915 | WEEK 28-29 10 JULI 2019


1944: Waspikse scheepswerf onder vuur


Gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn er zowel door geallieerde als vijandelijke vlieg- tuigen veel schepen en scheepswerven, in ons land en daarbuiten, gebombardeerd. In Waspik was de scheepswerf van de gebroe- ders P & A Ruytenberg in 1944 het doelwit.


De werf kent een lange geschiedenis. Op 29 maart 1884 krijgt de familie Ruitenberg ver- gunning van de Gemeente Waspik ‘Voor de oprichting van een scheepsbouwwerf en een scheepstimmerwinkel’ en wordt begonnen met de bouw van het eerste ijzeren schip. Het heet ‘Broedertrouw’ en is bestemd voor Thijs Verschure uit Oosterhout. In de jaren erna breidt de werf steeds verder uit en wordt met meer dan 100 werknemers in de gloriejaren, de grootste werkgever in Waspik.


Een bijzondere periode is die tijdens de Tweede Wereldoorlog. De eerste jaren gaat het werk op de werf nog min of meer zijn ge- wone gang maar gaandeweg neemt dit door gebrek aan materiaal af. Om zoveel mogelijk werknemers aan het werk te houden en daar- mee te voorkomen dat ze voor de verplichte arbeidsinzet worden gerekruteerd, worden ook opdrachten van de Duitse Kriegsmarine en andere Duitse opdrachtgevers aangeno- men. Daaronder ook een opdracht om enkele ontkopte schepen, schepen die al in 1940 op andere werven in ons land geschikt gemaakt waren voor een geplande maar niet uitge- voerde aanval op Engeland, weer in oude staat te herstellen.


Overslag in Deventer haven keldert 34 procent door onnodige afsluiting


ZOETERMEER Over heel 2018 is in de Deventer haven 656.000 ton aan goederen overslagen. Dat is een daling van 34 procent ten opzichte van de 995.000 ton van het jaar ervoor. Dit opvallende verschil kan volgens Wouter van der Geest van onderzoeksbureau Panteia alleen worden verklaard door de langdurige afsluiting van de haven.


In de extreem droge zomer van 2018 ging de Prins Bernhardsluis op 6 augustus van het ene op het andere moment op slot. Op dat moment werd er geschut bij een lagere wa- terstand in de voorhaven dan de vergunning toestond (1.65m +NAP). Als gevolg van de stremming lagen vijf schepen een maand ‘ge- vangen’ in Deventer en konden diverse haven- bedrijven maandenlang niet meer via het wa- ter worden bevoorraad. Pas in december 2018 werd er weer geschut. Afgelopen voorjaar maakte de gemeente Deventer bekend dat achteraf gezien de slui- ting van de haven - ter bescherming van de sluisdeuren - geheel onnodig was. De nieuwe norm ligt nu op 0.45 +NAP, een waterstand die bij Deventer nog nooit is gemeten.


Het ontkopte schip ‘Stephanie’.


liggen er rond de 80 binnenvaartschepen in de haven en op de hellingen van de werf. Men denkt er een veilige schuilplaats te heb- ben. Maar de geallieerden zijn bang dat al die schepen op het laatste moment - ze rukken inmiddels met grote snelheid op richting de Bergsche Maas - door de Duitsers zullen wor- den weggesleept om ingezet te worden voor oorlogsdoeleinden of om oorlogsbuit mee te vervoeren. Door bombardementen op de ha- ven en omgeving probeert de Britse R.A.F. dat te voorkomen. De aanvallen worden zonder vooraankondiging uitgevoerd.


Het schip van Brouwer, de ‘Agnella’ later ‘Berttheu’ genoemd.


Maar als de Duitsers in 1944 steeds verder in het nauw worden gedreven en de geal- lieerden bevrijders Waspik naderen, zoe- ken steeds meer schippers hun toevlucht in de haven van Waspik. In september 1944


Bombardementen De eerste aanval vindt plaats op 28 septem- ber 1944 waarbij schipper Mathijs Adrianus van Strien, geboren in Rotterdam op 16 april 1913, om het leven komt. Hij is aan boord van de ‘ADMA’ en pas 31 jaar oud. Bij een aanval op 5 oktober 1944 zijn drie dodelijke slachtoffers te betreuren waaronder schip- persdochter Elisabeth Jakoba Pols, geboren in Duisburg (Dld.) op 26 december 1925, pas 18 jaar oud en aan boord van de ‘Confianza’. Het andere dodelijk slachtoffer is schippers- vrouw Neeltje Adriana Brouwer-Gort, gebo- ren in Terneuzen op 24 oktober 1891, 52 jaar oud en aan boord van de ‘Berttheu’. Na deze


aanval besluiten zowel de schippers als de bevolking in de buurt van de haven massaal te vluchten.


