Uitbreiding van hemelwateropvang is de goedkoopste manier om emissies te verminderen, als daar voldoende ruimte voor is.


brijninfiltratie. Wat die voorwaarden gaan inhouden en voor welke termijn ze gaan gelden, is nu nog niet bekend. Maar het lijkt waarschijnlijk dat regels aangescherpt zullen worden door provincie en gemeen- te. Terwijl een alternatieve manier van lo- zen, via het riool, niet is toegestaan. De verlenging van het huidige omgekeer- de osmose maatwerk zal niet automa- tisch gaan. Telers zullen zelf het initiatief moeten nemen om een aanvraag in te dienen. Met alle onzekerheid rond de re- gelgeving is het verstandig alvast oriënte- rend te kijken naar beschikbare alterna- tieven voor RO.


Alternatieven Een van de alternatieven voor de huidige omgekeerde osmose is uitbreiding van gietwaterbassins, indien daar ruimte voor is. Maar regenwater zal nooit 100% van de gietwaterbehoefte kunnen dekken. Ont- zout drinkwater kan een andere aanvul- lende bron zijn. De reststroom is lang niet zo zout als van het huidige brijn, wat af- voer via het riool mogelijk maakt. De be- schikbaarheid van drinkwater is wel be- perkt, en bij toenemend gebruik zal uitbreiding van het leidingnet nodig zijn. Door grondwater uit iets diepere bodem- lagen te onttrekken, zou het negatieve ef- fect op de stijghoogte van het grondwa-


terpeil beperkt kunnen worden. Verder valt te onderzoeken of brijn naar het die- pere derde of vierde watervoerend pakket af te voeren is, in plaats van naar het tweede. Die diepere grondlagen zijn al zo zout van zichzelf, dat brijn daar mogelijk geen of nauwelijks extra problemen ver- oorzaakt met de waterkwaliteit.


Effectief watergebruik Naast het zoeken naar (regionale) gietwa- terbronnen, zijn er ook op het bedrijf zelf maatregelen te treffen om de efficiëntie van het watergebruik te verbeteren. Wa- geningen University & Research heeft daarvoor onder andere het Kaspro-kli- maatmodel gecombineerd met het Model Waterstromen, om effecten van teelt- maatregelen op watergebruik te bereke- nen. In die scenario-berekeningen is geko- zen voor een onbelichte tomatenteelt met een hemelwaterbassincapaciteit van 500 kuub per hectare, waarbij water bo- ven een grenswaarde van 8 mmol natrium per liter wordt geloosd. Uitgaande van 0,1 mmol Na/liter aanwezig in het hemel- water en 0,5 mmol/l in aanvullend grond- water. Bij de gekozen uitgangspunten bleek in een gemiddeld jaar 16% aanvul- lend water nodig. In een droog jaar loopt dat op naar 44% en in een extreem droog jaar zelfs naar 53%.


Onderzoeker Jim van Ruijven heeft diver- se scenario’s doorgerekend voor referen- tiejaar 2018, een extreem droog jaar. In bovenstaande standaard situatie bestaat de helft van de totale watervraag uit aan- vullend bronwater, waarbij 214 kuub wa- ter/jaar geloosd moet worden vanwege natriumoverschrijding. De daarbij horen- de emissie van 66 kilo stikstof/ha ligt ho- ger dan de huidige wettelijke norm van 45 kg/ha. Door de grenswaarde van Na in de teelt te verhogen naar 16 mmol, wat uit recent WUR-onderzoek in Bleiswijk bij tomaat goed mogelijk blijkt zonder nade- lige gevolgen, is de lozingshoeveelheid terug te brengen naar 80 kuub/ha. Dit hal- veert de stikstofemissie (35 kg/ha) tot on- der de wettelijke norm. Dit laatste zou zelfs bij een grenswaarde van 12 mmol/l al het geval zijn. Wel is nog bijna dezelfde hoeveelheid totaal gietwater nodig. Dus op de watervraag heeft verlaging van de Na-grenswaarde nauwelijks effect, maar qua lozing zijn grote stappen te maken. Er is ook apparatuur op de markt om se- lectief natrium uit waterstromen te verwij- deren, maar dit zal altijd een technisch in- gewikkeldere en duurdere optie zijn dan het direct al aan de bron zorgen voor goed uitgangswater dat weinig natrium bevat. Aan deze natriumverwijderaars, die meestal ionenwisseling als techniek ge-


▶ GROENTEN & FRUIT | 30 juli 2021 23


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48