ZATERDAG9OKTOBER 2010
Helftbevolking loopt rond methcm-virus
Minstens de helftvan deNederlandsebevolkingisbesmet methethumanecytomegalovirus.Bij gezondemensen is datgeen probleem, behalveals de afweer verslapt.
JORINEZANDHUIS M
instens vijftig procent vandebevolkingisbe- smetmethethumanecy- tomegalovirus (hcmv).
In gezonde personen kandit geen kwaad.Mensen met eenverminder- de functie vanhet afweersysteem zijn echterkwetsbaarderenkunnen zwaarziekworden. Onderzoekersvan de VrijeUniver-
siteit (VU) ontdekten onlangs dat een zogeheten receptoreiwit,dat wordt aangemaakt door het hcmv, ook de ontwikkelingvan tumoren kanversnellen. Hcmv is eenherpesvirus dat zich
net als het griepvirus via de lucht verspreidt. Hetdringt de cellen van de gastheerbinnen, kaaptvervol- gens de cel, vermenigvuldigt zich en trekt verder het lichaamin. Meestal onderdrukt het immuun-
systeemvan de gastheerhet virus, zodathet geen ziekten kanver- oorzaken. De ziektekiem blijft ech- tersluimerend aanwezig, klaarom toeteslaanzodradeafweerver- slapt. In gezonde personen met een ver- minderdeweerstandleidtdit hoog- uit toteen verkoudheid of een koortslip.Mensen met een verlaagd afweersysteem, zoals aidspatiën- ten, kunnen echter zwaregriep of
longontstekingkrijgen. Bij perso- nen die eenorgaantransplantatie ondergaan,kanhet virusvoor afsto- tingvan het nieuweorgaan zorgen. Nu blijktdeziekteverwekker dus
ook eenrol te spelen bij tumoront- wikkeling, met name bij bepaalde hersentumoren. “Wanneerhet kan- kerproces eenmaal in gang is gezet, kanhet virus dit versnellenenver- hevigen.Wijhebben dit aangetoond voor hersentumoren, maar er zijn ook aanwijzingenvoor betrokken- heid bij darm-,borst-enprostaat- kanker,” zegt Martine Smit,hoogle- raar farmacochemie aan deVU. Smits afdelingprobeert uit te zoe-
kenwelkerol het virusendevirale receptoreiwitten spelen in ziekten. Er zijn al belangrijkeresultatenge- boekt. In augustus schreven de VU- geleerden in het wetenschappelijk tijdschrift Sciencesignaling over eenmechanismewaarmeehet virus de besturingvan eenmenselijke cel kanovernemen. Hetvirus gebruikthiervoor onder andere het virale receptoreiwit US28.Deze receptor verstoortdere- gulering vandecelmachinerie, door de beïnvloedingvan signaal- moleculen, de boodschappersvan de cel. De onderzoekersidentificeerden
wetenschap 41
Impressievaneenvirus(boven)dateencelaanvalt.
een aantal eiwittenwaarvan be- kend is dat ze eenrol spelen in de celdeling, de vormingvan bloed- vatenenontstekingsreacties. “Bloedvatenzijn essentieelvoor
de groei vantumoren. Ze brengen het gezwel zuurstof en voedings- middelen, die het nodigheeftomte groeien.HetviraleUS28lijkt ditpro- cestefaciliteren en het ontstaan vanontstekingentebevorderen.
Ontstekingenzijn eengunstige om- gevingvoor agressieve tumoren,” zegt onderzoekerMarco Siderius. Binnenkortpubliceertdeonder- zoeksgroep een tweede artikel, met de resultaten vaneen studie met proefmuizen. Ze modificeerden de dieren, zodatdeze zelf het virale US28 gingen aanmaken. Deze muizen blijken sneller tumo- renteontwikkelen. Hiermeeleggen
de onderzoekerseen linktussen het receptoreiwitenanderevormenvan kanker. Ze zullen in samenwerkingmet
andereonderzoeksgroepennagaan of hethcmvenUS28 terugtevinden zijn in tumorweefsel vanpatiënten. Uiteindelijk willen ze verder ontra- felen hoehet kapen vandegast- heerceldoor het virusziektenkan veroorzaken.
Onbegrijpelijk voor gewonestervelingen,maareen sport voor wiskundigen: wie bewijst als eerstedatPenNP ongelijk zijn.Dewinnaar cashteen miljoen dollar.
