028 75 jaar vrijheid Zoektocht


Remi, de oorlogsgeschiedenis van twee broers van Frank van Kolfschooten verschijnt half april. Het boek is een reconstructie van de zoektocht van Eddy Gezang naar zijn broertje Remi, de vonde- ling van de joodse crèche. Remi wordt op 16 oktober 1942 in Bloe- mendaal te vondeling gelegd. De familie die hem vindt, noemt hem Remi. Ze kunnen het jongetje niet redden. De nazi’s brengen de vondeling naar de joodse crèche in Amsterdam, tegenover de Hollandsche Schouwburg, van waaruit de deportaties naar Westerbork plaatsvinden. Remi blijft er zes maanden en wordt de lieveling van crècheleidsters en een Duitse bewaker. Intussen wordt de moeder van Remi opge- pakt en vermoord in Sobibor. Zijn vader en zijn twaalf jaar oudere broer Eddy weten met valse papieren de oorlog te overleven in Frankrijk. Lang na het overlijden van zijn vader, die nooit in staat is geweest om te praten over het lot van zijn vrouw en kind, start Eddy de zoektocht naar zijn broertje. Pas in 2002 ontdekt hij wat er precies met hem is gebeurd. In het boek wordt ook de dubieuze rol van huisarts Johan Lodewijk Strak beschreven. Uitgeverij De Kring, ISBN 9789462971608, € 21,50,-.


dienstauto gesmeten en afgevoerd.” Na de schokkende ervaring met de


kinderen uit Westerbork neemt Prakken zich voor een actievere rol in het verzet te gaan spelen en raakt betrokken bij de Heidemagroep in Groningen, een verzets- en inlichtingengroep. Hij wordt hun lij farts. Daarnaast houdt hij in het ziekenhuis in de gaten wie er gewond wordt binnengebracht, zoals mensen die de politie graag in handen zou willen hebben. Deze mensen weet hij uit handen van de politie en de Duitsers te houden. In september 1944 richt hij alvast een


ondergronds lazaret in waar mensen, die gewond zouden raken bij de verwachte bevrij ding, kunnen worden verpleegd. Begin 1945 wordt Prakken opgepakt en overgebracht naar het huis van bewaring in Groningen. Via een gevangenkamp in Wilhelmshaven komt hij uiteindelij ke toch weer terug naar Nederland en over- leeft de oorlog.


Ook Huisarts Edzard van der Laan zit vanaf het begin in het verzet. Ellen van der Laan: “Hij pikte de bezetting gewoon niet. Dat had niet alleen te maken met zij n karakter, maar ook met zij n gere- formeerde achtergrond. Het betekende dat mij n ouders het druk kregen, want het gewone dokterswerk ging immers ook door. Dorpsdokters deden alles in die tij d, inclusief bevallingen. Daar- naast verspreidden ze illegale krantjes, hielden ze zich bezig met het werk van Medisch Contact – mij n vader was districtsvertrouwensman – en moesten er steeds meer onderduikadressen wor- den geregeld voor joodse onderduikers en voor jongens die niet in Duitsland tewerkgesteld wilden worden. Dan ging midden in de nacht de bel en daar stond dokter Van der Laan met een auto met daarin zeven of acht Rij nsburgse jongens voor wie een onderduikadres werd gezocht.”


Gehaktballen met cyaankali Van der Laan heeft contact met de befaamde knokploeg van Marinus en Johannes Post, de knokploeg die een overval beraamt op het Huis van Bewa- ring aan de Weteringschans in Amster- dam waar tientallen verzetsstrij ders zij n opgesloten. Ellen van der Laan: “Mij n ouders leverden vanuit hun apotheek de gehaktballen met cyaankali voor de waakhonden in deze gevangenis. De


overval mislukte wegens verraad. Zeven mensen van deze knokploeg werden gefusilleerd en mij n ouders kregen de raad om met hun drie kleine kinderen onder te duiken.”


Waar Harry Prakken en Edzar van der Laan kiezen voor een actieve rol in het verzet, doet de Drentse huisarts Jan


Van collaboratie op grote schaal is geen sprake


Buiskool uit Zuidlaren dat juist niet. Hij pleegt zij n verzet subtieler. In Andere Tij den vertelde hij over de bevallingen die hij in de oorlog doet bij joden, aan wie hij meteen advies geeft hoe te ontsnappen. Hij weigert een speciaal spreekuur voor Duitse soldaten in te stellen en stelt bewust allerlei verkeerde diagnoses. Ook leert hij verzetsmensen trucs om de bezetter voor de gek te hou- den, zoals gorgelen met mosterdpoeder zodat het lij kt alsof je difterie hebt. Of hoe verzetsmensen een blindedarm- ontsteking kunnen simuleren. “Een van de mannen deed het zo goed, dat hij vanuit de gevangenis in het ziekenhuis terechtkwam. Een ingeseind knokploeg- je wist hem daaruit te bevrij den.”


Bloed in de urethra Voor joodse artsen verandert er ook veel. In het proefschrift Vergeet niet dat je arts bent van arts/historica Hannah van den Ende dat in 2015 verscheen, wordt beschreven dat joodse artsen het voelen alsof ze gedegradeerd worden tot zie- kenverzorgers. Van den Ende: “Voortaan mochten ze bij een noodgeval met een niet-jood uitsluitend eerste hulp geven. Voor zuiver medische handelingen moesten ze de hulp van een ‘bevoegde’, dus niet-joodse arts inroepen.” Van den Ende beschrij ft hoe joodse


artsen tij dens de bezetting hun ‘moreel kompas’ kwij traken. Ze geeft het voor- beeld van Salomon Koster, psychiater te Amsterdam, die onderduikt maar in een diepe depressie raakt en zich afvraagt of hij niet beter met zij n patiënten mee gedeporteerd had kunnen worden – wat sommige artsen overigens inderdaad hebben gedaan. “Direct daarna vroeg hij zich echter af wat voor zin dat daad-


<


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76