De bak voor op de trekker staat voor ongeveer de helft vol water. Dit koelwater wordt rondgepompt en stroomt als kleine watervalletjes over een aantal platen, waar lucht tussendoor wordt geblazen.


koelwaterpomp in stukken, dat is weer hersteld. Het meeste werk was verf afkrabben. Die was de verkeerde kleur groen. Het lukte om de oude verf weer tevoorschijn te krijgen waardoor de trekker er weer ‘mooi oud’ bij staat.


Veel draaiuren? Moeilijk te zeggen. Van 1937 tot 1946 heeft de trekker – die uitsluitend werd gebruikt en ook al- leen geschikt was om een dorsmachine aan te drij- ven – zeker wel uren gemaakt. Na 1946 verplaatste hij alleen de Borga-dorsgarnituur (dorsmachine plus pers en pakwagen) tussen de boerderijen.


Starten en lopen? De motor stond al zestig jaar stil. Dat betekende goed schoonmaken, en onder andere een grondi- ge inspectie en reiniging van brandstofpomp en verstuivers. Brons was kwalitatief een goed pro- duct, en uit documentatie die ik al veel eerder in bezit had, blijkt dat de oorspronkelijke eigenaar, ‘Dorschvereeniging Hellum en Schildwolde’, de trekker goed door de fabriek liet onderhouden. Na de laatste keer dorsen in 1960 volgde zelfs nog een flinke revisie bij Brons. Niettemin ging er flink wat werk zitten in de vooras. Die is uit één stuk ge- smeed en gemonteerd in stalen pennen en bron- zen bussen. Hij vertoonde de nodige slijtage. De glijlagers van de voorwielen en enkele in de trans- missie zijn vervangen. Verder veel schoonmaken en pakkingen vervangen. Technisch was het mees- te in prima staat. Helaas brak de gietijzeren


Bijzondere techniek? Ja, maar eenvoudig. Brons maakte naam met de uitvinding van zijn ‘verstuiverbakje’, een uniek ver- brandingssysteem uit de tijd dat onze huidige brandstofpompen nog niet bestonden. Maar deze motor heeft al een heuse hogedruk-inspuitpomp van eigen Brons-fabricaat. Beide cilinders even voorpompen, kleplichter omhoog, slingeren (liefst met twee man, aan beide zijden van de motor met ieder een slinger) om voldoende snelheid te maken. Op het goeie moment de kleplichter weer omzetten, en het loopt. Er is een gietijzeren pe- daal met de K van koppeling ingegoten, eenzelfde met de R van rem. Plus een houten plank voor plankgas. Twee versnellingen vooruit en één ach- teruit. Geen radiateur, maar een waterbak met een cascadesysteem waar lucht doorheen wordt ge- blazen. Feitelijk dus een geforceerde verdam- pingskoeling.


TEKST: MARTIN SMITS FOTO’S: HANS PRINSEN


87 TREKKER OKTOBER 2020


Vergissen is onmogelijk: de K van koppeling, de R van rem, en een houten plank voor plankgas.


De motor is een tweecilindervariant van de Brons EA. De degelijkheid straalt er vanaf. En voor zijn tijd al modern, met een hogedruk-inspuitpomp.


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92