901 | WEEK 51-01 19 DECEMBER 2018


Thedo Fruithof, ideeën- en verbindingsman


database die met de computer tot stand is gebracht. De Spiegel der Zeilvaart publiceerde in een special 1800 schepen. De basis van een uitgebreid overzicht van de oude schepen was gelegd. In dezelfde tijd is de Bolkoppenrace georganiseerd, de Zeevaartschool Enkhuizen is opgericht en de BBZ (Vereniging voor Beroepschartervaart). Enkhuizen werd het bolwerk van de bruine vloot. Je kunt wel stellen dat Fruithof een neus had om op het goede moment op de juiste plaats te zijn om vervolgens de kans met beide handen aan te pakken en aan de slag te gaan.


In 1996 is Fruithof gevraagd om mee te den- ken en mee te werken aan de organisatie van het evenement in Brest. Opnieuw is een groots evenement opgezet met Nederland als ‘invité d’honneur’. Een coaster gevuld met Nederlandse traditionele schepen is erheen gevaren. In het jaar 2000 weer in Brest, is een paviljoen voor Noord-Europa ingericht door Fruithof, betaald door de organisatie van Brest met Noren, Denen, Duitsers, Belgen en Nederlanders. In dezelfde tijd is de groep Kinky Horns opgericht. Een groepje van muzikanten die blazen op zeeslakkenhuizen. In plaats van de scheepsbel te luiden blaast Fruithof de kinkhoorn om de beurs te openen.


Thedo Fruithof in zijn woning achter de dijk.


Direct achter de dijk van het IJsselmeer, je ruikt het water en hoort de wind, ligt het huis van Thedo Fruithof. In het duurzaam gebouwde en gezellig ingerichte huis met een mooie brandende houtkachel vertelt Fruithof over zijn levenservaringen. En dat zijn er heel wat. Op 29 oktober 2016 ontving Thedo Fruithof de onderscheiding Officier in de Orde van Oranje Nassau vanwege zijn inzet voor het behoud van het maritiem erfgoed. Dat de aanvragers bijna 2000 woor- den nodig hadden om al zijn activiteiten te benoemen, zegt genoeg.


TRUUS DEN HARTOG


Opgegroeid in Breukelen ‘aan de trekgat- en’ - de trekgaten zijn oude veengaten - die rechtstreeks in verbinding stonden met de Loosdrechtse Plassen. Zeilend, schaatsend en zwemmend heeſt hij zijn jeugd doorgebracht en oh ja ook naar school gaand. Met bootjes opgegroeid. Achter het huis lagen achtereen- volgens een botter van de plaatselijke huis- arts, een tjotter die opgeknapt moest worden en een roeiboot. Toen de tjotter zeilklaar was, is hij samen met een vriend op 14-jarige leef- tijd ermee naar Friesland gevaren. Eerst naar Amsterdam en toen over het IJsselmeer op het schip van de beurtschipper die met hout voer, maar terug gewoon zeilend. Het avontu- urlijke zat er al vroeg in.


De HBS met horten en stoten afgemaakt en vervolgens begonnen aan de medicijnenstu- die. Tijdens de studietijd in allerlei besturen plaatsgenomen. Halverwege de studie vroeg de jonge Fruithof zich af of dit wel was wat hij zijn leven lang wilde doen. Om na te denken is hij in dienst gegaan en terloops mede de jongerenafdeling van Stichting Stamboek Ronde en platbodemjachten opgericht. Na de diensttijd is Fruithof eerst scheepswerven afgegaan. Voor de scheepsbouw is een stukje studie nodig. Dat is het toen niet geworden. Toen langs de maritieme musea gegaan met de vraag: ”Ik weet niet wat ik met mijn leven moet, mag ik eens langs komen?” Op deze manier heeſt hij veel mensen in de museum- wereld leren kennen. In het Visserijmuseum Vlaardingen mocht hij stage lopen. En toen werd hij gebeld door de directeur van het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen om educatief medewerker te worden.


Een museum met een verhaal Het Zuiderzeemuseum Enkhuizen is in 1950 gestart als Rijksmuseum met als directeur Siebe Jan Bouma. Bouma was daarvoor direc- teur van het Openluchtmuseum in Arnhem. Het ligt in de lijn dat Bouma het idee opvatte ook in Enkhuizen een buitenmuseum te maken. Het concept van het buitenmuseum moest vorm krijgen en daarvoor is Thedo Fruithof gevraagd. Als selfmade architect heeſt Fruithof de dijken, haven en de polder getekend en Zuiderzeehuisjes ontworpen


naar origineel concept. Sommige huisjes uit historische vissersplaatsen zijn in delen of soms als geheel vervoerd over het water of de weg en weer opgebouwd in het museum. In dezelfde tijd is de Blazer TX11 herbouwd op de Kromhout werf in Amsterdam. Het wrak lag er als voorbeeld naast.


