Hoe komt verdwenen vermogen weer terug in de nalatenschap?


In erfrechtdossiers komt het steeds vaker voor dat bij het openvallen van de nalatenschap blijkt dat vermogen van de erflater tijdens zijn leven is verdwenen. De erfgenamen treffen een lege of uitgeklede nalatenschap aan als gevolg van financieel (ouderen)misbruik door bijvoorbeeld een familielid of een mantelzorger. Ook na het overlijden van de erflater is het mogelijk om de gevolgen van het financieel misbruik ongedaan te maken. In dit PEN-artikel wordt aan de hand van een praktisch stappenplan besproken hoe verdwenen vermogen terug kan worden gebracht in de nalatenschap.


mr. E.C.E. (Edith) Schnackers is een ervaren familie- en erfrecht advocate en is werkzaam bij Advocaten Familie- & Erfrecht te Eindhoven. Zij is als vaste docent verbonden aan FEIN (Familie- & Erfrecht Instituut Nederland). Edith publiceert daarnaast regelmatig op het gebied van het familie- en erfrecht.


mr. J.Th.M. (Joost) Diks is advocaat bij en mede- oprichter van Advocaten Familie- & Erfrecht. Hij verzorgt veelvuldig cursussen en lezingen op het gebied van familie- en erfrecht en is (co-)auteur van diverse boeken en publicaties op het gebied van het erfrecht.


Financieel (ouderen)misbruik komt vandaag de dag vaak voor. Erfgenamen kunnen hierdoor worden geconfronteerd met een lege of uitgeklede nalatenschap. Er bestaan mogelijkheden om ‘verdwenen vermogen’ weer terug te brengen in de nalatenschap. In dit PEN-artikel wordt een (praktisch) stappenplan besproken dat daarbij kan worden toegepast.


Nadat dit stappenplan is gevolgd, kan nadere actie worden ondernomen, zoals het kritisch beoordelen van de rekening en verantwoording en uiteindelijk het terughalen van het verdwenen vermogen, op vrijwillige basis of door middel van een gerechtelijke procedure.


Stap 1: Stel de positie van partijen en van andere betrokkenen vast


In erfrechtzaken is het van groot belang om bedacht te zijn op de positie van de bij de nalatenschap betrokken partijen en ook te beoordelen in welke hoedanigheden zij optreden. Zo is bijvoorbeeld de executeur privatief bevoegd de nalatenschap te vertegenwoordigen (art. 4:145 lid 2 BW). Dit geldt ook voor de vereffenaar (art. 4:211 lid 2 BW) en de testamentair bewindvoerder (art. 4:172 BW). Indien de nalatenschap mogelijke aanspraken heeft op een persoon wegens onrechtmatige onttrekkingen tijdens leven kan de executeur, de vereffenaar of de testamentair bewindvoerder actie ondernemen.


Stap 2: Van vermoedens naar informatie


Bijna alle erfrechtzaken over verdwenen vermogen beginnen met vermoedens. Zo zijn de erfgenamen er bijvoorbeeld mee bekend


fbn.nl/pe-notariaat 27


dat de erflater enkele jaren voor zijn overlijden een woning heeft verkocht, die vermoedelijk vrij van hypotheek was. De erfgenamen treffen in de nalatenschap slechts een zeer beperkt banksaldo aan en vragen zich af wat er met de verkoopopbrengst is gebeurd. Een belangrijke stap om verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap is het verkrijgen van de relevante informatie over hetgeen tijdens het leven van de erflater met zijn vermogen is gebeurd. De wet biedt daartoe diverse rechtsgrondslagen, waarbij de hoedanigheid van de partij die informatie wenst van belang is.


I. Recht op informatie van erfgenamen jegens derden Voor een erfgenaam geldt dat hij rechtsopvolger onder algemene titel is van de erflater (art. 3:80 lid 2 BW). Op grond van de saisine (art. 4:182 lid 1 BW) volgt de erfgenaam de erflater van rechtswege op in zijn voor overgang vatbare rechten, zijn bezit en houderschap. In die hoedanigheid kan de erfgenaam bij derden informatie opvragen over het vermogen van de erflater tijdens leven. De gehele administratie van de erflater valt in feite in de nalatenschap. In zaken waarin sprake is van financieel ouderenmisbruik, ontbreekt echter vaak een deel van de administratie. De erfgenaam kan op voormelde grondslagen de ontbrekende administratie opvragen


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48