CHARLOTTE VLEK
Is PversusNPopgelost? O
nlangs dookopinternet eenbewijsopvandeonge- lijkheidvan P en NP,één vandebelangrijke onop-
geloste problemen in de theoreti- sche informatica. Hetbewijs is af- komstigvan VinayDeolalikar,een informaticus die werkt bij Hewlett Packard.Decorrectheid vanzijn be- wijs moet nogwordengecontro- leerddoor vakgenoten, maar als hij dit beruchte probleem heeftopge- lost, strijkt hij het miljoen dollar op datdoorhet ClayMathematicsInsti- tuteinMassachusetts is uitgeloofd voor de oplossing. En bovenal eeu- wige roembinnen zijnvakgebied. In de wiskundebestaanmakkelij-
ke en moeilijkeproblemen, met complexe en minder complexe op- lossingen. Eenvoorbeeld vaneen wiskundigprobleem is de vracht- wagenchauffeur die allewinkels vaneen supermarktketen moet be- voorradenendeefficiëntsteroute wil uitstippelen. Hij wil allewinkels éénkeer bezoeken, terugkeren op zijnbeginpunt en in totaal eenzo kleinmogelijke afstand afleggen. Ditprobleem staat bekend als het handelsreizigersprobleem. Eenop- lossing kangevondenwordendoor allemogelijke routes op te meten, op zoeknaar de kortste. In de theoretische informatica
steltmen zichechterniet de vraag hóe het probleem kanwordenopge- lost, maar hoe complexhet vinden vandeoplossingis. De geleerden
stellen zichdevraag:als een oplos- sing voor eenprobleem snel op juistheid kanwordengetoetst,kan die oplossingzelf dan ooksnelwor- den berekend met een computer? Om de complexiteit vaneen pro-
bleem te bepalen, bekijken infor- matici hoelangeen computer zou doenovereen oplossing. Voor de handelsreiziger zou de computer systematischalle mogelijke routes moeten doorlopen.Omdat het aan- tal routes exponentieel afhangt van het aantal winkels, zal de rekentijd
Deinformaticakent makkelijkeen moeilijkeproblemen
bij veel winkels al gauw heellang zijn. Informatici zeggen daaromdat dit probleem vrijcomplexisende- len het in in de hoogste complexi- teitsklasseEXP(voorexponentieel). De meest eenvoudigecomplexi-
teitsklasse bevatproblemen die op te lossen zijninzogenaamde poly- nomiale tijd, afgekorttot klasse P. Hetaantal oplossingendat hier doorlopenmoetwordenomhetant- woordtevinden, neemt langniet zo snel toeals in EXP;deP-problemen zijn dussnelleroptelossen door eencomputer. Tussen de eenvoudigeproblemen in klasse Pendemoeilijkeproble-
men in klasse EXPbevindtzichnog een klasse vanproblemen:NP.Deze problemen hebben een bijzondere eigenschap, die ookhet handelsrei- zigersprobleem bezit. In dat voor- beeld kost het veel tijd allemogelij- ke routes systematischtedoorlo- pen. Maar vaneen routekan wel snel gecontroleerdwordenofhet een geschikteoplossingis. Als eencomputer non-determinis-
tischkan werken, door zomaar een routetegokken, dan zou het han- delsreizigersprobleem snel opge- lostzijn. De Nindenaam vandeze klasse vanproblemen, NP,staat voor dit gok-element: non-determi- nistisch polynomiaal. Heel simpel gezegd zijndeproble-
menin klassePeenvoudig,endie in klasse NP een stuk moeilijker.Ten- minste,dat denken sommige infor- matici. Hetstaat echter noghele- maal niet vast of erwelechteen ver- schil is.Devraag of Pgelijkisaan NP kanmisschien welhet belang- rijkstenog open probleem vande informaticaworden genoemd. En nu is er dusdeinformaticus Vi-
nayDeolalikar,die zegt te hebben bewezen dat P ongelijk is aanNP. Watbetekent dat er problemen be- staandie gemakkelijker zijn te veri- fiëren dan op te lossen. Controles doorvakgenoten zullen moeten uitwijzenofDeolalikar één vandebelangrijke problemen in de informaticaheeftopgelostenstraks eenmiljoen dollar rijker is.
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100 |
Page 101 |
Page 102 |
Page 103 |
Page 104 |
Page 105 |
Page 106 |
Page 107 |
Page 108 |
Page 109 |
Page 110 |
Page 111 |
Page 112 |
Page 113 |
Page 114 |
Page 115 |
Page 116 |
Page 117 |
Page 118 |
Page 119 |
Page 120 |
Page 121 |
Page 122 |
Page 123 |
Page 124 |
Page 125 |
Page 126 |
Page 127 |
Page 128 |
Page 129 |
Page 130 |
Page 131 |
Page 132 |
Page 133 |
Page 134 |
Page 135 |
Page 136