Column
Viewpoint Van Bergen
Charlotte
Jij bent immers ook historicus. Maar ik ken genoeg historici van wie de kin- deren heel iets anders doen. Het is de valkuil van de self-fulfilling prophecy, die ook bijvoorbeeld klimaatsceptici parten speelt. Toen het midden novem- ber kouder was dan ‘normaal’ – waarbij ‘gemiddeld’ wordt bedoeld – was de opmerking ‘Hoezo global warming?’ niet van de lucht. Maar er heerste stilte toen het in september boven de dertig graden was. Er wordt gedacht dat er (g)een verband is. Die overtuiging wordt bevestigd als ze zichtbaar is, maar niet ontkracht bij afwezigheid. Eenzelfde opmerking wordt steevast gemaakt als een zoon/dochter van een arts ook arts is. Daar is het doorgeven ervan zelfs in de achternamen vastge- legd. Er zijn dokters die Dokter of Arts heten, wat aangeeft dat dat beroep al in de familie zat in de tijd dat Napoleon het verplicht stelde dat er een vaste ach- ternaam moest worden gekozen. Het is daardoor ook veel minder toevallig dan het lijkt dat een vishandelaar Graat heet. Het moet gezegd dat er een hoop artsen zijn die uit een artsenfamilie stammen. Dat hebben zij met militairen gemeen – samen met het gebruik van uitdruk- kingen als ‘een operatie uitvoeren met chirurgische precisie’ of ‘oorlog voeren tegen’ respectievelijk ‘kanker’ dan wel ‘de vijand’. De vraag is natuurlijk: hoe komt dat? (Naast de vraag waarom de opmer- king ‘geen wonder, dat is je vader ook’, nooit bij een beroep als boekhouder of vuilnisophaler wordt gehoord, terwijl het ook daarbij zal voorkomen.) Het is de aloude twist tussen natuur en opvoeding; tussen meegekregen genen
M
ijn dochter Charlotte stu- deert geschiedenis. Geen wonder, zegt iedereen die dat voor het eerst hoort.
Foto: Birgit de Roij
Dr. Leo van Bergen is geboren midden in het non-militaire jaar 1959. Desondanks heeft het thema 'oorlog' altijd zijn histori- sche belangstelling gehad, waarbij zijn aandacht vooral uitgaat naar de medische gevolgen. Op dat terrein wordt hij internati- onaal als autoriteit erkend. Hij schreef Zacht en eervol, over het lijden en sterven in de Eerste Wereldoorlog.
Het is een combinatie van nature, nurture en toeval
tegenover opgedane ervaringen; tussen aangeboren eigenschappen en interes- ses tegenover gekweekte en geleerde opvattingen. En daar komt dan ook nog eens de mogelijkheid bij dat het puur toeval is en iedere beroepskeuze volkomen los staat van al dit soort zaken. Zo is de Amerikaanse filosoof- psychiater Thomas Szasz na uitgebreid
onderzoek onder criminelen – ook zo’n ‘beroep’ dat vaak van vader (en steeds vaker moeder) op zoon (en steeds vaker dochter) over lijkt te gaan – tot de over- tuiging gekomen dat noch nature noch nurture daar enige invloed op had. Volgens hem waren de meesten van hen behoorlijk zelfstandig tot de beslissing gekomen het verkeerde pad op te gaan, simpelweg omdat dat de eenvoudigste manier leek om op een snelle manier rijk te worden. Hij vond geen enkel bewijs voor ‘aangeboren criminaliteit’ en ook niet voor ‘aangeleerde crimina- liteit’. Anderen bestrijden dit, met cynici die zeggen dat alles aangeboren is aan de ene kant en romantici die zeggen dat ieder kind volkomen leeg wordt gebo- ren aan de andere. Daartussenin de (waarschijnlijk) realisten die benadruk- ken dat het een combinatie van twee is, met een ongeveer gelijke invloed van beide. De combinatie van nature, nurture en toeval (wat ook ‘vrije wil’ kan worden genoemd) kan verklaren waarom er zoveel medici en militairen zijn (en oké: ook een paar historici) die in de voetsporen van (een der) ouders zijn getreden en tevens waarom zij, zowel bij de medici als de militairen, toch een minderheid vormen en altijd zul- len blijven vormen. Iets in de mens zal aanzetten tot een levenswijze die hij/ zij terugvindt in het beroep dat hij/zij kiest. Dat ‘iets’ zal gevormd worden door de indrukken die hij/zij van zijn/ haar omgeving meekrijgt, waaronder niet in de laatste plaats de ouders. Maar het blijft een individu dat uiteindelijk zijn eigen keuzes maakt. Er zijn immers ook kinderen van militairen die pacifist zijn geworden. En Charlotte? Bij haar zal het geen won- der zijn geweest, althans niet dat zij een letterenstudie koos. Haar eerste woor- den waren namelijk niet ‘mama’ of ‘papa’, maar ‘boekuh lesuh!’
januari-februari 2017 15
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65
