036 Terugblik
a
Doorslaggevend voor Hester Jansma was de andere invulling van het vak bedrijfsarts in Frankrijk: “De nadruk ligt op preventie”
Hester Jansma (38) was bedrijfsarts bij Achmea in Heerlen. Wordt bedrijfsarts bij MTN Prévention in Nevers (38.000 inwoners, departement
Nièvre). Woont samen met Anne (6) en Teun (4). In Frankrijk met ingang van 1 januari 2011.
De afgelopen jaren bent u ze geregeld in Arts en Auto tegengekomen: collega’s die naar Frankrijk vertrokken in verband met de daar heersende tekorten aan medici en paramedici. We zochten opnieuw contact met twee van hen. Hoe gaat het nu met ze?
Frans avontuur
I
n januari 2011 fi gureert Hester Jansma in een Arts en Auto-verhaal over wonen en werken in de Bourgogne. De dan 38-jarige bedrijfsarts staat op het moment van het interview aan de start van een nieuw leven als hoofd van een klein team bij een arbo- dienst in het stadje Nevers. Jansma, wedu-
we en moeder van een dochter van zes en een zoon van vier, heeft sinds haar jeugd al ‘iets’ met Frankrijk. Wanneer ze in 2009 boventallig wordt verklaard bij Achmea in Heerlen, komt tijdens een coachingtraject een scenario ter sprake waar ze al lang van droomt: verhuizen naar Frankrijk. Na een oriëntatiebezoek en een gesprek met de in Frankrijk woonachtige Nederlander Jan van der Lee (zie kader), trekt Hester Jansma eind 2010 de stoute schoenen aan en vertrekt met haar twee kinderen naar de Bourgogne. Bijna vier jaar woont en werkt ze als bedrijfs- arts in Nevers. In augustus 2014 keert Jansma
terug naar Nederland. “Dat was wegens persoon- lijke omstandigheden, het had niets te maken met mijn werk of het wonen in Frankrijk”, beklemtoont ze, en ze vertelt over de goede collegiale sfeer en het ‘vakantiegevoel’ dat ze ook na vier jaar nog steeds ervoer wanneer ze langs de oevers van de Loire naar haar arbo- dienst in Nevers reed. Jansma vermoedt dat haar snelle en soepele
integratie deels te danken was aan het feit dat ze voor haar vertrek naar Frankrijk al goed Frans sprak. “Met alleen camping-Frans duurt het schat ik al gauw een half jaar voordat je de taal goed spreekt en begrijpt. Maar, is mijn ervaring: de Franse collega’s zijn sowieso blij met íedere versterking vanuit het buitenland.” Ze vertelt dat er op het platteland nog echt
tegen ‘de dokter’ wordt opgekeken. Ze denkt lachend terug aan een mannelijke patiënt die haar, toen ze door de wachtkamer liep, begroette
F , , a t
Frankrijk had altijd een speciale plek in haar hart. Als 18-jarige vertrok Hester Jansma voor een jaar als au pair naar Parijs. “Het klassieke verhaal: ik kreeg een relatie met een Fransman. Mijn derde geneeskundejaar deed ik later in Rennes. De Franse cultuur spreekt me aan: het melancholische, het savoir vivre.” Jaren later trouwde ze met de Neder-
landse Maurice, die daar net zo over dacht. Ze kregen samen een dochter en twee jaar later was ze in verwachting van hun tweede. Ooit gaan we met onze kinderen in Frankrijk wonen, dachten ze. Maar toen Hester zwanger was, overleed Maurice plotseling. “Alles stond op z’n kop, de eerste jaren
was het alleen maar overleven.” Maar vijf jaar later kwam de oude droom weer boven. Het vak bedrijfsarts in Nederland stond haar steeds meer tegen: de commer- cialisering, de nadruk op omzet, het on-
persoonlijke. Uit een coachingtraject om op een rij te krijgen wat ze verder wilde, kwamen twee mogelijkheden naar voren: de psychiatrie of bedrijfsarts in Frankrijk. “Ik heb lang getwijfeld: vakinhoudelijk vind ik psychiatrie erg interessant, maar de grote Frankrijkdroom stond ook hoog op mijn lijstje. Maar zo’n besluit neem je niet zomaar als alleenstaande moeder. Ik ben kostwinner en neem een risico.” Die keuze werd een stuk makkelijker
toen zij boventallig werd bij Achmea. “Ik kwam in een speciaal plan terecht waarin ik voor negen maanden doorbe- taald kreeg. In die tijd kon ik alles rustig uitzoeken.” Doorslaggevend was ook de andere
invulling van het vak bedrijfsarts in Frankrijk. “De nadruk ligt op preventie. Verzuimcontrole behoort niet tot de taken, daarover beslissen sécurité sociale en de behandelaar.” Op internet zag Jansma dat in Nevers
een bedrijfsarts werd gevraagd. Ze ging met haar twee kinderen een week naar Frankrijk en praatte daar met Jan van der Lee. “Het oude gevoel kwam meteen weer
terug: de rust, de ruimte, alsof de tijd stil heeft gestaan. Ik dacht: als ik het doe, moet ik het nu doen. De kinderen hebben er nu de goede leeftijd voor.” Ze liep een aantal dagen mee met een
bedrijfsarts. Dat beviel zo goed dat ze nu een baan heeft bij een kleine arbodienst met elf artsen. Ze wordt hoofd van een klein team met een verpleegkundige, een technisch assistent en een medisch secretaresse. “Ik neem het rayon over van een gepensioneerde arts die er dertig jaar heeft gewerkt. Het rayon bestaat vooral uit bedrijven in de industrie. Bij Achmea werkte ik veel met mensen uit de detail- handel, de klachten waren daar vaak psychosociaal. Nu krijg ik meer te maken met toxicologie en fysieke overbelasting. Ook dat lijkt me uitdagender.” Ze reisde een paar keer naar Nevers
om een huis te zoeken. Ook haar ouders kwamen een kijkje nemen. Haar vader liep binnen bij het gemeentehuis van Marzy, een dorpje naast Nevers, en ver- telde dat zijn dochter op zoek was naar een huis. Een medewerkster vertelde dat de vrouw van de burgemeester een huis te huur had. Het was van haar overleden moeder en zij kon er geen afstand van doen. Jansma nam een kijkje en was er meteen van gecharmeerd. “Groot genoeg voor drie personen, met een grote tuin. In het dorp is bovendien een goede school.” Ze mailden een aantal keren over en weer en de zaak was beklonken. Kinderopvang is goed geregeld. Van
kwart voor zeven ’s morgens tot half zeven ’s avonds kunnen de kinderen er voor€ 1,70 per dag terecht. “In Nederland had ik een oppasmoeder. Ik zou dat in Frankrijk ook wel willen, dat ga ik regelen als ik er woon en meer mensen ken.”
