56


Max Wolff werkte als tolk voor de geallieerden


‘Vertel het uw kinderen’


Max Wolff is een van de weinige nog in leven zij nde veteranen van de Prinses Irene Brigade. Als tolk maakte hij deel uit van de geallieerde eenheden die België en Nederland bevrij dden. Tekst Johan Kroes


M


Max Wolff is geboren en getogen in Arnhem. Hij woont hier nog altijd, aan de rand van de stad, niet ver van de militaire begraafplaats in Oosterbeek. Na de oorlog was hij betrokken bij de totstandkoming van deze begraafplaats en hielp hij mee om de vele militairen die gesneuveld waren bij de Slag om Arnhem een waardige plek te geven. ‘Ik vond het moeilijk werk,’ vertelt Wolff . ‘Ik had al zoveel dood en ellende gezien


in de oorlog. Ik vond het belangrijk dat deze mensen een naam kregen, maar de toestand van veel lichamen was zo slecht, dat identifi catie onmogelijk was. Zeker in Oosterbeek liggen veel Joodse gesneuvelden die, voordat de slag begon hun ID’s hadden afgedaan, bang voor de gevolgen als ze gevangen zou- den worden.’ Toch heeft hij meerdere malen nabestaanden kunnen inlichten over de vondst van de stoff elijke resten van hun dierbare, wat voor hem een belangrijke motivatie was om door te gaan. ‘Dat ik hun een graf heb kunnen geven was voor de familie vaak een grote opluchting. Zelf heeft mijn familie nergens een graf.’


Vertel het uw kinderen De beelden en gebeurtenissen uit die tijd zijn Wolff altijd bijgebleven en de verhalen heeft hij zoveel mogelijk doorgeven. ‘Ik heb gevochten voor de vrijheid en heb dit doorgegeven aan mijn kinderen, zoals staat in het boek Joël 1 vers 3: “Vertel daarvan aan uw kinderen, laten uw kinderen het aan hun kinderen vertellen en hun kinderen weer aan het volgende geslacht.”’ Zijn verhaal begon op 13 mei 1942 toen het ouderlijk huis van de Joodse familie


Wolff in Arnhem werd gevorderd door de Nederlandse SS. ‘We moesten er bin- nen één uur uit. Alleen een koff er met wat kleding mochten we meenemen.’ Het gezin kreeg een tijdelijk onderko- men toegewezen.


‘Al hetgeen ik bezit draag ik bij me’ In 1942 beraadde de familie Wolff zich op ontsnappingsmogelijkheden. Wolff , zijn ouders en twee zusjes besloten naar Zwitserland te vluchten. Op 11 augus- tus 1942 was het zover. Bij het krieken van de dag verlieten ze, voorzien van een klein koff ertje, valse paspoorten en zonder Jodensterren, hun woning in Arnhem. Het vertrek staat Max Wolff ook nu nog helder voor de geest. ‘Mijn vader sprak de woorden: “Al hetgeen ik bezit draag ik bij me”. Dit gezegde was al generaties het motto van onze fami- lie. Helaas zou het in de oorlogsjaren en ook daarna weer van toepassing zijn.’ Het was echter vrijwel onmogelijk geworden om illegaal de grens met Zwitserland te passeren. Op de vlucht naar de Zwitserse grens zijn Wolff s


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92