Artillerieofficier Chris Tonnet bij de start van een wedstrijd in 1935 ter voorbereiding op de Olympische Spelen in 1936. Foto: privécollectie Ton Bijkerk


de Hogeschool van Amsterdam. “Zo’n 73 verhuisdozen zijn al opge- haald. De rest blijft nog even bij mij staan!” Eenmaal op dreef raakt hij niet uit- gepraat over de Olympische Spelen. Bij het doorbladeren van het boek Olympisch Oranje komen nogal wat militaire deelnemers langs, vooral van voor 1940. Ze kwamen vooral uit op onderdelen waarop militai- ren destijds uitblonken, zoals de vijfkamp, schermen met sabel en/ of degen en in de ruitersport. Bij- kerk: “In totaal heb ik tot nu toe 110 militaire deelnemers kunnen ach- terhalen, drie daarvan zijn vrouw. Deborah Gravenstijn, officier bij de luchtmacht, haalde als enige vrouw ook medailles. Als judoka won zij brons in 2004 en zilver in 2008.” Zij is echter geen veteraan.


Prinses Irene Brigade De Nederlandse militaire deelname begint op de Spelen van 1900 in Frankrijk. Op het onderdeel degenschermen komt beroepsmilitair E.A. van Nieuwenhuizen uit. Hij wint geen medailles en is geen veteraan. Dat geldt niet voor cavalerist Charles Ferdinand Pahud de Mortanges. De ruiter haalt op de Spelen tussen 1924 en 1936 vier gouden en een zilveren medaille. Bijkerk roemt hem niet alleen om zijn medailleoogst. “Hij heeft zich enorm ingezet voor het NOC en IOC. Het was een man die voor


14 juli-augustus 2016


iedereen aanspreekbaar bleef, ruiterlijk in hart en nieren. Hij schoptte het later tot luitenant- generaal en chef van het Militaire Huis van H.M. de Koningin.” De Nieuw-Guineaveteraan vertelt hoe bijzonder het moet zijn geweest voor Pahud de Mortanges om eerst deel te nemen aan de beroemde Spelen van 1936 in de Duitse hoofdstad Berlijn om vervolgens tegen datzelfde Duitsland te vechten en uiteindelijk als krijgsgevangene te eindigen in een concentratiekamp. En daar blijft het niet bij. Pahud de Mortanges ontsnapt en vlucht via Gibraltar naar Engeland. Daar sluit hij zich als Engelandvaarder aan bij de Prinses Irene Brigade en neemt deel aan de bevrijding van Nederland.


Chris Tonnet Bijkerk loopt over van de voorbeelden, bijvoorbeeld van deelnemers die sneuvelen in de Tweede Wereldoorlog zoals jonkheer Alexander van Geen. “In 1936 is hij deelnemer op de vijfkamp. Als luitenant ter zee 1e klasse aan boord van Hr.Ms. de Ruijter komt hij om bij de Slag in de Javazee.” Een ander slachtoffer van de oorlog is Pierre Versteegh. “Als ruiter neemt hij deel aan de Spelen van Amsterdam in 1928 en Berlijn in 1936. Een paar jaar later wordt hij in hetzelfde land gefusilleerd in concentratiekamp Sachsenhausen.” Hij noemt vervolgens de naam van


de wellicht bekendste militaire ruiter, artillerieofficier Chris Tonnet. Hij neemt in 1924, 1928 en 1936 deel aan de Spelen. “In de meidagen van 1940 vecht hij in Rijnsburg tegen de Duitsers en is later actief in het verzet. De Duitsers veroordelen hem drie keer ter dood. Ook weet hij tweemaal uit een rijdende trein te ontsnappen. Vlak na de oorlog, in 1946, komt hij om bij een vliegtuigongeluk op Schiphol.”


Fakkel overnemen De laatste naam die Bijkerk wil noemen is die van Jetze Doorman. “Hij gaat in februari 1914 op ‘uitzending’, naar Albanië om te assisteren bij het opzetten van een nieuw korps ‘gendarmerie’. Na enkele maanden keert hij met ziekteverlof terug naar Nederland. Toch ontvangt hij voor bewezen diensten het ordeteken van ‘ridder vierde klasse van de Zwarte Adelaar van Albanië’. Doorman neemt uitsluitend deel aan de equipewedstrijd sabel. Tussen 1906 en 1924 wint hij vier bronzen medailles.” Voor Bijkerk zijn de aankomende Olympische Spelen van Rio de laatste waar hij ‘in functie’ aanwezig zal zijn. Het is wachten op iemand die daarna de fakkel van hem overneemt. En het zwemmen? “Indien mogelijk nog drie keer per week 40 baantjes – 1000 meter – , liefst rug- of vrije slag.”


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65