1013 | WEEK 16-17 19 APRIL 2023


Getemde regenrivier de Maas wordt herontdekt


15


MAASTRICHT Na de door niemand voorzie- ne overstromingen in de zomer van 2021 zijn Nederland, België en Duitsland onderzoe- ken gestart om het stroomgebied van regen- rivier de Maas opnieuw en nu beter in kaart te brengen.


Het uiteindelijke doel is om beter voorbereid zijn op toekomstige extreme hoogwatersitu- aties. Op ongeveer de helſt van de looptijd van het EU-project EM Flood Resilience haalt Rijkswaterstaat de netten op: wat brengt de samenwerking tot stand?


“We dachten de Maas goed te begrijpen”, ver- telt Robert Slomp (senior adviseur watervei- ligheid Water, Verkeer en Leefomgeving). “We dachten er van alles over te weten. Tot er in de zomer van 2021 een hoogwater optrad, zoals we die zelfs in winters nauwelijks kennen.”


Slomp: "Zoiets konden we met onze be- staande kennis en modellen niet verklaren. Dat bracht al onze veronderstellingen aan het wankelen. Dus zijn we het EU-project EM Flood Resilience opgestart om de rivier samen met onze buurlanden te herontdekken."


Onderzoeksrichtingen Onderzoeken, daarom draait het om bij EM Flood Resillience. "Uiteindelijk wil je je goed kunnen voorbereiden op de toekomst, met crisisbeheersing en ruimtelijke ordening,” legt Slomp uit. “Maar voor je met oplossingen kunt komen, moet je begrijpen wat het probleem is. Dat doen we nu. De onderzoeken binnen het project waar Rijkswaterstaat bij betrokken


De Maas is meestal een lieflijke rivier, vooral in Nederland ook gekanaliseerd, waardoor niemand de zomerse overstromingen zag aankomen. Natuurgeweld


is hebben drie richtingen: neerslag en water- afvoer, morfologie, en ecologie.”


Slomp coördineert een onderzoek op het ge- bied van neerslag en neerslag-afvoermodel- lering. Het KNMI en Rijkswaterstaat-collega’s doen samen met instituut Deltares onderzoek naar alle typen neerslagen en hoogwaters die kunnen voorkomen op de hoofdrivier en de zijrivieren van de Maas. "Dat is nodig, omdat de bestaande modellen het zomerhoogwater niet konden verklaren."


Zandbodem Bij morfologie gaat het om de invloed die het zomerhoogwater heeſt gehad op de ligging van de (onder)waterbodem. Op de zandbo- dem van de Maas ligt een dunne, bescher- mende laag grind. Door hoogwater kan die grindlaag wegspoelen


Enerzijds kunnen daardoor in de bodem grote erosiegaten ontstaan die nabijgelegen water- keringen instabiel kunnen maken. Anderzijds kan zand aanslibben en de rivier later opstu- wen, waardoor het waterpeil op sommige plekken hoger wordt.


Ook ecologisch heeſt het zomerhoogwa- ter voor veranderingen in en rondom de ri- vier gezorgd. Met name in de Grensmaas. Adviseur waterkwaliteit en ecologie Martijn Antheunisse (Zuid-Nederland) werkt sa- men met het Belgische Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek aan een ecologisch onderzoek.


Antheunisse: “Wij kijken wat de effecten zijn geweest op de natuur. Belangrijk, want in een Natura 2000-gebied, zoals een deel van de Maas en Maasoevers in Limburg, mag geen verslech- tering van de biodiversiteit optreden. Of deze nou veroorzaakt wordt door de mens of natuur- geweld. Dus moeten we de staat in kaart bren- gen, zodat we herstelmaatregelen kunnen tref- fen als die nodig zijn.”


De eerste resultaten van het onderzoek waar- aan Antheunisse meewerkt druppelen inmid- dels binnen. Bijvoorbeeld over de waterplanten die bij overstromingen in hun zomerse bloei- periode met wortel en al uit de bodem gerukt kunnen worden: “Uit de eerste data komt naar voren dat er in het jaar na de overstromingen veel minder waterplanten stonden. Een afname van zo’n 50 procent. Maar de soorten zijn er nog wel, waardoor we verwachten dat de stand zich herstelt.”


Eigenaarschap De grootste kracht achter EM Flood Resilience is dat de landen die delen van de Maas en zij- rivieren beheren, sámen eigenaar en verant- woordelijk zijn voor de onderzoeken binnen het EU-project. “Het riviersysteem van de Maas is grensoverschrijdend en heel complex. Samen beheren is daarom essentieel”, aldus Slomp.


