022 Achtergrond


blemen en misverstanden. Het initiatief sloeg aan; zonder er actief ruchtbaarheid aan te geven, had ze al snel duizenden volgers. (Bij het schrijven van dit artikel bijna 27.000.) Via haar account krijgt ze dagelijks ook tal van persoonlijke berichten met vragen, die ze allemaal beantwoordt. In totaal is ze dagelijks zo’n 1 à 2 uur


kwijt aan haar sociale media-activitei- ten. Een hele investering, maar toch besloot de Haagse huisarts afgelopen najaar ook een eigen podcast te lance- ren. “Filmpjes op Instagram zijn super kort. Voor wie daar behoefte aan heeft, geef ik in de podcast diepergaande uitleg over een onderwerp. Een aflevering over ME is bijvoorbeeld al meer dan 5.000 keer beluisterd. Een mooie bijvangst vind ik dat veel doktersassistenten mijn kanalen volgen. Zij kunnen de kennis weer verder verspreiden en zo helpen desinformatie te ontkrachten.”


Infodemie Met de komst van covid nam medische desinformatie op sociale media een enorme vlucht. ‘We are not only fighting an epidemic, we also are fighting an infodemic’, zei Tedros Adhanom Ghebreyesus, direc- teur-generaal van de Wereldgezond- heids organisatie (WHO), in maart 2020. Het effect van die ‘infodemie’ reikt verder dan alleen covid. Zo signaleerde Unicef in 2023 dat het vertrouwen in het belang van vaccinaties voor kinderen tijdens de coronapandemie wereldwijd afnam. In Nederland daalde het aantal mensen dat vaccins belangrijk zegt te vinden van 90 naar 70 procent, aldus het Unicef-onderzoek. Onder twintigers en dertigers was de vertrouwensval het grootst. Of deze ontwikkeling direct gevolgen heeft voor de volksgezondheid is moeilijk te zeggen. Feit is wel dat de vaccinatiegraad onder kinderen, ook in Nederland, gestaag daalt. Ook op andere terreinen lijkt het


effect van medisch fake news merkbaar. Zo trok het Nederlands Genootschap van Abortusartsen vorig jaar aan de bel over het feit dat zich bij abortusklinieken


steeds meer jonge vrouwen melden die alleen natuurlijke anticonceptiemetho- den gebruiken. Dit omdat influencers op sociale media verkondigen dat hormona- le anticonceptie chemische rommel is. De hormoonfobie lijkt sindsdien alleen maar toegenomen.


Het wittejasseneffect Veel van dit soort fabels worden verkon- digd op het in 2018 opgerichte TikTok, met bijna zes miljoen actieve Nederland- se gebruikers een van de grotere sociale mediakanalen in ons land. Vooral jonge- ren zijn er te vinden — ruim tweederde van de gebruikers is onder de 35 jaar. En omdat je op TikTok (in tegenstelling tot Facebook, Instagram en X) geen vrien-


‘Er zijn vooral veel


twijfelaars, mensen die niet meer


weten wat klopt’


den of volgers nodig hebt om berichten of filmpjes onder de aandacht te bren- gen, gaat verspreiding van medisch fake news er razendsnel. Reden voor mediabureau Prappers,


gespecialiseerd in TikTok-campagnes, om er in maart van dit jaar met het ka- naal @doktersvandaag te starten. Hierop geven acht huisartsen en specialisten in korte filmpjes antwoord op veelgestelde gezondheidsvragen, zoals wanneer je vitamine D moet slikken of wat vapen doet met je longen. “Er is weinig be- trouwbare gezondheidsinformatie op TikTok te vinden”, vertelt Joey Scheufler, oprichter van Prappers Media Group en TikTok-expert. “Met ons onafhankelijke kanaal proberen we daar wat aan te doen. Belangeloos, net als de artsen die aan @doktersvandaag meewerken.” Het concept is simpel: laat een dokter


in een witte jas in de spreekkamer kort en bondig uitleg geven. In eigen woor- den – de filmpjes worden niet gescript.


Vervolgens gebruikt Prappers het algoritme van TikTok op zo’n manier dat de filmpjes op de juiste plek opduiken, te weten: bovenaan zoekresultaten en daar waar veel medische desinformatie te vinden is. “We willen mensen de gele- genheid geven om, op basis van betrouw- bare informatie, hun eigen afweging te maken. De filmpjes lijken echt in een behoefte te voorzien; in totaal zijn ze in een paar maanden al meer dan drie miljoen keer bekeken. En de uitkijkratio ligt voor TikTok ongekend hoog: op meer dan 60 procent. Om een nog bredere doelgroep te bereiken, delen we de film- pjes inmiddels ook op Instagram.”


Twijfelaars Een van de artsen die meewerkt aan @doktersvandaag is internist Robin Peeters (48) van het Erasmus MC. De voorzitter van de Nederlandse Internis- ten Vereniging is al langer bezig met het breed beschikbaar maken van bonafide gezondheidsinformatie. Zo was hij in coronatijd een van de initiatiefnemers van de Twijfeltelefoon, een informatie- nummer bemand door geneeskunde- studenten, dat burgers konden bellen met al hun vragen over coronavaccins. Het initiatief was zo’n succes – de eerste twee maanden kwamen er 20.000 telefoontjes binnen – dat de lijn ook na corona in de lucht bleef. Tegenwoordig kunnen bellers er terecht voor informa- tie over anticonceptie, het HPV-vaccin, de griepprik en (vanaf augustus) het hele rijksvaccinatieprogramma. Zij worden niet alleen in het Nederlands maar desgewenst ook in het Engels, Turks of Arabisch te woord gestaan. “Als je op sociale media kijkt, lijkt


het soms of half Nederland overtuigd is van medische nonsens”, zegt Peeters. “In werkelijkheid zijn er vooral veel twijfelaars, mensen die niet meer weten wat wel of niet klopt. Dat merk ik ook in de spreekkamer. Dan komt een patiënt binnen met bijvoorbeeld maag- en darm- klachten die het gevolg blijken van een hoge dosis magnesium. Die is hij gaan slikken op advies van een internetgoe-


<


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92  |  Page 93  |  Page 94  |  Page 95  |  Page 96  |  Page 97  |  Page 98  |  Page 99  |  Page 100