kazerneterrein


lijke kalender en vormde deze om tot een Heldengedenktag waarop de verering van de militaire hel- den centraal stond. Na de Tweede Wereldoorlog duurde het tot 1954 voor Volkstrauertag werd ingevoerd als een ‘stille’ feestdag, weer gebon- den aan de kerkelijke kalender, en wel op de voorlaatste zondag voor de eerste zondag van Advent (rond 16 november), aan het einde van het kerkelijk jaar. “In Nederland herdenken we publiek”, aldus Dolmans. “Monu- menten zijn publiek toegankelijk en herdenkingen worden mas- saal bijgewoond.” Hij vertelt dat de kleinschalige herdenkingen op Volkstrauertag, bij monumenten en op kerkhoven in geheel Duitsland, worden bezocht door militairen, lokale politici en burgers. “Het Duitse parlement herdenkt deze dag de gevallenen en slachtoffers in de Bundestag, dus achter gesloten deuren.” Ook de jaarlijkse herdenking op het Duitse ministerie van Defensie bij het Ehrenmal der Bundeswehr is niet publiek toegankelijk. Het in 2009 geopende monument is een eerbetoon aan alle ruim 3.200 mili- tairen en burgermedewerkers die sinds de oprichting van de Bundes- wehr in 1955 tijdens de uitoefening van hun beroep zijn gestorven. Op Volkstrauertag worden de nabe- staanden, soldaten en politici uit- genodigd voor een officiële herden- king op het terrein. “Dus binnen de hekken, met een gastenlijst”, aldus Dolmans. Vier jaar later volgde op het terrein van de Henning-von-Treschow- kazerne in Potsdam de officiële ope- ning van het Wald der Erinnerung, een aanvulling op het Ehrenmal. “En daarmee is het primair een plek voor Duitse militairen en de naasten van overleden militairen”, legt Dolmans uit. “Het is weliswaar publiek toegankelijk, maar het feit dat het deel uitmaakt van het kazer- neterrein en daarnaast het bestaan ervan relatief onbekend is, maakt dat de interesse van het publiek voor dit mooie initiatief niet heel groot is.”


Gedenkplekken Het initiatief voor het Wald der Erin- nerung kwam uit een werkgroep van het ministerie die belast is met de aangelegenheden van nabestaanden. Vooral Marlis Böken, de moeder van een tijdens een oefening overleden marinevrouw, maakte zich sterk voor een persoonlijke herinneringsplek. Daarnaast gaven (oud-)militairen aan dat zij de in de uitzendgebieden door militairen opgerichte gedenkplekken wilden behouden. Beide wensen wer- den door een Berlijns architectenbu- reau samengevoegd in een ruim twee miljoen euro kostend project. Op het bosachtige kazerneterrein van ruim 4.500 vierkante meter staan langs een 150 meter lang pad op zeven gedenkzuilen alle namen genoemd van de 106 Duitse militai- ren die omkwamen in Cambodja, Georgië, Joegoslavië, Bosnië-Her- zegovina, Macedonië, Albanië en Irak. De meesten, 56 in totaal, lieten hun leven tijdens de ISAF-missie in Afghanistan en Oezbekistan. De route voert langs de gedenkplek- ken van de diverse compounds en bases uit de uitzendgebieden in Bosnië en Afghanistan. Na de slui- ting daarvan zijn de monumenten afgebroken, naar Duitsland vervoerd en zoveel mogelijk weer origineel opgebouwd. In de gevallen waarin dat niet mogelijk was, zijn de mar- kante punten zoveel mogelijk behou- den en is het monument naar schaal herbouwd. Dit om de herkenbaarheid van de gedenkplek te behouden. Bij het plaatsen van de monumenten is gebruikgemaakt van bestaande open plekken in het bos, waardoor de monumenten zoveel mogelijk opgaan in de omliggende bomen. De gedenkplaatsen van de bases waarop de Bundeswehr nog actief is, Prizren, Kosovo en het Afghaanse Mazar-e- Sharif, volgen later. Overigens staan op de monumenten ook de namen van militairen van andere nationali- teiten, onder wie Nederlanders. Ook voor nabestaanden van militai- ren en burgermedewerkers die niet in een uitzendgebied, maar wel tij- dens de uitoefening van hun beroep zijn overleden, bestaat de mogelijk- heid om zelf ontworpen gedenk-


schildjes aan bomen in het gebied te bevestigen. Dit concept is overgeno- men van natuurbegraafplaatsen. In de periode tussen de opening (15 november 2014) en 10 maart van dit jaar bezochten 25.421 mensen het Wald der Erinnerung. Bijna 14.000 bezoekers waren militairen. “Het is bijna een vast onderdeel van het programma voor politici en (inter)- nationale militairen die het Ein- satzführungskommando bezoeken”, aldus Dolmans. Aan een rondleiding door het Ehrenmal der Bundeswehr aan de achterzijde van het ministerie van Defensie in Berlijn namen in 2016 10.536 bezoekers deel.


Verlies Viervoudig veteraan Dolmans (Macedonië, Irak en twee keer Afghanistan) zegt herdenken steeds belangrijker te vinden. “Respect voor de gevallen collegae, stilstaan bij het verlies van anderen, maar het is ook een moment voor zelf- reflectie.” Zijn opvolger in Potsdam, luitenant-kolonel René Treur (47) sluit zich hierbij aan. “Na mijn uit- zendingen naar de Sinaï en Afgha- nistan heeft herdenken voor mij een grotere betekenis gekregen.” De ver- bindelaar heeft bijzondere herinne- ringen aan de jaarlijkse herdenking van het Duitse contingent tijdens zijn uitzending in Mazar-e-Sharif in 2012. “Ik maakte deel uit van het erecouloir en maakte zo de her- denking actief en van dichtbij mee. Vooral de Duitse en andere interna- tionale collega’s die hun laatste eer kwamen bewijzen, maakten veel indruk op me. Velen waren aanwe- zig geweest bij of hadden deelgeno- men aan acties waarbij kameraden waren gesneuveld.” Hij vervolgt: “Ik kom regelmatig in het Wald der Erinnerung. Het helpt me altijd te relativeren waarom wij, het Einsatzführungskommando, er eigenlijk zijn, en voor wie, de man- nen en vrouwen op uitzending. Wij moeten ervoor zorgen dat zij hun werk zo goed mogelijk kunnen doen en dat betekent ook alle bureaucra- tie zo ver mogelijk bij hen vandaan houden.”


april 2017 21


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65