“Dat gebeurde al wel,” vult Antheunisse aan, “maar nog niet genoeg. Door dit project zitten de juiste mensen bij elkaar aan tafel en krijgen we dingen voor elkaar die eerder veel moei- lijker gingen.” Een voorbeeld daarvan is het


‘Aanvaringen typisch voor de binnenvaart’


DEN HAAG Aanvaringen vormen in de bin- nenvaart een veel groter risico dan in de zeevaart, zo blijkt maar weer uit de half- jaarlijkse ongevallenrapportage van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) over de tweede helſt van 2022.


4


In de periode die deze Rapportage Ongevallen Scheepvaart (ROS) beslaat, startte de raad vijf nieuwe scheepvaartonderzoeken, waar- van twee in de binnenvaart. Bij drie van deze onderzoeken vormde een aanvaring de aan- leiding. Eén onderzoek betreſt de giekbreuk op de historische zeilklipper Risico van afge- lopen augustus op de Waddenzee, waardoor een twaalfjarige Haagse scholiere om het le- ven kwam. Ongevallen op de binnenwateren kennen ook een ander classificatiesysteem, vanwege ver- schillen in internationale afspraken, maar zijn in grote lijnen toch vergelijkbaar met de gebruikelijke indeling. Daarbij wordt onder (very) serious verstaan: ongevallen waarbij een schip niet meer verder kan of mag varen als gevolg van dat scheepsongeval of als er ernstige schade aan lading, infrastructuur of het milieu is, en daarbij een stremming van de vaarweg optreedt of wanneer er doden en/of zwaargewonden te betreuren zijn.


3 2 2 1 1 1 1 1 1


Rijkswaterstaat en bouwconsortium BAAK vin- den het belangrijk om maatregelen te nemen om herhaling te voorkomen. Hiervoor zijn ex- tra stappen in het proces nodig. Het afzinken vindt nu plaats op zaterdag 29 en zondagoch- tend 30 april 2023. Dit was aanvankelijk het reserveweekend voor de klus. De stremming van ’t Scheur en Nieuwe Waterweg duurt voor- alsnog van zaterdag 9.30 tot zondag 11.30 uur.


Ernstige en zeer ernstige ongevallen in de binnenvaart. Periode juli 2022 tot en met december 2022.


Arbeidsongevallen Beter inzicht in de aard van de ongevallen moet helpen bij het versterken van het veilig- heidsbesef onder werkgevers, bemanningsle- den en andere partijen in de maritieme sector.


Daarom worden in de ROS de arbeidsonge- vallen ingedeeld op basis van de oorzaak van het letsel. Het OVV-rapport: “Hierbij valt op dat beknelling, het treffen door vloeistoffen/


objecten, vallen/ slippen/ struikelen/ stoten en vallen van hoogte de meest voorkomende ty- pen arbeidsongevallen zijn.”


7


Foto Rijkswaterstaat


samenvoegen van data, zoals voor de monito- ring van de visstand. “Door vissen te vangen, peilen we al decennia welke vissoorten in wel- ke aantallen in onze wateren zwemmen”, legt Antheunisse uit.


“Door de data van voor de overstromingen te vergelijken met die van erna, kunnen we uit- vinden welk effect de extreme hoogwaterstand heeſt gehad op de visstand. Die bemonste- ring doen ze aan de Vlaamse kant van de rivier ook. Door dit project leggen we nu beide data- reeksen naast elkaar. Dat geeſt veel meer con- text aan de gegevens; we hebben bijvoorbeeld veel meer monsterpunten om met elkaar te vergelijken.”


EU-financiering Niet alleen de internationale samenwerking, maar ook de financiering vanuit de EU is van grote waarde voor dit project, geven Slomp en Antheunisse aan. “Want in principe is wat we in het project doen regulier werk”, verklaart Robert. “Maar door deze impuls vanuit de EU kunnen we dat beter en sneller uitvoeren. Al een half jaar na de overstromingen, toen alles nog vers in ieders geheugen zat, konden we hier- door beginnen over welke onderzoeken we no- dig hebben om te begrijpen hoe het watersys- teem werkt.” Het onderzoeksproject loopt eind 2023 officieel af. Maar de vruchten ervan verwachten Slomp en Antheunisse nog lang daarna te kunnen plukken. Winst is er nu al. Antheunisse: ‘We we- ten onze internationale partners nu al veel beter te vinden. En dat is veel waard.” Bron: Rijkswaterstaat


Afzinken tweede tunneldeel Maasdeltatunnel weken later


ROTTERDAM Het tweede en laatste tunnel- deel van de Maasdeltatunnel wordt op 29 april 2023 afgezonken. Dat is twee weken la- ter dan origineel gepland. Het uitstel heeſt als reden dat er bij het afzinken van het eer- ste tunneldeel een lekkage ontstond.


Het volledige ongevallen- rapportage is hier te vinden


volg ons op @scheepvaartkrnt Follow us on twitter


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68