De historie van Dyneema Het wegvallen van de winning van steen-
Dyneema-lijnen worden al veel gebruikt voor het lopend want in de zeilwereld.
kabels om boorplatforms permanent af te meren, met name in heel diep water, waar staal, het materiaal traditiegetrouw gebruikt in deze markt,door de grote be- nodigde lengte kan breken door het eigen gewicht.
Andere toepassingen Voor Dyneema Max Technology zijn nog al- lerlei andere toepassingen denkbaar, aldus Grootendorst. “Na de offshore en de zeil-
de riggers voor lijnen met Dyneema Max Technology rekenen. Het is een premium product vanwege de excellente eigenschap- pen en daarvoor zal ook betaald moeten worden.”
Dyneema Max Technology is ten opzichte van staal, dat nog veel wordt gebruikt voor staand want, een factor zeven lichter, het blijft zelfs drijven. Ten opzichte van bijvoorbeeld polyester is de gewichtsbespa-
kool in Nederland eind jaren zestig van de vorige eeuw noopte de Staatsmijnen tot de ontwikkeling van alternatieven om de werkgelegenheid in Limburg te behouden. De Dutch State Mines (DSM) gingen allerlei alternatieven ontwikkelen, zoals de productie van farmaceutische ingrediënten en ingrediënten voor voeding van mens en dier. DSM verricht pionierswerk bij de ontwikkeling van chemische stoffen en materialen op basis van biomassa en is betrokken bij wind- en zonne-energie, de tweede generatie biobrandstoffen en de productie van lichtere auto’s, vliegtuigen en treinen die minder brandstof verbruiken. Al in 1967 werd door DSM Research in Geleen een sterke kunststofvezel van polyethyleen ontdekt, waaraan in 1979 een patent werd toegekend: ultra high molecular weight polyethylene, onder de merknaam Dyneema®
. In 1986 werd een
Een vergelijking van de breeksterkte van de ver- schillende lijnen volgens opgave van Dyneema.
sport zit er nog heel wat in de pijplijn, het is volop in ontwikkeling. Omdat het een dusdanige grote stap is in de performance, komen er ineens allerlei toepassingen in beeld die voorheen niet denkbaar waren. Daarom heet het ook Max Technology, er ontstaat een heel nieuw platform om nieuwe producten te positioneren in allerlei markten.”
Goedkoop zal het wel niet zijn... “De prijs- stelling is uitstekend”, zegt Grootendorst lachend. “Ik kan niet op de stoel gaan zitten van de touwmakers en weet niet wat
Een vergelijking tussen drie verschillende kwal- iteiten Dyneema laat zien dat DM20 minimale kruip heeft, ook op langere termijn.
ring een factor 1,4. “Het zijn grammen die tellen. Andere positieve eigenschappen zijn een geringere diameter van de lijn, minder last van wind (windage), een betere be- standheid tegen mechanische slijtage, een hoge breekweerstand, bestand tegen UV- straling en de inwerking van zout water.” Of het langer meegaat dan concurre- rende materialen voor staand want, durft Grootendorst niet te zeggen. “Dat hangt van te veel factoren af. Het is wel de ver- wachting, maar dat moet nog blijken.”
pilot plant opgezet voor de ontwikkeling van Dyneema. In 1990 werd in Heerlen de productie van eerste Dyneema vezel opgestart, wat vijf jaar later leidde tot de productie van de eerste SK60 lijn, in 1998 gevolgd door de verbeterde kwaliteit SK75, in 2005 de SK78 en in 2009 de SK90, die furore maakte tijdens de America’s Cup. Dyneema is op vele terreinen toepasbaar, er worden bijvoorbeeld sinds 2007 ook zeilen van gemaakt. Ook Dyneema Max Technology zal daarvoor gebruikt kunnen worden.
De toepassing van Dyneema is zeer breed: vislijnen, (vis)netten, scheepstros- sen en kabels voor offshore-verankering, zeilwereld (lopend want, lifelines, zeildoek, kleding), handschoenen, sportkleding (voor bijvoorbeeld schaatsers en wielrenners), kogelwerende vesten, helmen en panelen, kabels om zweefvliegtuigen omhoog te trekken, medische wereld (bijvoorbeeld hartkleppen en hechtdraad), beschermende onderdelen voor sporters, lijnen voor vliegersport en kitesurfers, etc. En nu dan dus Dyneema Max Technology, dat weer nieuwe mogelijkheden zal bieden. DSM Dyneema’s UHMWPE wordt geproduceerd in Nederland (Heerlen), de Verenigde Staten (Greenville) en via een joint-venture met Toyobo in Japan.
www.dyneema.com
5
Jachtbouw Nederland 2
april 2013
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52