WATERBEHEER Veiligheidsgevoel
Hoewel het nieuwe rapport volgens de voorzitter van de werk- groep Dijkversterking van de Eilandraad, Jacob Zeeman, ook kansen biedt, waarschuwt hij ervoor dat de Markers zich achter de omringkade van het eiland momenteel veiliger voe- len dan ooit. Zeeman: “Dat kwam vooral tot uiting tijdens de op zich goed georganiseerde grootschalige evacuatie die hier vorig jaar op Marken werd gehouden. Daar liepen in feite maar weinig eilandbewoners warm voor. Ik herken dat ook een bé- tje bij mijzelf. Sinds de aanleg van de Afsluitdijk en Houtribdijk hebben zich geen overstromingen meer voorgedaan, dus men is niet zo snel te overtuigen van de noodzaak van alle maat- regelen.”
Zeeman mist in het nieuwe rapport de fi nanciële dekking. “Als je de mensen mee wilt krijgen, moet het toch op zijn minst betaalbaar zijn en voor de toekomst perspectief bieden. Voor- al ten aanzien van de in mijn ogen wat science-fi ctionachtige ideeën voor 60 procent van alle woningen die op maaiveld zijn gebouwd, worden nauwelijks handvatten aangereikt en al he- lemaal niet in fi nanciële zin. Veel woningen daar kampen met slechte funderingen. Er zal onder de bewoners weinig behoef- te zijn om gedegen onderhoud aan hun woningen te plegen,
laat staan dat men warm zal lopen voor de voorgestelde mogelijkheden die het rapport aangeeft. Verpaupering ligt dan veel eerder op de loer.”
Ten slotte mist hij in het rapport voorstellen van de Eilandraad met betrekking tot aanpassingen in het watersysteem, die noodzakelijk zijn om overtollig water bij overstromingen snel en adequaat te kunnen wegpompen. Maar voor de Eilandraad staat een stevige overslagbestendige dijk op de eerste plaats, verzekert Zeeman.
laag gelegen buurt (vb Minneweg)
Werfwoningen
Laag gelegen buurten
Bebouwing werf
electriciteitsleiding trafohuisje
Legenda maaiveldhoogte wateropgave
hoger dan + 0,5 m NAP veilig 0 tot + 0,5 m NAP - 0,5 tot 0 NAP
0 tot 50 cm 50 cm tot 100 cm lager dan - 0,5 m NAP meer dan 100 cm maaiveldhoogte wateropgave
hoger dan + 0,5 m NAP veilig 0 tot + 0,5 m NAP - 0,5 tot 0 NAP
0 tot 50 cm 50 cm tot 100 cm lager dan - 0,5 m NAP meer dan 100 cm
Bebouwing werf
electriciteitsleiding trafohuisje
Waterdiepte bij een mogelijke calamiteit in relatie tot de verschillende maaiveldhoogtes waarop de woningen staan en de trafohuisjes die cruciaal zijn voor de elektriciteitsvoorziening op het eiland. Uitgaande van het maximaal waterpeil van + 0,50 m NAP
9
Stimulans De grootste opgave zit niet in de nieuwbouw, maar in het waterbestendig maken van bestaande woningen. Eigenaren kunnen daartoe niet worden verplicht. Daarom is in het kader van het onderzoek gekeken naar mogelijkheden om wonin- geigenaren te stimuleren. Daarbij is ook gekeken naar even- tuele combinaties met de ambitie om alle woningen in 2020 energieneutraal te laten zijn.
Een concrete case is de Rozenwerf, met twaalf woningen. Een aantal bewoners is daar al bezig met plannen voor het vergroten en energiezuinig/energieneutraal maken van hun woningen, met zonne-energie of de plaatsing van kleine windmolens en collectieve energieschuren. De beschermde monumentale woningen op de werven zijn klein en bieden geen tot weinig ruimte voor duurzame installaties. Daarom is ook gekeken of daarvoor gebruikgemaakt kan worden van bestaande lege schuren en lege, waterbestendige bouwplek- ken op de werf.
