Opvolgende verdeling van een bijzondere gemeenschap: transformatiegevaar?
Een opvolgende verdeling is een verdeling die volgt op een eerdere verdeling. Bij bijzondere gemeenschappen, zoals een nalatenschap, is het de vraag of de gemeenschap na een eerste verdeling al dan niet zijn bijzondere karakter verliest. Hof Den Bosch heeft in 2020 geoordeeld dat een opvolgende verdeling niet zonder meer leidt tot een transformatie van de bijzondere gemeenschap in een eenvoudige gemeenschap. Daarbij spelen bewoordingen in de akte van verdeling een cruciale rol. In dit artikel bespreekt de auteur wat de belangrijkste gevolgen van transformatie zijn, wat het nut is van een opvolgende verdeling en wanneer een verdeling van een bijzondere gemeenschap leidt tot transformatie.
mr. L.C.M. (Luuk) Admiraal is als docent/onderzoeker notarieel recht verbonden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.
PEN e-learning 2022, nr. 24 Diversen
Inleiding
Een opvolgende verdeling is een verdeling die volgt op een eerdere verdeling (vandaar de term ‘opvolgend’). Bij bijzondere gemeenschappen, zoals een nalatenschap, is het de vraag of de gemeenschap na een eerste verdeling al dan niet zijn bijzondere karakter verliest. Is dat het geval, dan wordt bij de opvolgende verdeling geen bijzondere, maar een eenvoudige gemeenschap verdeeld. Men spreekt dan van een ‘transformatie’ van de gemeenschap. Dat kan verregaande gevolgen hebben. In onderstaande paragrafen wordt besproken (I) wat de belangrijkste gevolgen van een transformatie zijn, (II) wat het nut van een opvolgende verdeling is, (III) wanneer een verdeling van een bijzondere gemeenschap leidt tot een transformatie in een eenvoudige gemeenschap, (IV) wanneer dat juist niet het geval is en tot slot (V) wordt in dit PEN-artikel stilgestaan bij enkele aandachtspunten.
Transformatie
I. Gevolgen transformatie Als een verdeling tot gevolg heeft dat een bijzondere gemeenschap transformeert in een eenvoudige gemeenschap, is afdeling 2 van titel 3.7 BW niet meer van toepassing. Deelgenoten zijn dan (in beginsel, zie art. 3:175 BW) vrij om te beschikken over aandelen in de afzonderlijke goederen van de gemeenschap, terwijl dat vóór
de verdeling niet mogelijk was zonder toestemming van de overige deelgenoten (zie art. 3:190 BW). Dat kan leiden tot een verregaande versplintering van de gemeenschap, waarbij deelgenoten steeds met andere medegerechtigden ‘om tafel’ moeten. Ook komt het exclusieve verhaalsrecht van gemeenschapsschuldeisers op de goederen van de gemeenschap te vervallen (art. 3:192 BW).
Fiscaal kan de transformatie van de gemeenschap ook gevolgen hebben, als er een onroerende zaak in de nalatenschap zit: bij de opvolgende verdeling wordt niet meer verkregen uit een nalatenschap, waardoor art. 3 lid 1 sub b WBR niet meer van toepassing is (HR 16 september 2005, ECLI:NL:HR:2005:AU2781).
II. Nut van de opvolgende verdeling Het verdelen van een bijzondere gemeenschap in meerdere stappen kan echter bijzonder nuttig zijn. Een erfgenaam die ver weg woont, kan bijvoorbeeld geen interesse hebben in het huis van vader. Blijft hij deelgenoot in de nalatenschap, dan moet hij (behoudens ingeval een beheersregeling aanwezig is, zie art. 3:168 BW) tot aan het moment van de uiteindelijke verdeling worden betrokken bij allerlei beslissingen, zoals het wel of niet laten schilderen van het huis. Het is voorstelbaar dat hij weinig gemotiveerd zal zijn om aan dergelijke besluitvorming deel te nemen en hierdoor misschien ook traag (of niet) reageert op voorstellen. Daarmee wordt de besluitvorming voor de overige erfgenamen bemoeilijkt. Het kan in een dergelijke
fbn.nl/pe-notariaat
43
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52
