Tekst: Frank van Kolfschooten Beeld: De Beeldredaktie/Marco Vellinga
Favoriete pil
Gedragsneuroloog Klaas Arts
“De idioot van Fjodor Dostojevski sloeg bij mij in als een bom toen ik het als tweedejaars stu- dent las”, zegt de Gelderse gedragsneuroloog Klaas Arts. “Ik identifi ceerde mij enorm met de hoofdpersoon. Waarschijnlijk omdat ik me op de middelbare school net als vorst Mysjkin een buitenstaander heb gevoeld, als slim klein jon- getje in een klas met veel oudere en rijpere me- deleerlingen. Wat ik ook geweldig vond, was de verbinding van grootse fi losofi sche gedachten en heftige emoties. Bij herlezing pakt De idioot me nog steeds. Het is een bizar, hysterisch en chaotisch boek, maar toch geloofwaardig; een briljante samenvatting van alle contradicties en ongerijmdheden van het leven.” De idioot beschrijft de geschiedenis van Lev
Mysjkin, die na een schimmige ziekteperiode uit het buitenland terugkeert naar het Rusland van rond 1868. Hij belandt in wonderlijke intri- ges tussen personages uit alle rangen en stan- den en probeert iedereen te helpen. “Mysjkin is een mislukte Messias-fi guur. Hij is een positief, gevoelig, naïef en goed mens. Iedereen houdt van hem, maar door onvoldoende zelfcontrole en zelfdiscipline maakt hij rare keuzes en ver- vreemdt hij mensen van zich. Uiteindelijk faalt hij op alle fronten.” Wat Arts aanspreekt, is dat Dostojevski erin
slaagt om de lezer de complexiteit van getor- menteerde zielen te laten ervaren. “Hij geeft een zeer gedifferentieerd beeld van psychisch afwijkende mensen die zich niet kunnen aan-
passen en wonderlijke dingen doen. Vandaag de dag zijn we snel geneigd om dat als ziekte te labelen, onder voorbijgaan aan de positieve kanten van zulke eigenaardigheden. Wij kijken daar heel reductionistisch naar en zetten het weg als een disbalans in neurotransmittersyste- men, die we alleen maar even hoeven te corrige- ren met medicijnen. Als je op die manier naar De idioot kijkt, dan kun je op elk personage wel een psychiatrisch label plakken. Maar daarmee doe je ze stuk voor stuk tekort. Mysjkins extre- me gevoeligheid is een belangrijke kwaliteit, maar wel een die hem erg kwetsbaar maakt.” Dostojevski schetst ook een bijzondere kant
van epilepsie, zegt Arts. “Mysjkins epilepti- sche aanvallen worden aangekondigd door een aura, een soort innerlijk licht, dat wordt
‘Hij laat je de complexiteit van getormenteerde zielen ervaren’
gevolgd door een extatische beleving. Volgens de laatste neurologische literatuur heeft Dostojevski een betrouwbare beschrijving van dat fenomeen gegeven. Hij had zelf ook zulke aura’s en vond ze, net als Mysjkin, waardevol. Ook zoiets ontsnapt aan de reductionistische blik, die alleen maar de voorbode van een nare epileptische aanval ziet.”
Klaas Arts (Heerlen, 1959) is gedragsneuro- loog bij Pro Persona in Wolfheze. Zijn favoriete pil: De idioot van de Russische schrijver Fjodor Dostojevski.
ArtsenAuto mei 2016 073
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100