Op 6 mei 1983 is het buitenmuseum geopend met een happening van ongekende omvang. De Blazer TX11 voer toen samen met de Groene Draeck met Koningin Beatrix aan boord in een konvooi van traditionele schep- en door het Krabbersgat naar Enkhuizen. Het buitenmuseum was nog steeds in ontwik- keling. In Amerika bestaat een openlucht museum geïnspireerd op de Pelgrim Fathers. In het dorpje wonen mensen die het leven van toen, begin 17de


eeuw in de praktijk


brengen. Geen elektriciteit of fotocamera. De mensen spelen geen rol, maar zijn het ook echt! Samen met de toenmalige direc- teur van het Zuiderzeemuseum is Fruithof naar Amerika gegaan om te zien hoe het daar werkte. Op deze manier bestond het nog niet in Europa. Terug in Enkhuizen zijn toneelspelers gevraagd en is hetzelfde idee uitgevoerd. Hoe leefde men in Urk in 1905. Het was nog een eiland, zonder auto’s, met een veerboot die om 11 uur aankwam. Niet om 9 uur. De vraag is dan logisch: “Hoe komt u om deze tijd hier?” Het Zuiderzeemuseum was de eerste die het op deze manier gebracht heeſt. Nu wordt de Slag van Nieuwpoort nage- speeld en vind je het- zelfde concept overal in Europa terug. Het Zuiderzeemuseum ging goed. Van 31 ſte is het naar 110 ſte gebracht.


Het schip als Monument In 1987 is ‘Het schip als Monument’ georganiseerd in Enkhuizen door Fruithof. “Een belangrijk moment, omdat er toen landelijk aandacht kwam voor het varend erfgoed. Een eerbetoon aan degenen die zich inzetten om varende oude bedrijfsvaartuigen, vissersbotters, tjalken, en oude jachten te behouden voor de toekomst. Een grote diversiteit aan oude schepen is naar Enkhuizen gehaald. De Waterkampioen, De Telegraaf en de Spiegel der Zeilvaart besteedden er veel aandacht aan. Zo zeer zelfs dat Kamervragen zijn gesteld: ‘Moeten we het varend erfgoed niet wettelijke bescherming geven’”. Mensen kon- den een kaartje insturen met de gegevens van het schip ouder dan 50 jaar. De oude schepen kwamen in de database, de eerste officiële


Fruithof had een neus om op het goede moment op de juiste plaats te zijn


Nieuwe uitdaging In 1995 was Fruithof uitgekeken op het muse- um. Het was tijd voor iets nieuws. Een eigen bedrijf is gestart ‘Maritieme Producties’. Zijn tweede vrouw was kostganger in de overgangs -periode. Een eigen bedrijf heeſt een eigen kantoor nodig. Zo werd in de achtertuin van het huis achter de dijk van het IJsselmeer een ruimte gebouwd met een echt bureau. Tegen vrienden die zich zorgen maakten om zijn inkomen stak hij zijn hand omhoog: “Ideeën genoeg: een centraal bureau voor de FVEN inrichten, een bootbouwschool oprichten, iets met film doen en een haringbuis bouwen”. Een gevulde contactenlijst met 7000 namen en adressen en associatief denken deden de rest.


De ruimte is gevuld met een zee aan kennis, met rivieren aan documenten en meren en kanalen aan boeken


Het werkkantoor met eigen bureau staat er. Wanneer Thedo Fruithof er binnen gaat is de ruimte gevuld met een zee aan kennis, met rivieren aan documenten en meren en kana- len aan boeken. In de ogenschijnlijke chaos vindt Fruithof blindelings de weg. Het idee van de bootbouwschool komt ook uit Amerika. In de Verenigde Staten werkte onder de inspire- rende leiding van Lance Lee een community aan de bouw van een eenvoudig schip. Je doet iets constructiefs samen. En meestal wanneer het af was na een paar weken dan kocht iemand het bootje. De eerste bootbouwschool is opgezet in Enkhuizen met steun van Fruithof door Kees Prins, die hij toeval- lig ontmoette. Later is het doorgegeven aan Den Helder en daar is het neergezet op Willemsoord. ‘Iets met film doen’, daar- voor is de NOS in beeld gekomen. Voor het toenmalige pro- gramma Van Gewest tot Gewest heeſt


