62


ROTTERDAM “Een eigenwijs kreng dat regel- matig hallucineert en je een woord van zes letters geeſt als je om zeven vraagt.” Geert Schouten, directeur bij Shipbuilder, windt er geen doekjes om als het gaat over de huidige staat van AI binnen de maritieme sector. “Maar onderschat niet wat het nu al kan be- tekenen voor je bedrijf. Een containerschip dat in het Suezkanaal dwars ligt kost miljoe- nen, en in de scheepsbouw zitten overal van die ‘kleine Suezkanalen’ verstopt in je processen.”


Terwijl techgiganten miljarden pompen in ge- nerieke AI-systemen, worstelt de maritieme industrie met de vraag: instappen of afwach- ten? Is het hype of hulpmiddel? En vooral: hoe voorkom je dat je bedrijf achterblijſt bij con- currenten die AI wél slim inzetten?


Deze vragen zijn urgenter dan ooit nu het Nederlandse Maritiem Masterplan AI heeſt aangemerkt als een van de sleuteltechnolo- gieën voor de toekomst van de sector. Maar volgens Schouten, die al sinds 2019 pioniert met taalmodellen en AI-oplossingen voor scheepsbouwers, schieten veel bedrijven in de valkuil van onrealistische verwachtingen.


Huidige status Waar staat de maritieme sector momenteel als het gaat om AI-implementatie? Volgens Schouten staan we nog maar aan het begin. “We zijn net begonnen. Dat geldt ongeveer voor iedereen wereldwijd,” zegt hij. “In die ge- nerieke AI worden miljarden gestoken. In de specifieke, maritieme domeinkennis worden natuurlijk geen miljarden gestoken.”


Shipbuilder is met hun SENSE-systeem al vijf jaar vooruit op veel ontwikkelingen in de markt. “Een bouwbestek van een schip kan 300 pagina’s bevatten, dan kunnen wij dat door onze soſtware halen en automatisch om- zetten naar een gestructureerd datanetwerk. En daar geven we ook een betrouwbaarheids- score op.”


Kleine stapjes Een belangrijke valkuil bij AI-implementatie is volgens Schouten dat bedrijven te grote


Die ene gemiste eis Waar maritieme AI zich volgens Schouten nu al bewijst, is bij het structureren en analyseren van eisen, dus requirement manage- ment. “Neem een scheepswerf die


Geert Schouten van Shipbuilder.


stappen willen zetten. “Alles erin gooien leidt acuut tot hallucineren,” waarschuwt hij. Met ‘hallucineren’ doelt hij op het fe- nomeen waarbij AI-systemen onjuiste of irrelevante informatie genereren alsof het feiten zijn.


“Je kunt een taalmodel niet dwingen om bepaalde dingen wel of niet te doen. Het is een eigenwijs kreng,” lacht Schouten. “Ze hebben nogal last van wat ze noemen ‘hallucineren’. Als je googelt op AI en hal- lucineren, dan kom je de meest briljante verhalen tegen.” De oplossing? “Begin met kleine stapjes. Analyseer eerst één zinne- tje, dan nog één. Maak kleine stapjes, want dat levert al zoveel meerwaarde op, omdat het dat hele proces enorm versnelt.”


Domeinkennis Een cruciaal aspect dat volgens Schouten vaak ontbreekt in generieke AI-systemen is specifieke maritieme domeinkennis. “Een model trainen is een specialistisch vak. De maritieme domeinkennis is in publieke modellen niet 100 procent be- schikbaar, dat is een beperking. En je ei- gen bedrijfskennis is daar al helemaal niet beschikbaar.”


Dit verklaart waarom generieke AI- platforms zoals ChatGPT niet zomaar in- gezet kunnen worden voor complexe ma- ritieme vraagstukken. “Het ontwerpen, specificeren, bouwen, engineeren en on- derhouden van een schip is extreem com- plex. Er zit heel veel kennis in de hoofden van mensen, met name veel ervaring.”


werk uitbesteedt aan een elektro- technische installateur. Je kunt niet zeggen: ‘Ik gooi het over de brug, ik hoor wel wanneer jullie de kabels ko-


Foto pr


men trekken.’ Dat is geen slimme manier van werken.”