Na de bevrijding van Waspik op 30 oktober worden geen geallieerde aanvallen meer op de werf uitgevoerd. Maar het dorp Waspik komt wel in de frontlijn te liggen en krijgt tot de definitieve bevrijding in mei 1945 nog veel granaataanvallen te verduren, afgeschoten door Duitse eenheden die aan de andere kant van de Bergsche Maas liggen.


Gezocht Voor een boek dat zal verschijnen in mei 2020 met levensverhalen van alle dodelijke slacht- offers uit de Tweede Wereldoorlog in Waspik is de plaatselijke heemkundekring nog op zoek naar meer informatie en foto’s van de in dit artikel genoemde slachtoffers.


Graag willen wij daarvoor in contact komen met nakomelingen/familie of kennissen van deze slachtoffers. Uw reactie is zeer welkom via lbaaten@planet.nl


Leon Baaten, Voorzitter Heemkundekring Op ’t Goede Spoor


Veiling Stichting De Delſt: (museum)inventaris en replica onder de virtuele hamer


ROTTERDAM De historische scheepswerf De Delſt aan de Rotterdamse Schiehaven zal op- houden te bestaan. Alle machines, inventaris en de replica van het linieschip De Delſt gaan onder de virtuele hamer. De veiling van de ruim 400 kavels vindt plaats op het platform van Troostwijk Auctions.


Stichting De Delſt was een museum, produc- tie- en een leer/werkbedrijf. Sinds 2000 hield men zich bezig met de bouw van een replica van het linieschip De Delſt. Het middelgrote


oorlogsschip ‘De Delſt’ bevoer wereldzeeën en ging in 1797 ten onder. Naast de spanten- constructie gaat ook het boegbeeld in de vei- ling. Een bijzondere veiling, want ook de items uit de museumcollectie worden aangeboden. Maar ook de houtvoorraden en de houtbewer- kingsmachines zijn zeer interessant voor an- dere bedrijven uit de houtsector. De veiling sluit zijn virtuele deuren op donder- dag 11 juli om 10.00 uur. De specifieke veiling en alle daarbij behorende details zijn te bekij- ken via https://bit.ly/2L7L7eX.


SP spot “gifboten”


op Fort Pannerden ROTTERDAM De SP heeſt maandag 8 juli de actie ‘Gifspot’ afgetrapt. Met deze actie wil ze de overheid vragen om vaart te maken met een verbod op giſtige benzeenlozingen op de Gelderse rivieren.


De SP bivakkeert deze week op de landtong bij Fort Pannerden, waar zij schepen op heter- daad willen betrappen. Omwonenden kunnen meedoen en hun “betrapte boten” doorgeven aan de SP Milieu Alarmlijn.


Carla Claassen, fractievoorzitter SP Gelderland, is een van de initiatiefnemers: “Op onze Gelderse rivieren varen dagelijks tankers die al varend benzeen ontgassen. Deze giflozingen hebben nadelige gevolgen voor mens, milieu en natuur en moeten daar- om stoppen. Met de actie ‘Gifspot’ vragen we de Nederlandse overheid om vaart te maken met het verbieden van lozen van gifgassen op de Gelderse rivieren”.


De SP wil met deze actie druk zetten op de overheid en rederijen. Ze pleiten voor een landelijk verbod en goede handhaving zodat er geen giflozingen meer plaats vinden. Ook moeten er meer ontgasinstallaties komen. “Sommige schepen varen een rondje door Nederland alleen om daar gratis te kunnen ontgassen! Dit moet zo snel mogelijk stop- pen”, aldus Claassen. “Waar het ontgassen in veel andere Europese landen verboden is, is de Nederlandse wetgeving totaal onduidelijk, met het gevolg dat schepen dit in Nederland ongestoord kunnen doen”.


5


Rectificatie


Omdat stilliggen geen optie is T +31(0)181-614 466 www.reikon.nl


inspecteert & repareert • Keerkoppelingen • Reductiekasten • ABC dieselmotoren • Pompen


Grote voorraad ABC recon-onderdelen


storing service 24/7


Door verwisseling van beeldmateriaal is in de vorige Scheepvaartkrant (nummer 914 van 26 juni) een storende fout geslopen in het verhaal op pagina 34 over de modal shiſt bij het distributiecentrum van Honda in Gent. Op de foto erbij was de ondertekening te zien van een samenwerkingsovereenkomst tussen de zeehavens van het Ierse Cork en Amsterdam.


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60