Fruithof een aantal items aangereikt. Door zijn kennis van Frankrijk en de Franse taal heeſt Fruithof het idee opgevat Thalassa, de Franse maritieme equivalent van het Nederlandse Van Gewest tot Gewest, op te bellen. Hij heeſt voorgesteld in Nederland te komen filmen. En dat is een aantal keren gebeurd, waarvoor Fruithof alles organiseerde. Van het ‘bouwen van een haringbuis’ is nog niets gekomen, maar wie weet.


La France maritime In 1992 was Fruithof sterk betrokken bij de op- start van het op Sail Amsterdam geïnspireerde evenement in Brest, Bretagne. Toen is besloten het iedere vier jaar te organiseren.


Mede door het succes in Brest is in Frankrijk ‘Le Festival de Loire’ opgestart in Orléans, uit- gegroeid tot het grootste binnenvaartfestival in Europa met allerlei vooral kleinere schepen. Het vindt om het jaar eind september plaats. Het volgende festival is in 1919. Eveneens meegewerkt aan de Nederlandse inzending op de Semaine du Golfe du Morbihan bij Nantes, Bretagne. “Het stroomt er als een gek, een prachtig watersportgebied met dorpjes eromheen en kleine eilanden. Er is vooral oes- terteelt. Een fantastische tijd”.


Zeilen zijn de motor van het schip “De zeilen bij voorkeur van natuurlijk mate- riaal – hennep, katoen of vlas – zijn de motor van het schip, dat vergeten de mensen vaak. En waarom kunststof gebruiken, wanneer hennep, katoen en vlas steeds weer groeien? Zie de kennis van het op de oude manier weven in stand te houden. Ik ben een van de weinigen die nog heel veel weet van het oude ambacht zeilen maken. Bij restauratie van het schip wordt zelden gedacht aan het zeil”. Op het vlak van de oude ambachten is het belangrijk de kennis ervan niet verloren te laten gaan. Op initiatief van Het Historisch Bedrijfsvaartuig (LVBHB) is TAVE (Traditionele Ambachten Varend Erfgoed) in het leven geroepen. Alle scheepsambachten zijn hier te volgen - www.scheepsambachten.nl. Gestimuleerd door Het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed 2018 - www.europeeserfgoedjaar.nl. En ook www. immaterieelerfgoed.nl/nl/unesco.


De Traditionele Schepen Beurs Aan de Traditionele Schepen Beurs 2018 gehouden op Willemsoord in Den Helder zijn heel wat beurzen vooraf gegaan. Eerst verkende Fruithof de Hiswa, die hij door zijn vader al had leren kennen. Geholpen door het contact met de Spiegel der Zeilvaart is Fruithof begonnen in het houtbouwpaviljoen, door op de beurs zeilen te maken en mee te werken aan het uitnodigen van gerelateerde bedrijven. En verdiende hij geld door het haventje van de Hiswa vol te leggen, zelfs met scheepjes uit Frankrijk. ‘De Hiswa is wel leuk maar je kunt er niet alles vinden, kun je geen beurs voor oude schepen maken?’, was de vraag van twee belangrijke mensen uit de ondernemerswereld. Zelfstandig een beurs organiseren buiten de Hiswa om was een uit- daging om niet te laten lopen.


Wim de Bruin (redacteur Spiegel der Zeilvaart) deed mee. Samen zijn zij doorgegaan waar de Lionsclub Den Helder in 1995 al was begon- nen. “Het was nieuw in Nederland en anders dan het plastic gebeuren in de Hiswa. Ik doe het voor twee jaar. Veel plezier gehad. Logo en naam bedacht en heel prettig samengewerkt. Ik deed de administratie en bracht de kennis aan met behulp van mijn adressen materiaal. Spiegel der Zeilvaart deed direct mee met advertenties. De twee jaar ben ik betaald door de initiatiefnemers”.


Toen de twee jaar voorbij waren wilde de zoon van een van de initiatiefnemers het concept verkopen aan de Hiswa. Lastige situatie. Beiden, Thedo Fruithof en Wim de Bruin, heb- ben zich toen ingekocht. In achtereenvolgens Spakenburg, Lelystad, Enkhuizen, Medemblik


Lees verder op pagina 61.


59


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92  |  Page 93  |  Page 94  |  Page 95  |  Page 96