ZATERDAG 25 SEPTEMBER 2010
Snackvan toekomst heet insectenburger
Insectenkweken voor menselijkevoeding kaneen nieuwetakvan landbouw worden.Maar eerstmoet de consumentnog om.
PETERDEJAEGER Z
onder dat we het weten, krij- genwejaarlijkseen half pond insectenbinnen. Niet bewust, maar via tomaten-
puree,appelmoesof eenkropsla. En liefhebbersvan rozekoeken
bijtenmet elkehap in vermalen schildluis,die zorgt voor de roze toplaag. Als het aan Arnold vanHuis ligt
eten we straks veel meer insecten. Dezevoorvechter vanmeelwormen en sprinkhanenals lekkernij ziet zijnjarenlange inzetbeloond met één miljoen onderzoekssubsidie vanhet ministerievan Landbouw. “De wereldbevolkingneemt toe.
Straks zittenwemet negenmiljard mensen. De vraagnaar vlees stijgt doordetoenemendewelvaart.Maar het landbouwareaal wordt al voor zeventigprocent gebruiktvoor vee- teelt. Als dat straks verdubbelt, zit- tenwemet een probleem. Dusmoet je alternatievenbieden. Insecten eten is er éénvan,” zegt VanHuis, tropisch entomoloog te Wagenin- gen. “De voedingswaarde vanin- secten is gelijkaan die vangewoon vlees.Insecten zijn eenduurzame eiwitbron, omdat ze koudbloedig zijnendaardoor het voer beter om- zetten in vlees.Zestotenamper am- moniak en broeikasgassen uit.” In tropischelandenetenzeopgro-
te schaal rupsen, keverlarven, maar ook bijen, wespen, mieren en vlie- gen. Meer dan duizend soortenin- secten zijn eetbaar.Dat is maar een
fractie vandemiljoenensoortenin- secten die op aarde rondkrioelen. EenWageningsetaxonoom gaat de locatie vanaldie eetbarebeestjesin kaarttebrengen. “Men vraagt mijvaak waarom in-
secten welindetropen worden ge- getenenniet bij ons,” verteltVan Huis.“Ze zijn daar makkelijker te oogsten, omdat ze in enorme hoe- veelheden rondvliegenenkruipen. Eenmaaltjerupsenplukjezovande bladeren in het bos.Verder zijnde insecten in de tropen groter.” Ze hoeventrouwens niet per se
groottezijn om te eten. VanHuis noemt meervliegjes in Afrika. Die kleine pikzwartebeestjeskomen boven land bij eenbepaalde maan- stand. De bevolkingslingert met mandenboven hun hoofd hele zwermenuit de luchtenmaakt er cakevan. Bij ons zou je ze moeten kweken.
Nederlandtelt twintiginsectenkwe- kers.Die leverenvooral aan dieren-
Tenebrio klinktvoor consumentbeterdan broodjemeelworm
tuinenenreptielhouders. Drie fir- ma’s hebben een productielijn voor menselijkeconsumptie.Eriseen handjevol restaurants met insecten op de menukaart. Dat kunnen er veel meerworden. VanHuis:“We proberen mensen
ertoetebrengen insectenteeten. Datis nietonmogelijk,wantweeten immersook garnalen, slakkenen oesters. Die zienerook niet uit.” Deentomoloogwerktmetanderen
aaneen kookboekmet smakelijke recepten en er is contact met top- koks zoals Jamie Olivier. “Alswedie
eenmaaloverdestreeptrekken en er ietsleuks vanweten te maken, zitten we gebeiteld. De naamgeving schrikt ookaf. Eenbroodjemeel- worm klinkt niet smakelijk. De La- tijnsenaamTenebriowel.” Als tussenstap denkt hijaan ver-
werkteinsecten, die onherkenbaar op het bordliggenals filet of burger. Ook extractie vaneiwitten is een mogelijkheid. Diegezuiverdeeiwit- tenwordendan verwerktinandere voedingsmiddelen. Wageningen studeert al op welkeeiwitten er in insecten zitten en welkeeigen- schappen die hebben. Ze zouden granen kunnen vervangen. Wanneerwij met zijn allen af en
toeeen insectensnacketen, is daar eenberginsecten voor nodig. Ve- nik, de club vaninsectenkwekers, heeft berekend dat vervangingvan slechts eenhalf procent vanons vlees liefst zes miljoen kilo insecten vraagt.Verdereomschakelingnaar sprinkhaanburgers en rupsenfilet biedtdus zeker kansen voor boeren. “Voorlopighouden we de boot af,
omdat er nogteveel onduidelijk is. Zo wetenweniet onderwelk pro- ductschaphetkweken vaninsecten voor voedsel valt,” zegt Marian Pe- tersvanVenik.“Maargeïnteresseer- denkunnen altijd terechtbij ons voor informatie”. Hetministerie vanLandbouwis
vooral geïnteresseerdininsecten- kweekomreststromen uit de voe- dingsindustrie te benutten. Insec- tenkunnen groeien op broodafval, groenteresten en bijproducten van bierbrouwerijen. De zwarte solda- tenvliegkan zelfs helpen het mest- probleem op te lossen. VanHuis:“Die vliegzet eitjesafop
de mest, waarna de larven eruit kruipen. Die larven zijn te gebrui- kenals voer voor kippenofvissen en vervangenduresojaofvisolie.”
