voor te zorgen dat er geen schade ont- staat. En als die schade toch ontstaat, dat die vanzelf weer heelt.” Een aanpak die volgens Jonkers goed is voor zowel economie als milieu, omdat er ook min- der emissies ontstaan. “Professor Erik Schlangen van de TU Delft vroeg zich destijds af of zelfher- stellend beton mogelijk is. Hij had een artikel gelezen van Spaanse collega’s die een laagje bacteriën aanbrachten op kalkstenen monumenten die waren aan- getast door zure regen. Zo ontstond een nieuw laagje kalksteen.Waarom stoppen we die bacteriën niet in beton?, vroeg Schlangen. Destijds werkte ik zelf nog als microbioloog bij het Max Planck In- stituut. Ik wist dat er maar één bepaal- de groep bacteriën in aanmerking zou kunnen komen om in beton kalksteen te produceren.Het gaat om voor de mens onschadelijke bacteriën die overleven bij een zeer hoge pH-waarde en sporen vormen. Dat zijn pakketjes DNA met een hele dikke celwand. In feite verkeren ze
in slapende toestand, totdat ze ontkie- men bij voldoende water en voedings- stoffen. De aanname was dat ze met de benodigde voedingsstoffen in beton kunnen worden meegemengd.”
Laboratorium
Jonkers stapte over naar de TU Delft en kreeg twee jaar om in een laboratorium een modelsysteem te ontwikkelen. Be- langrijke vragen waren onder meer of de bacteriën kunnen overleven in beton, of ze inderdaad op het juiste moment kalk- steen afzetten en welke voedingsstoffen nodig zijn. Makkelijk was het allemaal niet, maar de uitkomsten waren positief. “Die sporen kunnen er tegen om gestort te worden in beton, met een extreem hoge pH-waarde. Ze komen in actie bij binnendringend water, als het beton gaat scheuren. In een droge omgeving gebeurt dit niet. Wel heeft het een poos- je gekost om voedingsstoffen te vinden die geen negatieve invloed hebben op beton.”
In de kelder van Paleis Het Loo wordt zelfhelend beton toegepast. (Foto TU Delft)
Recept
Calciumlactaat kwam uit de bus als de juiste voeding. “Dat is een goede grond- stof voor bacteriën en niet schade- lijk voor beton. We hebben daarna een soort recept ontwikkeld van sporen en lactaat, die we persen tot dichte korrels die in het beton kunnen worden meege- mengd.” “In het lab hebben we met versnelde verouderingsproeven aangetoond dat het werkt. Het eerste voordeel is dat het beton direct waterdicht is. Het tweede voordeel is dat je de corrosie van de wapening kunt uitstellen. Als bonus krijg je dus een langere levensduur.” “Het doel was niet om sterktewinst van het beton te behalen. