014 COVID-19


bij Zeebrugge”, vertelt ze. De onderzoe- kers startten in 1993 een studie naar de effecten van de ramp op de levens van de overlevenden. Zoals verwacht, scoorde een aanzienlijk deel van hen hoog op de PTSS-schaal. Niet bijzonder na zo’n ramp en vooral niet als de onderzoeksvragen zich richten op negatieve effecten. Dat laatste bedacht ook een van de onder- zoekers, waarna vragen werden toe- gevoegd die gericht waren op positieve effecten. Overlevenden kregen vanaf dat moment ook stellingen voorgelegd als: ‘Ik kan beter relativeren’, ‘Ik maak me minder zorgen om onbelangrijke zaken’, ‘Ik sta toleranter in het leven’, ‘Ik neem niks in het leven meer aan als vanzelf- sprekend’ en ‘Ik geniet meer van kleine dingen’. Wat bleek? Bij een relevant deel van de overlevenden had zich geen post- traumatische stress ontwikkeld, maar juist posttraumatische groei. Een feno- meen waarover nog niet veel bekend is, maar dat mij wel enorm intrigeert.” Veerkracht en posttraumatische groei


zijn ook fenomenen die hoogleraar psy- chiatrie & neuropsychologie Bart Rutten (Maastricht University) bezighouden. “Er zijn uiteraard behoorlijk wat verschil- lende factoren die meespelen bij het ontstaan van PTSS dan wel PTG”, zegt hij. “Behalve zaken als een stabiel thuis- front en goede (professionele) opvang, spelen ook ervaringen uit het verleden mee, net als (aangeleerde) coping- strategieën en ook genetische factoren. In die laatste categorie richt ik mijn onderzoek op de epigenetica. Daarin worden omkeerbare erfelijke verande- ringen in de genfunctie bestudeerd. Laat ik volstaan met te zeggen dat zulk onderzoek suggereert dat schokkende ervaringen zelfs op DNA-niveau kunnen zorgen voor meetbare veranderingen. Niet alleen veranderingen wanneer mensen symptomen van PTSS ontwikke- len, maar ook meetbare veranderingen bij mensen die ondanks blootstelling goed blijven functioneren. Dat laatste is nog niet uitgebreid bekend, waar- schijnlijk vooral doordat de medische wetenschap voornamelijk is gericht op pathologie. Logisch, maar jammer, want juist het gegeven dat er ook positieve veranderingen kunnen plaatsvinden is


van kwetsbaarheid”, stelt Rutten. “En, heel belangrijk om te onthouden in de huidige periode: het is volstrekt nor- maal om met angst, verdriet, boosheid, machteloosheid en tijdelijke instabiliteit te reageren op de schokkende gebeurte- nissen. Als dat gebeurt, spreken we dus niet direct van PTSS.” Ook Van Staveren – die zich als psy-


chiater al lange tijd hard maakt voor het gebruik van de ‘beschrijvende diagnose’ in plaats van de classificaties uit de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) − benadrukt dat het stellen van snelle DSM-classificaties zoveel mogelijk vermeden moet worden. Zeker als het gaat om de (verwachte) effecten van de huidige situatie op het psychisch welzijn van zorgprofessionals straks. “Natuurlijk moeten we straks


zeer interessant. Zeker in een wereld die is ontwricht door zoiets angstaan- jagends als een onvoorspelbaar virus.” Weerbaarheid en veerkracht zijn


kerncomponenten als het gaat om het traceren van de effecten van schokkende ervaringen op het individu, schetst Rutten. Weerbaarheid staat voor de mate waarin een persoon zich door de impact van schokkende gebeurtenissen uit het


‘Zorgprofessionals die nu volop aan het werk zijn


in de COVID-zorg zijn alles behalve zinloos bezig’


lood geslagen voelt. Veerkracht is het vermogen om terug te veren nadat ie- mand zich door een schokkende situatie of gebeurtenis uit het lood geslagen voelt en ook de snelheid waarmee men terug- veert naar hoe het was voor het trauma. “Weerbaarheid en veerkracht zijn dus niet hetzelfde als het gewoon ontbreken


goed voor de collega’s zorgen die psychi- sche klachten ontwikkelen, maar laten we er vooral niet direct een etiketje op plakken”, zegt ze. “Daar komt bij dat ik dus niet zo pessimistisch ben. Ik ver- wacht bijvoorbeeld geen grote toename van het aantal burn-outs in die groep. Opgebrand raken mensen vooral als ze, naar hun eigen idee, langdurig zinloos bezig zijn. De zorgprofessionals die nu volop aan het werk zijn in de COVID- zorg zijn allesbehalve zinloos bezig. Sterker nog: ze doen werk waarvoor ze ooit vanuit hun hart gekozen hebben, ze zijn heel hard nodig én ze worden door de hele wereld op handen gedragen. Misschien is deze zorg verlenen wel het allerbelangrijkste wat ze ooit in hun werkzame leven zullen doen. Daarnaast is er saamhorigheid in de teams en men zet samen de schouders eronder. Allemaal factoren die beschermen tegen burn-out. Deze zorgprofessionals zullen ongekend moe worden ja, maar hun kans op burn-out lijkt mij niet collectief verhoogd. Voor PTSS ligt het anders, vermoed ik. Ik verwacht wel meer PTSS onder zorgprofessionals die nu in de COVID-zorg werken. Ze zien over een langere periode een concentratie van extreem veel ellende en dat is potentieel bedreigend voor de stabiliteit van de psyche. Vooral het feit dat al hun inspan- ningen die ellende niet kunnen voorko- men, vormt een risico voor het ontwik-


<


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76