Tekst: Frank van Kolfschooten Beeld: De Beeldredaktie/Piroschka van de Wouw
Favoriete pil
Kinderarts Jos Draaisma
“Ik heb zelden zo’n verontrustend boek ge- lezen als Het Lucifer Effect”, zegt de Nijmeegse kinderarts Jos Draaisma. “Philip Zimbardo laat zien hoe ook gezonde mensen met een stabiele persoonlijkheid onder omstandigheden de meest vreselijke dingen kunnen doen.” Deze Amerikaanse sociaal psycholoog deed begin jaren zeventig aan Stanford University een expe- riment waarbij een gevangenis werd nagebootst in de kelder van het universiteitsgebouw. Twaalf studenten moesten bewaker spelen over twaalf studenten in de rol van gevangene. Alle studen- ten waren zorgvuldig geselecteerd en geestelijk volkomen normaal. “De zogenaamde bewakers gingen zich binnen de kortste keren gedragen als sadisten die de zogenaamde gevangenen vernederden. De gevangenen gingen zich juist steeds onderdaniger gedragen. Zimbardo werd zelf ongewild ook meegesleept, tot een buiten- staander, een pas afgestudeerde sociaal psycho- loge, hem deed beseffen dat de situatie was ont- spoord. Na zes dagen moest hij het experiment stopzetten.”
Zimbardo schreef het boek mede naar aan- leiding van het schandaal over de martelingen door Amerikaanse soldaten in de Abu Ghraib gevangenis in Irak in 2003. Hij werd daarbij ge- raadpleegd als getuige-deskundige. “Daarbij rees de vraag of die soldaten puur individueel ver- antwoordelijk moesten worden gehouden voor hun daden of dat er ook rekening moest worden gehouden met de van hogerhand goedgekeurde
groepsdynamiek c.q. cultuur binnen het leger.” De mechanismen die hier spelen, zie je ook bij sommige studentenverenigingen, zegt Draaisma. “Het komt nog steeds voor dat eerste- jaars in een afhankelijkheidspositie worden ge- dwongen en ouderejaars moeten dienen tijdens de ontgroening. Soms mogen studenten zelfs wekenlang geen contact met de buitenwereld hebben. Omdat het nu eenmaal bij die vereni- gingscultuur hoort, gaat iedereen erin mee.” Ook in ziekenhuizen ziet Draaisma dat men- sen in rollen schieten, door de hiërarchische aard van de organisatie. “Dat is lastig te door- breken. Als opleider probeer ik heel open te zijn naar mijn aiossen. Toch merk ik dat ze niet alles tegen mij durven zeggen, terwijl dat soms niet in het belang van onze patiënten is.”
Ook mensen met een stabiele persoon- lijkheid kunnen vreselijke dingen doen
Ook in contacten met patiënten ziet Draaisma dat terug. “Een patiënt zal zich altijd een patiënt voelen, hoe je je ook opstelt als dokter. Hij zit aan de andere kant van het bureau en is afhan- kelijk van jou. Als ik zelf ziek ben en naar een collega ga, voel ik mijzelf ook in de eerste plaats patiënt en ongelijkwaardig, want afhankelijk, of ik nou dokter ben of niet.”
Jos Draaisma (Venlo, 1957) is kinderarts in het Radboudumc Amalia kinderziekenhuis in Nij- megen. Zijn favoriete pil: Het Lucifer Effect van de Amerikaanse psycholoog Philip Zimbardo.
ArtsenAuto februari 2015 073
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100
