DE STANDAARD
Steeds minder kankerverwekkers in friet
Bericht blz. W4-5
DONDERDAG 25 MAART 2010
Gifpieper heeft zijn tijd gehad
UITNEEMBAAR
WETENSCHAP
WWW.STANDAARD.BE/WETENSCHAP/ NR 315
HONGER!
Dit is het jong van een kanarie die om voedsel bedelt. Hoe indringender kanariejongen bedelen, hoe meer voedsel ze van hun ouders krijgen en hoe meer die zich opgejaagd voe- len om nog meer eten aan te slepen. Zo wordt het jong snel
groot, maar kan de conditie van de moeder zo achteruitgaan dat ze een volgend seizoen minder eieren legt. Doet ze het wat kalmer aan, dan lopen de jongen gevaar. Het blad ‘Science’ beschrijft nu hoe ontsporingen worden voorkomen bij dit belangenconflict tussen ouders en jon-
Deeltjesversneller LHC klaar voor recordbotsingen
De door technische moeilijkheden geplaagde deeltjesversneller LHC in Genève moet dinsdag voor het eerst deeltjes met een recordenergie in botsing brengen.
NATUURKUNDE
BRUSSEL De grote deeltjesversneller LHC in Genève gaat volgende week voor het eerst doen waar hij voor gebouwd is: materiedeeltjes met meer energie dan ooit tevoren met elkaar in botsing brengen en kijken wat er dan gebeurt. Tot nu toe is de kilometersgrote machine vooral in het nieuws geweest door defecten en vertra- gingen.
Cern, de Europese onderzoeksorganisatie die de LHC (Large Hadron Collider) ge- bouwd heeft, denkt er dinsdag klaar voor te zijn. Momenteel circuleren er door de cirkelvormige machine al deeltjesbundels met een energie van elk 3,5 Tev (teraelek- tronvolt, de speciale eenheid die deeltjes- fysici gebruiken). Nu moeten twee in te- gengestelde richting circulerende bundels zo bijgestuurd worden dat ze elkaar snij- den, zodat de deeltjes frontaal in botsing komen. Dat is een kwestie van goed mik- ken, door de elektromagneten die de deel- tjes op het kromme pad houden zorgvuldig
bij te stellen. Met twee bundels van 3,5 TeV wordt een botsingsenergie bereikt van 7 TeV, een nieuw record. Nog geen twee weken na zijn inauguratie in 2008 ging de LHC stuk. De versneller heeft meer dan een jaar stilgelegen voor reparaties en ingrijpende verbeteringen, voor hij eind vorig jaar voorzichtig op- nieuw in gebruik werd genomen. En het zal waarschijnlijk nog een hele poos du- ren, wellicht tot 2013, voor de LHC de ener- gie haalt waarvoor hij eigenlijk bedoeld is: twee bundels van elk 7 TeV, voor botsingen van 14 TeV. Natuurkundigen willen de deeltjesbotsin- gen observeren om te speuren naar nieuw- soortige elementaire deeltjes die mis- schien uit de botsingsenergie gevormd zullen worden, zoals het Higgs-deeltje waarvan het bestaan op theoretische gron- den vermoed wordt. Tegenstanders van de LHC vrezen dat de machine vernietigende zwarte gaten of ander onheil zal opwek- ken, maar dat gevaar is volgens fysici niet ernstig te nemen. (sts)
gen. Essentieel is dat moedervogels informatie over hun conditie in de vorm van hormonen en andere stoffen doorge- ven aan de dooier van het ei waaruit later het jong kruipt. Het jong ‘weet’ zo al voor zijn geboorte wat hij van zijn moeder
kan verlangen. © rr, nrc
Vroege mensen migreerden nóg eens uit Afrika
Veertigduizend jaar oude menselijke resten uit Siberië blijken volgens DNA-analyse van een tot nu toe onbekende mensensoort afkomstig.
ANTROPOLOGIE
BRUSSEL Tussen 48.000 en 30.000 jaar
geleden leefde er in de bergen van Cen- traal-Azië een mensensoort waarvan het bestaan tot nu toe niet vermoed werd. Ze stamden, zoals alle mensen, af van Afrika- nen, maar ze waren in Azië terechtgeko- men door een eigen, afzonderlijke migra- tiegolf, niet door een van de twee grote, al langer bekende migratiegolven die respec- tievelijk de neanderthalers en de moderne mens naar Europa en Azië gevoerd heb- ben. Dat blijkt uit onderzoek van het DNA in een stukje bot van een menselijke vinger, gevonden in een grot in het zuiden van Si- berië. Het DNA-onderzoek is uitgevoerd door Johannes Krause en Svante Pääbo van het Max Planck-Instituut voor Evoluti- onaire Antropologie in Leipzig en Terry Brown van de universiteit van Manches- ter.
Het verslag van het onderzoek verschijnt binnenkort in Nature, en is gisteravond
door het Britse vakblad vervroegd online vrijgegeven. Krause en zijn collega’s hebben zogeheten mitochondriaal DNA of mtDNA in het bot- je geanalyseerd. Dat is DNA uit de mito- chondriën, de kleine energiecentrales in onze cellen, dat afzonderlijk wordt overge- erfd van de meerderheid van ons DNA, en uitsluitend van moeder op kind. Het mitochondriaal DNA is om die reden dan ook zeer geschikt om afstamming langs de vrouwelijke lijn in kaart te bren- gen. De onderzoekers vergeleken het Siberi- sche mtDNA met dat van moderne mensen en van neanderthalers. Het bleek van bei- de vrij sterk te verschillen, wat erop wijst dat de drie groepen mensen al lang gele- den uit elkaar moeten zijn gegroeid. De mysterieuze prehistorische Siberiërs en de twee andere mensensoorten hadden zowat een miljoen jaar geleden voor het laatst een gemeenschappelijke voorouder — dat is twee keer zo lang geleden als de moderne mens en de neanderthaler. (sts)
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88