GefrituurdeinsectenhapjesopeenmarktinLaos. FOTOGPD
wetenschap 41
Snuffelsteen in de strijdtegen uitlaatgassen
Nederlandsestraten kunnendelucht zuiveren. Dewerking van luchtzuiverend betonis nu eindelijk eens wetenschappelijk aangetoond.
JAN LIBBENGA S
traten in Nederland kunnen eenbelangrijke bijdragele- verenaan de zuiverheid van de luchtrond het verkeer.
Dat is althans de conclusie uit de eerste testresultaten met eenweg- dek vanluchtzuiverend beton in Hengelo. Hetstraatoppervlak brengt de
concentratie stikstofoxiden(NOx) omlaag. Stikstofoxidenzijn de be-
langrijksteoorzaken vansmogen zureregen. De metingenaan de Castorweg, tusseneenhalvemeterenanderhal- ve meter hoogte, tonen de werking ondubbelzinnigaan. Bovenhet wegdeel met luchtzuiverende steen
bleek het NOx-gehalte 25 tot45pro- cent lagerdan boven het traject met gewone stenen. In het laboratorium
VoetgangertussendeuitlaatgassenopdeStadhouderskade.
wasdewerking vanluchtzuiveren- de betonstenenook al aangetoond. Hetluchtzuiverend beton bevat titaandioxide,een fotokatalytisch materiaal dat de stikstofoxidesuit de luchthaaltenmet behulp van zonlicht omzet in het minder scha- delijke nitraat.Het nitraatspoelt vervolgens met regenweg.Deste- nen kunnen ook algenenstraatvuil
FOTOKLAASFOPMA
afbreken,waardoor ze altijdschoon blijven. JosBrouwers, sinds september
2009 hoogleraarbouwmaterialen bij de Faculteit Bouwkunde vande TechnischeUniversiteit Eindhoven, ziettal vantoepassingen, vooral op
plaatsenwaarnudemaximaleNOx- concentraties overschreden wor- den.
Toegegeven: het is allemaalaleens eerder geprobeerd. De eersteJapan- se patenten op dit gebied dateren al vaneind jaren negentig. Toch krijgtBrouwersnietdeindrukdat er ooit aantoonbaar iets mee gedaan is.
Proevenzijn er welgehouden, vijf
jaar geleden noginVlaardingen. Daar werden milieuklinkersopde Marathonwegaangelegd.Detestre- sultaten lekentoen te suggereren datdemilieuklinkersniet ofnauwe- lijks effect hadden. Datkwam, zo vermoedde men
toen, doordekorte contacttijdvan de voertuigen. De auto’s en vracht- wagens reden er zo hard overheen datdeuitlaatgassenzichnietaande stenenkondenhechten. Harde wind en turbulentie verhinderden eveneenseen goedewerking. Maar volgens Brouwers wasde oorzaak eerder de ongelukkige lo- catiekeuze, waardoor de werking ervan niet overtuigend konworden aangetoond. Voordenieuweproef inHengelo is
de straat in twee trajecten verdeeld. Eén met de gebruikelijkestraatste- nen en eenmet de luchtzuiverende stenen. Door bovenbeide wegvakken de luchtkwaliteit te meten, konde
praktische werkingnuwel worden aangetoond. Netals bijhet vorige experiment werd ook ditmaal ge- bruik gemaakt vandezogeheten D-
NOx-klinkervan de firma Struyk VerwoInfra. Dieheeftdestenennog watverder verbeterd. Struyk heeft eenaantal jaren gele-
den ookaleens een drukkeboule- vard in Antwerpenmet de ‘snuffel-
Proefbewijstwatal jarenbekendwas: klinkervreetstikstof
klinker’ bestraat.Debetonsteen is inmiddels gewoon te bestellen. Voorwegenwaarasfaltgewenstis,
kanhet luchtzuiverende beton ge- mengdwordenmetopenasfalt.Ver- der kanhet toegepast worden in zelfreinigende en luchtzuiverende gevels. Deenigedomperopde feestvreug-
de is wellicht het kostenplaatje. De klinker is vijftigprocent duurder dan normale betonsteen en de tota- le aanlegkosten zijn tien procent hoger. “Alle milieubesparende technieken kosten nu eenmaal geld,” zegt Brouwers.
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100 |
Page 101 |
Page 102 |
Page 103 |
Page 104 |
Page 105 |
Page 106 |
Page 107 |
Page 108 |
Page 109 |
Page 110 |
Page 111 |
Page 112 |
Page 113 |
Page 114 |
Page 115 |
Page 116 |
Page 117 |
Page 118 |
Page 119 |
Page 120 |
Page 121 |
Page 122 |
Page 123 |
Page 124 |
Page 125 |
Page 126 |
Page 127 |
Page 128 |
Page 129 |
Page 130 |
Page 131 |
Page 132 |
Page 133 |
Page 134 |
Page 135 |
Page 136 |
Page 137 |
Page 138 |
Page 139 |
Page 140 |
Page 141 |
Page 142 |
Page 143 |
Page 144