rekent de totale milieubelasting van een civiele constructie ge- durende de gehele levensloop en vertaalt die naar de scha- duwkosten. Deze in kosten uitgedrukte milieubelasting maakt het mogelijk de uiteindelijke keuzes duidelijk en inzichtelijk te onderbouwen en verantwoorden. Ook zijn de schaduwkosten mee te nemen als EMVI-criterium in een aanbesteding.


Bij kleinere projecten kiezen opdrachtgevers er meestal voor geen LCA’s te laten uitvoeren of dit alleen voor deelaspecten te doen. Om dan tot onderbouwde keuzes te komen, is de eerder genoemde combinatie van logisch denken en de lijst van duurzaamheidskenmerken handig.


Afstemming Allereerst is het belangrijk het brugontwerp af te stemmen op de situatie. Is er extra aandacht nodig voor vandalisme? Ligt de brug beschut en vaak in de schaduw waardoor deze extra gevoelig is voor groene aanslag? Dergelijke aspecten kunnen leiden tot specifi eke eisen voor conservering, onderhoud of materiaalgebruik. De theoretisch meest duurzame oplossing voldoet dan wellicht niet aan de eisen. Ten tweede speelt het (toekomstig) gebruik een belangrijke rol. Wat is bijvoorbeeld de beoogde levensduur? Een tijdelijke brug stelt andere eisen aan duurzaamheid (met name levens- duur en onderhoud) dan een brug die zeker zestig jaar moet blijven liggen. Een tijdelijke brug kan een stuk duurzamer zijn als deze herbruikbaar is, terwijl hergebruik voor een brug die 60 jaar meegaat wellicht een minder realistisch streven is en ook qua duurzaamheid veel minder belangrijk is.


Soms is al bekend dat de situatie over een bepaald aantal jaar zal veranderen. Denk aan een snelweg die volgens plan- ning over twintig jaar verbreed zal worden. Als er nu een nieu- we brug over die snelweg moet komen, staan opdrachtgever en ontwerper voor een interessante keuze: of nu een tijdelij- ke brug en daarna een langere, of nu al een brug die is afge- stemd op de toekomstige, bredere weg.


Onderhoud Het derde aspect van duurzaamheid is de onderhoudbaar- heid. Een brug met een effi ciënte constructie die is afgestemd op klimaat, situatie en gebruik is een stuk minder duurzaam als hij veel en frequent onderhoud nodig heeft. Met name slijt- lagen en coatings moeten regelmatig vervangen worden en zorgen bij slijtage voor het vrijkomen van chemische deeltjes.


Een brug waarbij de onderhoudbaarheid veel aandacht kreeg, is de brug Werkdonken in Breda. De brug doorkruist een na- tuurlijk waterzuiveringsgebied. Duurzaamheid was daarom een belangrijk uitgangspunt voor het ontwerp. Dit leidde tot een brug die alleen bestaat uit een betonnen dek op betonnen palen en een rvs hekwerk. Het brugdek is opgeruwd, waar- door een chemische slijtlaag overbodig is en het hekwerk be- hoeft geen coating. De brug werd daarnaast hinderarm en snel gebouwd.


Effi ciënt materiaalgebruik Kenmerk nummer vier is wellicht het meest essentieel. Een ef-


fi ciënte constructie is onontbeerlijk voor een duurzame brug. Hoe effi ciënter de constructie, hoe minder materiaal en grond- stoffen ervoor nodig zijn. Voor een houten vakwerkliggerbrug is bijvoorbeeld veel meer materiaal nodig dan voor een verge- lijkbare brug in staal. Hout is doorgaans minder milieubelas- tend dan staal. Betekent dit dan ook dat een stalen brug in dit geval minder milieubelastend is? Alleen een LCA kan hierover echt uitsluitsel geven. Zaken als ruimtebeslag van grondstof- fen, productiemethoden en herkomst van de materialen (lo- kaal, nationaal, internationaal) zijn namelijk ook van invloed. Zonder LCA biedt de vuistregel ‘minder materiaal is duurza- mer’ houvast.


Voor niet-constructieve elementen van een brug zal de mate- riaalkeuze juist weer belangrijker zijn dan de hoeveelheid. Die is immers sowieso gering. Een hekwerk van rvs gaat bijvoor- beeld aanzienlijk langer mee dan een stalen hekwerk en be- hoeft vrijwel geen onderhoud, terwijl een stalen hekwerk al- tijd conservering en dus onderhoud nodig heeft. In aanschaf is rvs wel een stuk kostbaarder, en ook de schaduwkosten zijn aanzienlijk hoger. De afweging gaat dan over de milieube- lasting versus de totaalkosten voor aanschaf en onderhoud, waarbij ook aspecten als uitstraling of vandalismebestendig- heid van invloed kunnen zijn op het eindoordeel.


Logisch denken


In essentie is duurzaamheid een kwestie van afwegen en lo- gisch denken. Opdrachtgevers kunnen duurzaamheid bevor- deren door het expliciet te eisen en wellicht te belonen. En door duidelijk te zijn over de wensen ten aanzien van levens- duur, onderhoud en kosten.


De brug Werkdonken in Breda is in vele opzichten een arche- type duurzame brug, daarover zijn ontwerpers, uitvoerder en opdrachtgever het eens. Toch zijn de gebruikte materialen – rvs en beton – niet bijzonder duurzaam als het aankomt op milieuvriendelijkheid. Maar gezien de situatie, de wensen van de opdrachtgever en de uitvoerings- en onderhoudskosten is het wel degelijk een duurzame brug. Alleen door alle aspec- ten van duurzaamheid en alle randvoorwaarden integraal te bekijken, is het mogelijk een onderbouwde en verantwoorde keuze te maken.


Meer informatie: www.ipvdelft.nl Nr.1 - 2014 OTAR O Nr.1 - 2014 TAR 29


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48