Tekst: Sophie Brinkhorst Beeld: privébeeld
041
digd (de meesten hebben geen bel en horen het kloppen niet) zijn of haar woonkamer binnen komt lopen. De mensen voelen zich sterk verbonden met het eiland en met elkaar. Ze groei- den op in een tijd dat je elkaar hielp met oogsten totdat het laatste veld gedaan was. Door de jaren heen is de gemeenschap echter wel veranderd, onder meer door de afnemende en verouderende populatie. Ook komen er steeds meer gepensioneerde Engel- sen op de eilanden wonen. Toch is het meestal nog steeds: ons kent ons. De overzichtelijke leegte van het eiland (er groeien nauwelijks tot geen bomen door de harde wind) maakt dat iedereen let- terlijk ziet wat de ander doet. Is het licht aan, liep hij vandaag wel met de hond, is de auto verplaatst, is hij in de winkel gezien? Voor veel ouderen betekent de gemeenschap veiligheid.
Publiek bezit De artsen en verpleegkundigen zijn onderdeel van de gemeenschap en dat maakt hen tot publiek bezit; patiënten hebben het nog over ‘mijn dokter’. Iedereen noemt elkaar bij de voornaam en kent elkaar goed. Ik denk dat de huisartsenzorg hierdoor nog intenser is. Er zijn meer relaties met de patiënt dan slechts die van dokter tot patiënt; vaak is ze ook je buurvrouw, je postbe- zorger of de dochter van je collega. Met de kleine populaties op de eilanden (on- geveer 50 tot 600 inwoners per eiland) kan dat ook niet anders. Het is bijzonder om te zien hoe de professionals hierin hun weg vinden, veel meer tijd aan de patiënt besteden dan wij gewend zijn en door de ervaring met ‘hun patiënt’ échte zorg op maat leveren. Ze hebben altijd een flexibele agenda en leveren 24/7 zorg. Deze inzet wordt beloond met ruimschoots vertrouwen. Patiënten klagen hier niet gauw. Ze
wachten bij wijze van spreken met bellen over hun gebroken been totdat de dokter zijn thee op heeft. De oude- ren vertrouwen erop dat de dokter elk probleem wel kan oplossen. Vaak wordt van succesvolle reddingen gerept. Acute zorg is hier namelijk wel andere koek dan op het vasteland. De prachtige
Sophie (links) samen met een vriendin op een van de eilanden
kliffen zijn levensgevaarlijk, de enorme boerenwerktuigen niet te onderschat- ten en de afstanden aanzienlijk. De wachttijd voor een helikopter (bij goede weersomstandigheden) is vaak minimaal 1,5 uur omdat hij uit Inver- ness moet komen. De eilanden zijn bemand met een huisarts of nurse practitioner, al dan niet ondersteund door een verpleegkundige. Op elk eiland zijn locals opgeleid om de am- bulance te rijden en eerste hulp te verle- nen. Met de beperkte middelen moeten ze zich zien te redden. Wat mijn ogen heeft geopend met
betrekking tot zorgorganisatie, is de rol van de nurse practitioners. Op Orkney runnen zij hele huisartspraktijken met een vaste huisarts als achterwacht. Door hun achtergrond als verpleegkun- dige zijn zij gewend op pad te gaan en mensen thuis te bezoeken. Dat wordt erg gewaardeerd. Ze leveren laagdrem- pelige zorg en kunnen op die manier veel taken overnemen. Ik ben verbaasd dat ik dit in Nederland nog nooit zo ben tegengekomen.
Zelfstandigheid Op de eilanden is het thema ‘langer thuis blijven wonen’ misschien nog wel meer aan de orde van de dag dan in Nederland. Een eiland zorgt ervoor dat de ouderen hun zelfstandigheid langer proberen te behouden. Voor een verzorgingshuis moeten ze im- mers van ‘hun’ eiland af! Zo goed en zo kwaad als het gaat, proberen ze hun leven te organiseren. Natuurlijk zijn
er buren en vrienden die een handje helpen, maar de gemeenschappen zijn klein en de ouderen willen anderen niet te veel belasten. Ze gaan dus op hun 80ste zelf het dak op om het te repare- ren, steken turf en verven hun buiten- muur (ze hebben me regelmatig ver- baasd). Dat er vaak geen of slechts één gediplomeerde verzorger op het eiland woont, maakt het niet makkelijk voor artsen en verpleegkundigen. Alleen het hoofdeiland, waar ook het ziekenhuis is gevestigd, en één ander eiland hebben een opvanghuis.
Vergelijking doortrekken Interessante materie om in Nederland te overdenken. Kunnen we de vergelij- king naar onze Nederlandse leeglopen- de en dunbevolkte gebieden trekken? Hoe houd je een gebied aantrekkelijk om er te werken? Hoe werk je samen als je letterlijk op je eigen eiland zit? En wat is het effect van minder patiën- ten per arts en de inzet van een nurse practitioner? Door de persoonlijke verhalen van
de ouderen gingen de eilanden voor mij leven. Er is geen luxere manier om een omgeving te ontdekken dan door de ogen van haar locals. Orkney is een fantastische plek om uit te waaien. Te midden van de groene velden met koeien en schapen, aan de schilderach- tige zanderige stranden met turkooizen zee of op de prachtige kliffen waar de golven en de vogels op lijken te gaan in eindeloze bewegingen, krijg je een ander besef van tijd.
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100 |
Page 101 |
Page 102 |
Page 103 |
Page 104 |
Page 105 |
Page 106 |
Page 107 |
Page 108 |
Page 109 |
Page 110 |
Page 111 |
Page 112 |
Page 113 |
Page 114 |
Page 115 |
Page 116
