27


gebrekkige besluitvorming over deelna- me aan vredesmissies onderzocht.


Betere afspraken Het werk van die laatstgenoemde commissie was een belangrijke stap voorwaarts. ‘In de jaren negentig werd de Kamer vaak pas in een heel laat stadium, en dikwijls ook nog via de media, geïnformeerd over mogelijke deelname aan een militaire missie’, licht Bakker het werk van de besluit- vormingscommissie toe. Ook werden de achterliggende motieven niet altijd met de Tweede Kamer gedeeld. Bijvoorbeeld dat deelname aan een bepaalde vredesoperatie de kans ver- grootte op een van de roulerende zetels in de Veiligheidsraad. Bakker: ‘Het blijvend resultaat van ons werk was dat het al bestaande toetsingskader, met politieke en militaire criteria voor het wel of niet deelnemen aan een interna- tionale militaire missie, behoorlijk werd verhelderd. Later is dat nog verder ver- beterd.’ Ook kwamen er tussen kabinet en parlement vaste afspraken over de besluitvormingsprocedure. ‘Natuurlijk kun je dan nog steeds een onverstandig besluit nemen, maar dan is tenminste duidelijk welke overwegingen en ach- tergronden een rol hebben gespeeld. En er wordt expliciet gesproken over cruciale kwesties, zoals wat je doet als het misgaat, welke bondgenoten je hebt en hoe je in geval van nood uit het ge- bied kunt komen. Allemaal kwesties die natuurlijk ook in Srebrenica speelden.’


Politiek zelfonderzoek Bakker: ‘De Tweede Kamer wilde het boek Srebrenica snel sluiten, eigenlijk al een halfjaar na de val. Dat was vol- strekt onrealistisch. In de media bleven kritische berichten over misdaden en misstanden aanhouden. De ene keer betrof het opgeklopt oud nieuws, de andere keer waren het nieuwe feiten, het bleef maar doorgaan. Ook in de Kamer zelf laaide de discussie telkens op.’ Uiteindelijk gaf het kabinet in het najaar van 1996 het NIOD de opdracht voor een groot Srebrenica-onderzoek. Het instituut pakte het grondig aan en kwam pas in april 2002 met een zeer


omvangrijke rapportage van enige dui- zenden pagina’s. Nederland had met het beschikbaar stellen van troepen voor Srebrenica ondoordacht gekozen voor een nagenoeg onuitvoerbare vredes- missie, zo luidde een conclusie. Naar aanleiding van het NIOD-rapport trad het kabinet-Kok af en startte de Tweede Kamer de Srebrenica-enquête met Bakker als voorzitter. ‘Het ging bij de enquête niet om een feitenonder- zoek, dat hadden we immers met het NIOD-rapport al. Het ging om de poli- tieke verantwoording, om het door de Kamer vellen van een politiek oordeel over de Srebrenicamissie, in het bijzon- der over Nederlands eigen rol daarbij.’


Veteranen en slachtoffers Hoe kijkt Bakker nu terug op het Srebrenicadrama? ‘Tot onze enquête werd altijd gezegd dat de internationale gemeenschap verantwoordelijk was, want die had grote fouten gemaakt. Natuurlijk is dat zo en het zijn ook uitsluitend de Bosnische Serviërs die verantwoordelijk zijn voor de massa- moord op moslimmannen en -jongens. Maar we hebben tegelijkertijd met ons onderzoek duidelijk gemaakt dat Nederland wel degelijk ook een eigen verantwoordelijkheid had. Kabinet en Kamer hadden zich vooraf geen goed idee gevormd in wat voor confl ict Nederland terechtkwam. De naïeve gedachte was dat een aantal lichtbe- wapende VN-soldaten met slechts een beperkt mandaat voldoende afschrik- wekkend zou werken.’ Dutchbat III treft naar de mening van Bakker geen blaam. ‘Een paar dingen hadden misschien anders gekund, maar ik kan me gegeven de militair onmo- gelijke situatie, die door ondoordachte politieke besluiten was veroorzaakt, geen scenario voorstellen waarin de confrontatie met de Bosnische Serviërs in militair opzicht anders was gelopen.’ Daarbij komt dat de politiek aanvankelijk weinig oog had voor de gevoelens en problemen van de Dutchbatveteranen. ‘Er werd wel meteen gezegd dat Dutchbat het goed had gedaan, maar dat was het dan. Terwijl de Dutchbatveteranen te maken kregen met een aanhoudende negatieve berichtgeving in de media en kritiek vanuit de samenleving. Later is er van- uit de politiek gelukkig meer aandacht


en begrip gekomen voor deze vetera- nen, net zoals het hele veteranenbeleid sterk is verbeterd.’ Wat betreft de slachtoff ers, zoals de nabestaanden van de vermoorde man- nen en jongens, heeft Nederland zich volgens Bakker vooral formeel-juridisch opgesteld. ‘Er ontstaat een eindeloze juridische strijd die eigenlijk langs de ruiterlijke erkenning heengaat dat ook Nederland fouten heeft gemaakt’, concludeert Bakker. ‘Je kunt ook je fouten onder ogen zien, ze publiekelijk toegeven en ervan leren. Daar pleit ik voor, maar als Nederland gaat dat ons kennelijk niet zo makkelijk af.’


Verwoestende effecten Zelf heeft Bakker een aantal malen Srebrenica bezocht. ‘Dat was onge- loofl ijk indrukwekkend. Je ontmoet de weduwen van slachtoff ers en die zijn vaak boos op Nederland. Als politiek vertegenwoordiger probeer je dan met hen in gesprek te gaan. Ik heb daar heel veel van geleerd. Je ziet ook wat de verwoestende eff ecten zijn van oorlog, terwijl je zelf tot de naoorlogse generatie behoort die zoiets nooit heeft meegemaakt. Dat geeft je te denken, als politicus en als mens.’ Voor de Dutchbatters heeft Bakker nog een niet mis te verstane boodschap: ‘Als iemand jou de schuld wil geven van wat er is gebeurd, wijs op de politiek. En dan gaat het niet alleen om de Verenigde Naties maar ook over de fouten die in ons land door regering en parlement zijn gemaakt.’


‘Ook in de Tweede Kamer laaide de discussie telkens weer op’


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76