Slimme instrumenten Omwille van het draagvlak suggereert het rapport meerdere maatschappelijke opgaven te combineren, om zo tot haalba- re business cases te komen. De overheid moet daarvoor be- leidsruimte creëren, maar om de impasse van het veiligheids- gevoel te doorbreken, zullen ‘slimme’ fi nanciële instrumenten nodig zijn, waarmee bewoners een handelingsperspectief wordt geboden. Daarbij wordt onder meer gedacht aan de instelling van een speciaal fonds.
Vooralsnog worden de Zuidkade en Westkade van het eiland versterkt. Daarmee zorgt de eerste laag uit de meerlaagse
WATERFORUM JUNI 2017 35
veiligheid dat het eiland de komende vijftig jaar voldoende is beschermd.
Minister Schultz van Haegen heeft in juni vorig jaar tot deze dijkversterking besloten. Zij verbond daaraan wel de voor- waarde dat de betrokken overheden en bewoners van Marken gedurende die periode verder gaan met laag 2, om kennis op te doen en uiteindelijk voorbereid te zijn op extreme wateroverlast en mogelijke overstromingen in de toekomst.
Ook dient Marken zich in de derde laag te prepareren op ca- lamiteiten en zelfredzaamheid voor het geval de dijken het in de toekomst mochten begeven. Daar zijn de eilanders al druk mee doende. Vorig jaar november werd daartoe een grootscheepse evacuatieoefening ‘Waterwolf’gehouden die dit jaar geëvalueerd zal worden.
In 2020 moeten alle nieuwe woningen (vrijwel) energieneutraal zijn. De ambitie is om dat ook bij alle bestaande bebouwing in 2050 (over ruim 20 jaar) gerealiseerd te hebben. Dit is een grote opgave. Uit de voorstudie komt naar voren dat de energieopgave en de waterveiligheidsopgave elkaar deels overlappen: een energiezuinige danwel energieneutrale woning is min of meer zelfvoorzienend en daarmee min of meer zelfredzaam bij een eventuele overstroming.
De aanpak van de zelfvoorzienendheid past in de huidige trend bij huiseigenaren om energie te besparen, zelf duurzame energie op te wekken en soms ook om duurzamer te leven.
De mogelijkheden voor een ideale nieuwe zelfredzame woning zijn verkend in hoofdstuk vier. Bij nieuwbouw (in clusters) zijn schaalvoordelen te behalen waardoor specifieke duurzaamheidsmaatregelen zoals warmte-koude opslag financieel makkelijker haalbaar zijn. De onderzochte maatregelen zijn ook toepasbaar in de bestaande bebouwing. Bij monumenten is echter altijd een locatie- en bouw specifieke afweging van maatregelen noodzakelijk, zoals blijkt uit de studie voor de werfwoningen op Rozewerf in dit onderzoek.
Peil +2.00m
oppervlaktewater gemeenschappelijk helofyten lter opvang gezuiverd water vuilwaterput sceptictank gezuiverd water kan worden hergebruikt voor bijvoorbeeld toiletspoeling her
Douche met waterbesparende douchekop en voorzien van WTW
Toilet met doorstroombegrenzer, Spoelwater vanuit gemeenschappelijke opvang
Gemeenschappelijke warmtepomp met warmtewisselaar
Drinkwatervoorziening gewaarborgd door gemeenschappelijke voorraad mineraalwater
aalw Electrisch koken, inductie Energiezuinige LED-verlichting
Eco-wasmachine, watertoevoer zowel drinkwater als regenwater
Accu voor tijdelijke stroomopslag eventueel ook gemeenschappelijk
Ruimteverwarming Lage temperatuurs- verwarming ivm. warmtepomp. Kan zomers ook gebruikt worden voor koeling
naar riool of z drink
l of zwart/grijswater zuivering ar inkwaterleidinger
Maatregelen voor een (nieuwe) zelfredzame woning zijn door Atelier GroenBlauw uitgewerkt
12
Deel II Bouwstenen voor een waterbewuste toekomst
Marken boven water
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48