Column 065 Vraag en antwoord


Kabelsalade Kabels met USB-C moesten een einde maken aan de wirwar van verschillende snoertjes. Het ellipsvormige stekkertje verenigt de functies van voeding, video, geluid en het overbrengen van andere gegevens in zich. Waarom zijn er dan toch zo veel verschillende USB-C-snoertjes?


De verschillende USB-C-snoeren zien er allemaal hetzelfde uit, maar het ‘binnen- leven’ is anders. Sommige fabrikanten laten een paar adertjes weg als het snoertje alleen dient om een telefoon of laptop op te laden. Zo’n snoertje is dan niet geschikt voor andere functies. Bovendien zijn de functies van USB-C in de loop van de tijd geëvolueerd, waardoor oudere kabels niet altijd volgens verwachting werken. Ook zien Thunderboldkabels (bijvoorbeeld voor een MacBook) er hetzelfde uit als USB-C- kabels, maar intern werken ze anders. Je kunt de Thunderboldkabels herkennen aan het symbool met een bliksemschicht. USB-C-snoeren werken vaak goed op een Thunderboldaansluiting, maar Thunder- boldkabels kun je niet gebruiken op ‘gewone’ USB-C-aansluitingen. Als je de verpakking niet meer hebt en de op- schriften op de kabel niet duidelijk zijn, zul je het moeten uitproberen, of de kabel met een duur instrument moeten door meten.


Kunstmatig beeld Kunstmatige intelligentie kan een grote rol spelen bij het maken en bewerken van beelden. Mag je het resultaat daarvan als je eigen werk claimen of verspeel je zo het auteursrecht?


Kunstmatig intelligente-software heeft in ieder geval zelf het auteursrecht niet. Alleen mensen kunnen auteursrecht hebben. Toen we nog alleen een camera gebruikten, was die rolverdeling precies zo. Een fabrikant heeft geen auteursrecht op foto’s die met zijn camera zijn gemaakt. De creatieve keuzes komen van degene die de lens richt, de belichting kiest en op het juiste moment het knopje indrukt. Bij kunstmatige intelligentie gaat het om de opdrachten die je aan de computer geeft. Om auteursrecht te kunnen claimen,


moeten die opdrachten wel getuigen van creativiteit. ‘Maak een foto van een hond’ is als prompt niet voldoende. In dat geval heeft niemand het auteursrecht. Creativi teit betekent dat je originele instructies formu- leert, de resultaten bijstuurt, varianten selecteert en nabewerkingen uitvoert. Een kunstenaar die ik op een tentoonstelling sprak, schilderde portretten na die zij zorgvuldig genereerde met AI. Zij kan haar schilderijen gerust verkopen. Een fotograaf die eigen beeldelementen toevoegt aan een AI-foto heeft ook rechten. Maar waar precies de grens ligt, is niet duidelijk; veel rechtspraak is hier nog niet over. Natuurlijk kun je verzwijgen dat je AI gebruikt hebt om een foto te maken. Als het een realis- tisch beeld is, zal het niemand opvallen. Maar volgens de Europese AI-verordening moet AI-software kunstmatige beelden vanaf augustus 2026 duidelijk als zodanig labelen. Hoe makkelijk je dat weg kunt poetsen, weet nog niemand. AI-bedrijven liggen zelf ook onder vuur


vanwege het auteursrecht. Verschillende aanbieders zouden hun software trainen met beelden die ze illegaal hebben verkregen. Misschien dat daardoor ook sommige output van die software inbreuk doet op het auteursrecht van de oorspron- kelijke makers. Dat risico is er vooral als het resultaat erg lijkt op een beeld dat al bestaat. Maar de Nederlandse rechter heeft zich daarover nog niet gebogen. In de praktijk heeft iedereen vrij spel, een


overtreding is moeilijk aan te tonen. Na de uitvinding van de boekdrukkunst heeft het lang geduurd voordat makers beschermd konden worden tegen roof kopieën. In de tijd van AI moet dat zich opnieuw uitkristallise- ren. Tot het zover is, blijft mijn houding pragmatisch: ik gebruik mijn fantasie en creativiteit, ik hou zelf de controle, de soft- ware is slechts een hulpmiddel, en ik maak iets dat nog niet bestaat. Daarmee kan ik mijzelf en anderen een plezier doen.


Heeft u een netelige computerkwestie of ander digitaal probleem, mail dan naar Bram Vermeer, redacteur van deze rubriek: digitaal@artsenauto.nl.


Bram Vermeer is wetenschapsjournalist en is gespecialiseerd in innovatie


Enshittifi cation


Nieuwe versies van producten zijn soms slechter dan de versies die ze vervangen. De Amerikaan Gordon Moore, oprichter van chipfabrikant Intel, zou dat nooit hebben geloofd toen hij 60 jaar geleden de razendsnelle ontwik- keling in chiptechnologie zag. Hij besefte dat ingenieurs jaar na jaar meer elektronische schakelingen op dezelfde kleine oppervlakte konden persen. Dat betekent elk jaar krachtigere computers, zonder dat ze groter of lomper worden. Deze ‘Wet van Moore’ zorgde in de begintijd van computers voor veel vooruitgang, maar inmiddels hebben de meeste kopers niets meer aan die verbeteringen. Voor teksten schrijven en een beetje beeldbewerking waren de computers 10 jaar geleden ook al krachtig genoeg. Fabrikanten zoeken het daarom in extra knoppen en


functies die de meeste gebruikers niet nodig hebben, maar die toch een zwaardere computer vereisen. Tekst- verwerkers verslechteren daardoor, want het wordt las- tiger om je te concentreren op de kerntaak van schrijven. Computers verschijnen ook op plaatsen waar je ze niet verwacht: een touchscreen met thuisagenda op de deur van de koelkast en een app om het espressoapparaat te bedienen.


Fabrikanten zoeken het in extra knoppen en functies


De Canadese blogger Cory Doctorow verzon daarvoor de term ‘enshittifi cation’: de verprutsing van producten die ooit één ding goed konden. Hij bedoelde de term oorspron- kelijk voor platforms als Facebook en Google Search, maar het verval is zichtbaar in veel andere digitale producten. Reclame en extra functies sluipen erin zodra de koper vast- zit aan een apparaat. Voor je het weet heb je een account genomen en een abonnement afgesloten om alle mogelijk- heden van een smart-tv te kunnen gebruiken. Met elke verdubbeling van de rekenkracht en elke halvering van de prijs dringen chips dieper in het leven door en raken gebrui- kers via hun computers meer verbonden met techfi rma’s. De extra rekenkracht is geen motor, maar een tolpoort.


Voor mij is dat reden om op zoek te gaan naar zo simpel mogelijke apparaten en basale software. Die zijn er gelukkig ook nog.


Wilt u reageren? Mail dan naar digitaal@artsenauto.nl


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92