Bijna een jaar na brand Chemie-Pack Moerdijk zegt advise
VEILIGHEID Jelle Vaartjes
‘Problemen met betrekkelijk wein
Solids_videoBut.pdf 1 16-8-11 15:25
Henk Jans is arts maatschappij en gezondheid/medisch milieu- kundige en gezondheidskundig adviseur gevaarlijke stoffen voor de GGD’en in Brabant en Zeeland. Hij maakte naam als adviseur bij de beruchte brand in Moerdijk, nu bijna een jaar geleden. “Het klinkt paradoxaal, maar relatief gezien was deze brand één van de schoonste branden waar ik als adviseur de laatste jaren bij betrokken ben geweest, ondanks het unieke karakter.” Jans geeft aan dat solids bij brand de meest vreemde reacties kunnen geven.
Adviseur Henk Jans Solids
fabriekspoort, dan wordt er vaak aan ons om advies gevraagd. Het kan zijn dat stofdeeltjes via schoorstenen vrijkomen. In het algemeen leveren solids niet zo veel problemen op, behoudens bij incidenten.” En die doen zich toch van tijd tot tijd voor. Henk Jans noemt enkele voorbeelden. Hij kan zich een incident herinneren van enkele jaren geleden. “Een vrachtwagen
30
Solids Processing Nr. 6 - december 2011
Jans werkt op dit moment als zelfstandig adviseur, maar twee jaar geleden was hij 25 jaar werkzaam bij de GGD’en in Brabant en Zeeland. Hij vertelt over de inhoud van zijn huidige werkzaamheden. “Enerzijds het opstellen van risicobeoor- delingen en het adviseren daarover aan bestuurders. Maar anderzijds ook de advi- sering aan bevolking of zorgpartners zoals huisartsen en ziekenhuizen over de moge- lijke gezondheidsrisico’s die er als gevolg van een activiteit of gebeurtenis zijn ontstaan. En bij incidenten met gevaarlijke stoffen gaat het ook om adviezen aan hulpverleningsdiensten zoals de Ghor (Geneeskundige Hulpverlening bij Onge- vallen en Rampen) en om het adviseren over de risico’s voor volksgezondheid in het effectgebied. De grootste klant voor mij is op dit moment nog altijd de GGD. Een belangrijk adviestraject was begin dit jaar nog over de brand in Moerdijk.”
In zijn loopbaan heeft Jans ook te maken gehad met solids. “Vaak gaat het om lucht- en/of bodem- verontreiniging waar het vaste stoffen betreft. De vraag is dan: wat gebeurt er als die stoffen vrijkomen en een risico kunnen opleveren voor de gezondheid van de directe gebruikers of voor de omgeving.” Eigenlijk leveren solids de meeste proble- men op in de vorm van (fijne) poeders. “Omdat als die vrijkomen, of het nu bij een ongeval is of anderszins, bijvoorbeeld als zakken openscheuren of in de proces- voering vrijkomen, bij inademing vaak tot diep in de longen terecht kunnen komen. Kijk, vaste stoffen zelf leveren in proces- voering eigenlijk alleen een risico op bij slechte hygiëne of als die, omdat ze reac- tief zijn, direct door hun reactieproducten een risico opleveren voor de omgeving. Het eerste kan bijvoorbeeld als zo’n solid via de handen in de mond terechtkomt.” Problemen met solids doen zich eigenlijk heel weinig voor. “Alleen als ze reageren met andere stoffen, zoals oxidatiemid- delen, of met zuren of basen, dan kan het reactieproduct een probleem opleveren voor de omgeving. En als er brand optreedt bij een proces of in een industrie, dan kunnen de vreemdste stoffen worden geproduceerd en ontstaan de meest onverwachte reacties.”
Incidenten
Jans vervolgt: “Bedrijven worden in eerste instantie geadviseerd via de bedrijfsgezondheidsdiensten. Pas wanneer er zich problemen voordoen buiten de
De brandweer aan het werk bij Chemie-Pack
‘Bij brand ontstaan de meest vreemde reacties’
met poederproducten raakte op de snelweg bij een ongeluk betrokken. En het loodchromaat uit de zakken kwam vrij. Een stof die behalve als deeltje ook als verbinding zelf giftig is.” Vaak doen ‘poederincidenten’ zich voor bij branden met fijnverdeelde vaste stoffen. Zoals twee jaar geleden bij een grote brand in de opslag van een bedrijf in Helmond. Hierbij kwamen allerlei metaaloxides in de omgeving terecht. “Mijn advies luidde daar om tijdelijk moestuinen en andere tuinen niet te gebruiken totdat duide- lijk was wat de neerslag aan risico’s had opgeleverd voor de volksgezondheid.” Een ander voorbeeld betreft natuurlijk alle problemen met asbest dat in de vorm van losse vezels ook als een solid kan worden be- schouwd. “Asbest kan allerlei problemen opleveren wanneer dit zich als losse vezels ver- spreidt in de omgeving.”
Eigen verantwoordelijkheid Wordt door bedrijven veilig met solids omgegaan? “Ja, zeker als alle regels rond