Met AI-ondersteuning verandert de werkwij- ze enorm. “Als je het proces van samenwer- ken combineert met AI-hulpmiddelen, kun je eisen veel beter categoriseren. Dus: Dit zijn eisen uit de productie, dit zijn eisen van de elektrotechnisch installateur, dit zijn ei- sen die door de werf worden gesteld, en dit zijn eisen van de klant. Door die indeling kun je het engineering pakket voor bijvoorbeeld de elektrotechnisch installateur veel beter voorbereiden.”


Deze structurering van requirements is vol- gens Schouten essentieel voor het vermin- deren van faalkosten en miscommunicatie. “Het verschil tussen goed en slecht require- ment management kan miljoenen schelen in een groot scheepsbouwproject. En juist hier is AI nu al praktisch inzetbaar.”


Toepassingen in de keten Waar kan AI nu al waarde toevoegen in de maritieme sector? Schouten ziet kansen in verschillende fasen van het proces, te begin- nen bij tendermanagement:


“Het analyseren van wat de klant eigenlijk wil hebben is al een interessant gegeven. Heeſt die klant alles wel verteld wat hij of zij wil hebben? Of zitten daar nog gaten in? Als je die eisen die aangeleverd worden analyseert met AI, dan kun je elk zinnetje apart pakken en zeggen: ‘Wat staat hier eigenlijk? Is dat voor meerdere uitleg vatbaar? En welke vra- gen moet ik dan stellen aan mijn klant?’”


1064 | WEEK 14-15 2 APRIL 2025


‘Maritieme AI: digitale revolutie die miljoenen kan besparen, mits je het goed doet’


Een goed begin is volgens Schouten cruci- aal voor het hele proces: “Als je je salesfase goed hebt gedaan, dan wil dat niet zeggen dat alles wat je hebt aangeboden perfect is, maar je hebt wel inzichtelijk welk deel per- fect is en welk deel niet goed is ingevuld.”


Dit draagt bij aan kostenbesparing: “Als je moet uitzoeken wat er precies nodig is tijdens de productiefase, dan is dat ge- woon honderd keer zo duur dan wanneer je het in de beginfase goed hebt uitgezocht. Daar kan AI enorm goed bij helpen.”


Faalkosten omlaag De uiteindelijke businesscase voor ma- ritieme AI ligt volgens Schouten bij het drastisch reduceren van faalkosten. “De kosten van een schip moeten met 15 tot 20 procent dalen. Dat is geen vrijblijven- de wens, maar een keiharde noodzaak voor de Nederlandse maritieme indus- trie om concurrerend te blijven,” stelt hij onomwonden.


“Kijk,” verduidelijkt Schouten, “als je tij- dens de productiefase moet uitzoeken wat er precies nodig is, dan is dat honderd keer zo duur dan wanneer je het in de beginfa- se goed hebt uitgezocht. AI kan die onze- kerheden al vroeg in het proces zichtbaar maken.”


Hij waarschuwt echter voor een instrumen- tele benadering: “AI is geen doel op zich, maar een nieuw gereedschap. En zoals met elk gereedschap geldt: geef een timmer- man een hamer met een losse kop, en die kop vliegt bij de eerste klap door het raam. Dat kan met AI ook gebeuren als je er niet zorgvuldig mee omgaat.”


Het onlangs gelanceerde Maritiem Masterplan heeſt AI expliciet benoemd als een technologie waar de sector niet om- heen kan. Tijdens een recente kick-off bij- eenkomst werd AI volgens Schouten letter- lijk als “headliner” gepresenteerd: “Er werd gezegd: ‘AI komt eraan, laten we in het Maritiem Masterplan daar rekening mee houden.’”


