036 Kunst


Kind hoofdrol


in de


In de tumultueuze negentiende eeuw onderging het kin- derportret een ingrijpende transformatie. Niet langer wer- den kleuters afgebeeld in driedelig pak. Teylers Museum in Haarlem toont de komende maanden tal van portretten en genrestukken met kinderen in de hoofdrol.


Expo: Jong in de 19e eeuw, 7 september t/m 5 januari 2020, Teylers Museum, Haar- lem, teylersmuseum.nl Wilt u uw bezoek aan deze expositie combine- ren met een weekendje Haarlem? Zie pagina 48 voor een lezersarrangement.


R


ond Sinterklaas 1804 stond in de Rotterdamsche Courant een adver- tentie voor een boek: Kleene zeden- lijke kinderwaereld in aangenaame verhalen ter vorming en veradeling van jeugdige harte. Bijzonder, want


dit boek was speciaal bedoeld voor jeugdige lezers en die hadden in die tijd niet veel meer dan de kinderbijbel. Maar vooral opmerkelijk door het woord ‘kinderwereld’ in de titel – een primeur. Hoe stichtelijk de rest van die titel ook klinkt, met dat ene woord werd erkend dat peu- ters, kleuters, kinderen en adolescenten anders zijn dan volwassenen. Dat ze anders naar hun omgeving kijken, andere voorkeuren aan de dag leggen en zelfs een andere logica hebben. Dat ze een eigen, aparte wereld bewonen en dat die serieus moet worden genomen.


Vóór die tijd was dat heel anders. In (auto) biografieën werd hoegenaamd geen aandacht besteed aan jeugdjaren, anders dan dat ze de onvermijdelijke aanloop vormden naar het werkzame leven dat ertoe deed. Kinderen waren een soort miniatuurvolwassenen en werden nog lang als zodanig beschouwd. Op het portret dat de in Amsterdam werkzame Engelsman Charles Howard Hodges in 1832 schilderde van Adolf Johan Wattendorff, is de vijfarige gekleed in een driedelig pak met hoge hoed. Alleen aan de hoepel en aandrijfstok in zijn hand is te zien dat het hier om een kind gaat. Toch had Nederland, zeker in vergelijking


met omliggende landen, al een aardige traditie op het gebied van kinderportretten. Al in de zestiende en zeventiende eeuw gaf de gegoede burgerij schilders de opdracht hun kroost te ver- eeuwigen. In de achttiende eeuw nam de popu- lariteit even af, mede door de opkomst van het zogenoemde babbelstuk, een informeel familie- portret waarop kinderen en ouders in gesprek zijn. De kinderen stonden in dit soort ensembles overigens vaak vooraan, goed zichtbaar. In de negentiende eeuw maakte het kinder-


portret, net als andere genres uit de Gouden Eeuw, zijn comeback. En meer dan dat. Het ont- wikkelde zich gedurende die tumultueuze eeuw parallel aan de maatschappelijke veranderingen


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92