangetast in hun eigenwaarde. Dit kan leiden tot weer- stand en protest. Mijn informanten vroegen zich af: doen wij boeren er nog wel toe in Nederland?


Een tweede antwoord is gerelateerd aan het feit dat de meeste boerenbedrijven familie- dan wel gezinsbedrijven zijn. De term gezinsbedrijf wordt meestal als van- zelfsprekend beschouwd, maar als antro- poloog denk ik dat hier de strijd ook deels uit voortkomt. De familie is de drijvende kracht achter de keuzes die een boer maakt: familieleden beïnvloeden zijn autonomie, zijn identiteit en zijn rol in de samenleving. De familie is iets om voor te strijden, maar ook iets dat spanningen oplevert.


De grote boerendemonstratie op het Malie- veld in Den Haag, 1 oktober 2019.


19


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92  |  Page 93  |  Page 94  |  Page 95  |  Page 96  |  Page 97  |  Page 98  |  Page 99  |  Page 100  |  Page 101  |  Page 102  |  Page 103  |  Page 104  |  Page 105  |  Page 106  |  Page 107  |  Page 108  |  Page 109  |  Page 110  |  Page 111  |  Page 112  |  Page 113  |  Page 114  |  Page 115  |  Page 116  |  Page 117  |  Page 118  |  Page 119  |  Page 120  |  Page 121  |  Page 122  |  Page 123  |  Page 124