30
De overlevende
‘Ik sta ermee op en ga ermee naar bed’
Alles ging zo snel dat ik geen afscheid heb kunnen nemen. Daarna werden we op de bus gezet naar Kladanj. Normaal gesproken een ritje van niks, maar toen deden we er een hele middag over. Constant kwamen er Servische solda- ten en burgers binnen om de mannen eruit te halen of om jonge vrouwen, soms van mijn leeftijd, te kunnen ver- krachten. Het was een onbeschrijfelijke tocht met gruweldaden waar maar geen einde aan leek te komen.’
Genocide duurt voort ‘Later werd er in Nederland gezegd dat de militairen van Dutchbat hadden gekozen voor de vrouwen en kinderen. Ik snap dat dit een manier is om het een plek te kunnen geven, maar je hebt dan geen idee wat wij tijdens die rit hebben doorgemaakt. Zo’n uitspraak past bij de slachtoff erhouding van Nederland. Zo van: “Het is ons overkomen”, “We hadden niet de juiste middelen” of “De internationale gemeenschap heeft ons in de steek gelaten”. Dat klopt ook wel, maar het is een passieve houding. We willen het er het liefst niet meer over hebben, maar dat zorgt ervoor dat we deze genocide vergeten. Een genocide die zich in het hart van Europa heeft afgespeeld, nog niet eens zo heel lang geleden. Een genocide die nog altijd be- zig is. Vier jaar geleden is mijn moeder weer in Srebrenica gaan wonen, maar het is voor haar daar nog steeds niet
veilig. Niet lang geleden kwam een van de daders op vrije voeten en werd als held onthaald. Er lopen ook verdachte oorlogsmisdadigers rond die nooit veroordeeld zijn. Daarnaast verstoren Servische extremisten onder andere de jaarlijkse herdenking op 11 juli en intimideren ze de nabestaanden. De situatie is nog erger dan 1992 – de opmaat naar de genocide – en iedereen die kan, gaat weg. Dit valt allemaal onder de defi nitie genocide, die in feite nooit is opgehouden. Dat we dit dreigen te vergeten, maakt mij emotioneel en boos. Elie Wiesel, holocaustoverlevende en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, zei eens heel treff end: “Het ver- geten van de doden is hetzelfde als ze een tweede keer vermoorden.” Helaas wordt er op scholen in Nederland nauwelijks, of heel eenzijdig, over het drama van Srebrenica gedoceerd. Laatst gaf ik een presentatie aan ge- schiedenisstudenten die er niets vanaf wisten. Dat vind ik een zorgwekkende ontwikkeling. Onverschilligheid is do- delijk en kan uiteindelijk leiden tot weer een nieuwe genocide.’
Gesprek voeren ‘Zelf ben ik nog iedere dag bezig met Srebrenica. Ik sta ermee op en ga ermee naar bed. Twaalf jaar lang hebben we een rechtszaak gevoerd en in 2016 oordeelde de Hoge Raad dat de Nederlandse staat tekort was geschoten bij het in bescherming nemen van mijn vader. Die rechtszaak was heel zwaar, voornamelijk door het optreden van de landsadvocaat. Dat zijn echt hyena’s zonder gevoel, die erop uit zijn je kapot te maken. Na die uitspraak kon ik een begin maken met het verwerken van het verdriet. Nu wil ik datgene wat er gebeurd is, omzetten in iets positiefs. Ik geef lezingen en presentaties zodat we de achtduizend omgekomen Bosnische mannen niet zullen vergeten. Daarnaast wil ik mij inzetten voor een open publiek en politiek debat. Na 25 jaar zijn we er niet in geslaagd om een gemeenschappelijke taal, een gemeen- schappelijke visie te ontwikkelen op de
genocide van 1995. We blijven te veel in onze eigen waarheid hangen. We moe- ten daarmee kappen. De Srebrenica- herdenking moet iets van ons allemaal worden. Nu praten nabestaanden en Dutchbatveteranen vooral langs elkaar en niet met elkaar. Echt praten is moeilijk, maar wel broodnodig. Voor mijn voorstelling (zie kader) werd ik gedwongen om een echt gesprek aan te gaan. Zoiets moet je goed voorberei- den, maar het heeft mijzelf veel moois opgeleverd. Als nabestaanden kunnen wij de genocide niet achter ons laten, maar een uitgestoken hand van de Dutchbatveteranen zou zo goed zijn. Laten we het leed met elkaar dragen. Toen konden ze niks doen, maar nu wel. Zet het om in iets positiefs. Vergeet Srebrenica niet.’
Voorstelling
Om een open dialoog tussen de nabestaanden en de Dutchbat- veteranen op gang te brengen, speelt Alma Mustafic komend seizoen in de voorstelling ’25 jaar Srebrenica I Gevaarlijke Namen’ van Boy Jonkergouw Producties, waarin ze het verhaal over de genocide vertelt samen met Dutchbatter Raymond Braat. Deze theaterproductie gaat naar verwachting eind 2020 in première. Meer op:
boyjonkergouw.nl.
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76
