Interview
‘Ik vind de crisis niet zo erg, die zorgt ervoor dat mensen op zichzelf worden teruggeworpen’
ben gedaan. Net zoals je nu in Suriname vrese- lijke dingen ziet gebeuren, want het kwaad is daar heer en meester.” Ondanks deze voorzet reageert De Kom terug-
houdend als hem wordt gevraagd welk beeld hij als forensisch psychiater van Desi Bouterse heeft. “Ik sta niet voldoende op afstand om daarover te kunnen oordelen”, zegt hij. “Mijn vrouw is de weduwe van een van de slachtof- fers van de Decembermoorden. En mijn ouders wonen vlak bij het presidentieel onderkomen van Bouterse. Ik ben dus voorzichtig, want als ik iets zeg over Bouterse, roept dat angst op bij mijn ouders en mijn familie in Suriname. Maar ik kan wel zeggen dat de stappen die hij in zijn ontwikkeling zet heel duidelijk in een autori- taire richting gaan. Mensen die zich tegen zijn mening keren, ziet hij als staatsvijanden. Dat is ook een logisch gevolg van de situatie zoals die in de loop der jaren is gegroeid. In een door geweld gedreven machtspositie word je voort- durend bedreigd. Daar word je cynisch en kil van en soms echt paranoïde. Het kan dus verder gaan dan gewone achterdocht, en het laat geen ruimte voor mededogen en empathie.”
Geen harde grappen Het gedrag waarmee De Kom als forensisch psychiater voortdurend te maken heeft – wijkt sterk af van de maatschappelijke norm en kan een maatschappij ernstige schade berokkenen. Toch kan De Kom er goed tegen om het gesprek aan te gaan met de mensen die dit gedrag verto- nen. “Het is een kwestie van oefening”, zegt hij nuchter. “Je went eraan om de meest vreselijke dingen te laten zijn wat ze zijn. Als arts moet je altijd een zekere distantie hebben. Je moet alleen uitkijken dat dit niet doorslaat naar afstomping. Die kan ontstaan als je eigen leven niet voldoende harmonieus in elkaar steekt. En je moet zorgen dat je niet je gevoel voor humor verliest, want dan kun je niet meer relativeren.” Al betekent dit niet dat je in zijn vak harde grap- pen tegenkomt. De Kom: “Wat dat betreft zijn psychiaters toch een beetje preuts. Maar terug naar de vraag: ik zie mijn werk vooral als werk met een groot maatschappelijk nut. Ik ben vrij
012 november 2012 ArtsenAuto
gewetensvol en ik wil als psychiater iets wezen- lijks doen. Als het lukt om problemen bij een patiënt of voor de maatschappij te voorkomen, scheelt dat een hele hoop ellende.” En die ellende ligt in potentie altijd om de
hoek, volgens De Kom. Hij is van mening dat het in ieder mens besloten ligt om via iets onschul- digs als op de stoep fietsen van kwaad tot erger te vervallen: per ongeluk een kind aanrijden, snel om je heen kijken en doorfietsen. “Misschien is het wel een wonder dat het zo vaak goed gaat”, zegt hij. “Al is dat in Nederland ook wel weer begrijpelijk, want we leven in een land met een heel sterke controle en een actief opsporingsap- paraat. Mensen worden er steeds aan herinnerd dat ze binnen de paden moeten blijven. Wat hierop wel invloed heeft, is de ontzuiling: die maakt dat de verankering van regels minder vast is geworden. En dan moet regelgeving iets overnemen dat in het individu besloten hoort te liggen. Daarom vind ik de huidige economische crisis ook niet zo erg. Die zorgt ervoor dat men- sen op zichzelf worden teruggeworpen.”
Alarmbellen Mijn juk bestaat in etterende taal/ik zwoeg met rotte woorden, schreef de dichter Antoine de Kom. De forensisch psychiater De Kom krijgt heel wat ‘rotte woorden’ te verwerken. Gelukkig zijn dit in veruit de meeste gevallen woorden van mensen die niet tot daden komen die henzelf of de maatschappij schaden. Maar het kan ook heel fout aflopen. Volgens De Kom speelt verleiding daarin een belangrijke rol. “Iets wat in jouw voordeel is en waarbij je geen rekening houdt met anderen, kan sluipenderwijs gaan en buiten de grenzen van de wet aflopen. Kijk maar naar de schandalen in de bankwereld. Mensen kunnen zichzelf wijsmaken dat het allemaal niet zo erg is wat ze doen. En na de eerste keer in de fout gaan wordt het makkelijker, omdat gewenning optreedt.” Maar ook als het zover komt, is er volgens De Kom in veel gevallen helemaal geen sprake van een stoornis. “Neem Eichmann, een gedreven manager die kansen zag, maar een stoornis zie ik niet.” De vraag die velen bezighoudt, is of we de
door Karst T. of Tristan van der V. veroorzaakte drama’s [respectievelijk aanslag Koninginnedag 2009 en schietpartij Alphen 2011, red.] hadden kunnen zien aankomen. De Kom denkt van wel. “Toen Tristan van der V. een wapenvergunning aanvroeg, hadden overal alarmbellen moe-
<
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92
