022 Achtergrond


Als iemand tegen de dokter zegt: ‘Kom hier’ in plaats van ‘Wilt u misschien even meekomen?’, is dat vanuit die cultuur bezien niet respectloos bedoeld, terwij l een autochtone Nederlander dat wel zo kan opvatten. Door de eigen culturele bril naar iemand met een andere culturele achtergrond kij ken, leidt regelmatig tot onbegrip, tot verkeerde oordelen en daar- mee tot verkeerde medische besluiten.” Die uitspraken zou Obihara graag we-


tenschappelij k onderbouwen, maar dat is lastig. “Op basis van Nivel-onderzoeken weten we dat de zorguitkomsten van pa- tiënten met een migratieachtergrond slechter zij n dan van autochtone patiën- ten, maar er is nog weinig onderzoek ge- daan naar de oorzaken daarvan.” Onder meer daarom heeft Obihara begin dit jaar met Maria van den Muij senbergh, bij zon- der hoogleraar gezondheidsverschillen, Coding opgericht – een collectief om diversiteit en inclusie in de geneeskunde te stimuleren. “Er moeten meer onder- zoeken komen over deze onderwerpen. Bij voorbeeld naar hoe tevreden patiënten met een migratieachtergrond zij n over de Nederlandse zorg. En naar hoe bewust zorgprofessionals zij n van culturele bias en het belang van cultuursensitieve zorg.


Dat zij n gevoelige onderwerpen. Onder- zoeksvoorstellen en wetenschappelij ke artikelen over deze onderwerpen worden nu vaak afgewezen. Door met Coding gezamenlij k onderzoeksinitiatieven te ontwikkelen en onderzoeksresultaten te publiceren, hopen we het draagvlak en de kans op publicatie in wetenschappelij ke tij dschriften te vergroten.”


‘Migranten vormen geen homogene groepen’


Zorgprofessionals die Obihara’s geaccre- diteerde trainingen bezoeken, zien het belang van cultuursensitieve zorg in elk geval wel in. “Na afl oop houden we altij d een enquête. Op de vraag hoe relevant ze interculturele communicatie in hun werk vinden, geven ze een 8 tot 8,5 op een schaal van 10. Op de vraag hoeveel ze hierover hebben meegekregen in hun opleiding geven ze een 3 tot 3,5. Dat verschil zien we overal. Van Maastricht tot Groningen en van artsen tot ver- pleegkundigen. Er moet dus veel meer aandacht voor dit onderwerp komen in zorgopleidingen.”


Stereotypering Dat lij kt inmiddels wel te gebeuren. Zo luidt een van de vernieuwingen in het Raamplan Artsopleiding 2020 dat ‘de arts met alle soorten mensen moet kunnen omgaan en daarbij ook culturele vaar-


digheden moet kunnen hanteren’. Het is aan de geneeskundeopleidingen zelf om dit te integreren in het onderwij s. “Het zou een vaste plek in alle medische en paramedi sche curricula moeten krij gen”, vindt Obihara. “En dan moet men óók cultuursensitieve docenten en studiematerialen inzetten.” Daarmee impliceert hij dat dit nu niet het geval is. “We horen van medisch studenten met een migratie achtergrond die lid zij n van Coding, dat er in het onderwij s casuïstiek en studiematerialen worden gebruikt die stereo type beelden van bepaalde bevol- kingsgroepen geven.” Stereotypering beperkt zich niet tot


het onderwij s, maar komt ook voor in de spreekkamer, weet cultureel antro- poloog Hoff er. Hij promoveerde in 2000 (met een proefschrift over volksgeloof en religieuze geneeswij zen onder moslims in Nederland), bracht een boek uit over cultuursensitief werken in gezondheids- zorg en welzij nswerk (Vertelt u mij eens iets meer...) en werkte jarenlang in de ggz als trainer en onderzoeker cultuursensitief werken. Sinds 2014 traint hij ook zorgpro- fessionals buiten de ggz. Van tandartsen tot logopedisten en van bedrij fsartsen tot verpleegkundigen. “Ik ben altij d weer onder de indruk van hoeveel moeite zij doen om patiënten te begrij pen, maar ondanks alle goede intenties gaat er toch geregeld iets mis in de communicatie. Doordat culturele zelfrefl ectie ontbreekt, maar ook doordat zorgprofessionals de neiging hebben te culturaliseren. Bij het zoeken naar verklaringen voor ziekte- opvattingen of hulpzoekgedrag refereert


Politieke aandacht


In antwoord op Kamervragen over cul- tuursensitieve (ouderen)zorg gaf minister Conny Helder in april van dit jaar aan dat ‘cultuursensitiveit uiteraard belangrijk is bij persoonsgerichte zorg’, dat ‘zorgor- ganisaties en zorgprofessionals daar-


voor voldoende uitgerust dienen te zijn’ en dat hier ‘langs verschillende wegen (opleidingen, leidraden, kennisproducten) aandacht aan wordt besteed’. In dat licht is het wel opvallend dat in het 118 pagina’s tellende Integraal Zorgakkoord – volledig in het teken van ‘passende zorg’ – slechts één keer, tussen haakjes, staat dat het


‘van belang is om rekening te houden met (de culturele en sociaaleconomische) diversiteit van de bevolking om de gelijke toegang tot zorg te waarborgen’. Cultureel antropoloog Cor Hoffer plaatst de politieke aandacht voor het onderwerp


in een historische context. “In de jaren tachtig werd er in de psychiatrie begonnen met wat we nu cultuursensitief werken noemen, omdat er vaak een mismatch was met patiënten van Surinaamse en Antilliaanse afkomst, die in winti’s, natuur- geesten, geloven. In de jaren negentig zette de overheid geld in om extra aan- dacht aan bepaalde bevolkingsgroepen in de zorg te kunnen geven. Verschillende instellingen gingen daarmee aan de slag. Maar elke instelling wilde zelf het wiel uitvinden. Toenmalig VWS-minister Els Borst was bijna zover dat ze een


<


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92