<
“De Franse cultuur spreekt me aan: het melancholische, het savoir vivre”
1 - 2011 29
,
n
h
m
a n
Wonen
Wonen en werken over de grens
Tekst: Andrea Linschoten Beeld: privé
Ruime keuze uit leuk werk, nooit meer in de file en altijd lekker weer. Arts en Auto sprak vier zorgprofessionals die op zoek naar avontuur, werk en meer rust naar het buitenland vertrokken.
J Chassiers in de Franse Ardèche
e boeltje pakken en alleen of met het gezin vertrek- ken naar een ander land. Veel mensen dromen daar weleens over. Volgens het CBS en het Nederlands Interdisciplinair Demo- grafisch Instituut denkt zo’n 3 procent van de Nederlanders er serieus over na. Uiteindelijk ver- trekken er jaarlijks ruim 140.000 mensen om in
het buitenland te gaan wonen, werken, studeren of ondernemen. Meestal is het een combinatie van factoren die de avonturiers onder ons doet besluiten om Nederland te verlaten. Ze zijn op zoek naar (leuker) werk, meer rust, mooie natuur en een prettig klimaat. Omdat er in verschillende landen, vaak door vergrijzing, een tekort aan personeel is, werven zij steeds vaker in het buiten- land. En door de globalisering is de wereld kleiner geworden. Met goedkope vliegtickets, internet en social media is het steeds eenvoudiger om het contact met de achterblijvers te blij- ven onderhouden. Emigreren wordt steeds makkelijker.
Huisarts Céleste Schoenmakers-Smits (47) emigreerde in 2010 met haar man en kinderen naar Chassiers in de Franse Ardèche. Schoenmakers-Smits vertelt: “Wij wilden graag op een andere manier leven, meer in de natuur, met de vrijheid van een eigen bedrijf. Wij kozen voor Frankrijk omdat we er vaak op vakan- tie gingen en de taal goed spraken. Op zoek naar een gîtes-bedrijf zijn we in de Ardèche beland. We verhuren nu huisjes en ik combineer dat met mijn werk als waarnemend huisarts in Vallon Pont d’Arc. Dat doe ik gemiddeld 2 à 3 dagen per week.” Hoewel de patiëntenzorg vergelijk-
baar is, zijn de praktijken in Frankrijk nog niet zo goed georganiseerd als in Nederland. “Praktijkondersteuners Huis- artsenzorg kennen ze bijvoorbeeld niet. Vanwege het landelijke gebied zonder ziekenhuis in de buurt, heeft de huisarts een grotere rol bij de spoedzorg. Een minpuntje vind ik de hele papierwinkel. Patiënten hebben voor allerlei zaken een briefje van de dokter nodig. Daar gaat veel tijd in zitten.” Schoenmakers-Smits beseft nooit echt
Frans te worden, maar ze is blij dat ze de stap gezet hebben. “De kinderen zijn
<
s
u
b n
Wonen
werken Bourgogne
Op het Franse platteland is een schreeuwend tekort aan medici. Leeg- loop en een toenemende vergrijzing zijn hier debet aan. Buitenlandse artsen zijn dan ook gewild; voor wie op zoek is naar een andere manier van leven de ultieme kans. Drie Nederlandse zorgprofessionals waag- den de stap en vestigden zich in de Bourgogne – ze willen nooit meer terug. Een vierde staat op het punt van vertrekken. TEKSTMARLOES DE MOOR FOTOGRAFIEMARGOT SCHEERDER
m n
j
r
00 1 - 2011
1 - 2011 00
y
r
i
r
l
Nevers
o
a
Onlay
Tannay
r
e R
r
Laizy
e
s
o
i
a
h
t
b
k
s
n
o
a
H
T
e
k
s
t
f j t
a
m
J
G
f
a
r
a
e m
d a
,
s
d
d
w
n
i
e
i
e
s
o
r
i
s
s s
i
r
r
H
E
F
t
r
t
p
e
u
t
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92