Onderzoek en praktische tips voor duurzaam ondernemen in maritieme sector


ROTTERDAM De Hogeschool Rotterdam wil onderzoek gaan doen naar duurzaam onder- nemen binnen het mkb in de maritieme – en bouwsector. De deelnemers krijgen daarbij direct tips om aan de slag te gaan. Inmiddels heeſt al een aantal bedrijven zich gemeld.


NOELIA ROMERO CABRERA – VOOYS


Het onderzoek draait om mkb’ers in de maak- industrie in de bouw- en maritieme sector. Deze sectoren zijn gekozen vanwege het be- lang voor Nederland dat zij vertegenwoordi- gen. Bovendien geldt voor beide een keten- problematiek en is in beide sectoren het mkb groot. Dat sluit mooi aan bij het kenniscen- trum business innovation van Hogeschool Rotterdam dat zich vooral richt op praktisch onderzoek voor het mkb.


Deelnemers aan het onderzoek krijgen inzicht over hun eigen positie in de sector als het gaat om duurzaamheid. Voor de onderzoekers gel- den de resultaten om te zien hoe de sector er


Praktische tips Duurzaamheid wordt volgens Albert Gast, on- derzoeker van Hogeschool Rotterdam, soms nog als een verplichting gezien, een regel waar aan voldaan moet worden, waardoor er frustratie en onbegrip kan ontstaan als dat niet lukt. Gast merkt op dat in sommige be- drijven duurzaamheid bijvoorbeeld door een kleine groep mensen is opgepakt, terwijl hij het liefst ziet dat het onderdeel is van de ge- hele organisatie. Mede daarom is gekozen voor een praktische benadering in dit onder- zoek. Daarbij wordt er gewerkt met verschil- lende manieren van sturing geven: een harde en zachte sturing, bijvoorbeeld met subsidies. “We kijken naar hoe we bedrijven de goede


Dat er stappen gezet moeten worden, is wel duidelijk. Gast: “Iedereen ziet de uitdaging. De alarmbellen zijn al een poos gaan rinke- len als het gaat om het klimaatperspectief, het is laat om nu pas iets te gaan doen aan duurzaamheid. En ja, het mkb hoeſt nu nog niet te rapporteren, maar het helpt om in- zicht te hebben, om te kunnen zien wat er ge- daan kan worden en zo een bedrijfsstrategie te ontwikkelen.”


Uitdagend is dat wel. “Efficiency en winst kan haaks staan op duurzaamheid, maar wil je het liefst natuurlijk integreren in je beleid.” Het onderzoek wil dan ook een ander perspectief bieden op wat waarde kan toevoegen aan een


voor staat, met mogelijk ook nog sector-over- stijgende uitkomsten. Los van de rapportage over de stand van zaken, is het doel van het onderzoek de ontwikkeling van een instru- ment dat organisaties helpt op duurzame wij- ze te ondernemen en de impact hiervan zicht- baar te maken.


richting in kunnen helpen. Zo werken we niet vanuit verplichting, maar van wat er al gaande is. Sommigen zijn al verder, dan gaat het om de volgende stap in doorontwikkeling. Maar ook als er nog geen stappen gezet zijn, kun- nen we kijken wat een eerste stap zou kun- nen zijn.”


bedrijf, een zogeheten duurzame en sociale of meervoudige waardestrategie.


Volledige sector mee Het onderzoek is nog in de opstartfase. Bedrijven hebben zich aangemeld en ook zo- geheten kennispartners, zoals Netherlands Maritime Technology (NMT), Heerema en Innovation Quarter, zijn erbij betrokken. Als de subsidieaanvraag is goedgekeurd, start het in september.


De grootse investering voor de deelnemers is de tijd die zij erin steken. Er worden onder an- dere diverse bijeenkomsten georganiseerd, waar deelnemers met elkaar in contact ko- men. Gast: “Dat is nodig voor dit vraagstuk, om kennis en ervaring met elkaar te delen. Je moet als keten kijken hoe je dit samen kunt doen. Je hebt immers invloed op elkaar, al- les staat met elkaar in verbinding. Hoe lang het gaat duren om de hele sector mee te krij- gen, dat weten we niet. Maar je moet ergens beginnen.”


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64