38
Nieuwebetonklinkervreet uitlaatgasauto’sop
wetenschap 41
Eén op de vijf jongeren gaat gebukt onder slapeloosheid.
De Universteitvan Amsterdamdoet onderzoek naar behandeling via internet. HANNELOESPEN
Normaal slaappatroon gedurende de nacht in slaap vallen
1 2 3 4
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 2010
Enormebotsingvan twee sterrenstelsels
Leidse astronomenhebben via de radiotelescoopWesterborkeen enormebotsingontdekt tussen twee clustersvan sterrenstelsels. Zijzagen een schokgolf van100 keer de lengtevan onzeMelkweg en een groteboogradiostralingover een afstandvan6miljoen lichtjaar. Totnutoewasdit verschijnsel nie- mandopgevallen. (UvA)
Slapeloosheid onder pubers
wakker worden
Fase 1: lichte sluimer Fase 2: lichte slaap Fase 3: vaste slaap Fase 4: diepeslaap
S
REM- of droomslaap: slaap met Rapid Eye Movements: typisch aan het eind vaneen cyclus en waarin de dromen plaatsvinden. Duurt ongeveer 10 minuten perkeer.
laapproblemen beginnen vaak op jongeleeftijd, zo rond het elfde jaar.Edde Bruin, neuropsycholoog aan de Universiteit van
Amsterdam, vertelt: “Adolescenten worden geconfronteerd met grote sociale veranderingen. Ze zijn van de beschermde basisschool naar eengrote middelbareschool ge- gaan. Er worden veel eisen aanhen gesteldophun nieuwe school, ze leggen contacten met leeftijdge- nootjes en ontwikkelen zichopsek- sueelgebied.Destress indezegroep is groot.Daarbij verschuiftdebiolo- gische klok vanveel jongeren rond hun zestiende. Ze worden dan ge- middeldeenuurlater slaperig.” De Bruin doeteen promotieonder-
zoek naar internetbehandelingvan insomnia (slapeloosheid)onder adolescenten. Twintigprocent van
hen lijdt aan slaapproblemen. Er zijnverschillende vormen van insomnia. Jongeren hebben veelal moeitemet inslapen.Sommigenlig- genurenwakkervoordatzedeslaap kunnen vatten. De Bruin: “Ze gaan soms al om half elfnaar bed maar vallen dan pasoméén of twee uur ’snachts in slaap. Ze krijgendoorde slapeloosheidhunhuiswerk niet af, presteren minderopschool en lig- gendaar in bed weer over te pieke- ren. Zo houden ze hun slechte slaappatroon in stand.” Jongeren hebben gemiddeldne-
gentot 9,5uur slaap per etmaal no- dig. Volwassenengemiddeld zeven totachtuur.Weinigpubers halende negenuur.Dat heeft ook te maken met de schooltijden. Pubers zouden eigenlijk langermoeten uitslapen. Hetzou volgens geleerden voor het slaapritme beter zijn als de scholen
eenuur later beginnen. “De meeste jongeren worden namelijk pasom half twaalf slaperig,”zegtDeBruin. Jongeren met insomnia weten
vaak niet wateris. Ze zijn humeu- rig, depressief,lusteloos, onbereik- baarenhebbenlastvanstemmings- wisselingen. Oudersdenken dat hunkinderen liggen te piekeren. “Mensenwordengespannen van
een chaotischslaappatroon. Ze gaan zichzorgenmaken. Hetpro- bleem wordt vervolgens groter ge-
School moet laterbeginnen, vinden de geleerden
maakt dan het eigenlijk is.Dat slechte slaappatroon is vaak moei- lijk te doorbreken.” In de vakantie zijn de problemen
overigens vaak verdwenen.De stress isweg. Ze kunnen languitsla- pen enweer even bijtanken. De Bruin wil eengroep vanvier- honderd jongeren die aanslape- loosheid lijdt in twee jaar tijdbe- handelen met een nieuwprogram- ma en de effecten ervan onderzoe- ken. De jongeren die meedoen dra- gen’snachts eenspeciaal horloge, een actometer,dat allebewegingen en daarmee het slapen enwakenre- gistreert.Ook houden zij eendag- boek bij,waarin ze hun slaaptijden noteren. Tijdens de behandeling gaat eenslaaptherapeut in op hun probleem en geeft onlineadviezen om ondermeer de piekergedachtes te tackelen.
“Het gedrag en de bedtijden vande jongeren worden ookaangepakt. Hetadvies is:wees consequent. Zorgvoor eenvast slaappatroon. Sta niet doordeweeks steeds om ze- venuur op en in het weekend pas om elf of twaalf uur. Dat verschil moet namelijk niet te groot zijn.” Totlaat sporten, huiswerkmaken,
tv-kijken of computeren is allemaal uit denboze. “Vier uurvoor bedtijd moet iemand eigenlijk niet meer sporten. Dit verhoogtnamelijkdeli- chaamstemperatuur,wat het insla- pen bemoeilijkt. Helder licht in de kamer is ook niet goed.” Tijdens hetonderzoekwordtdeef-
fectiviteit vandeinternetbehande- lingvastgesteld. “Een internetbe- handelingislaagdrempelig.Jonge- renzoeken niet snel hulpenzitten lieverniet bij eentherapeut op de bank. Internet is hun medium. In
slaapfase
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100 |
Page 101 |
Page 102 |
Page 103 |
Page 104 |
Page 105 |
Page 106 |
Page 107 |
Page 108 |
Page 109 |
Page 110 |
Page 111 |
Page 112 |
Page 113 |
Page 114 |
Page 115 |
Page 116 |
Page 117 |
Page 118 |
Page 119 |
Page 120 |
Page 121 |
Page 122 |
Page 123 |
Page 124 |
Page 125 |
Page 126 |
Page 127 |
Page 128 |
Page 129 |
Page 130 |
Page 131 |
Page 132 |
Page 133 |
Page 134 |
Page 135 |
Page 136 |
Page 137 |
Page 138 |
Page 139 |
Page 140 |
Page 141 |
Page 142 |
Page 143 |
Page 144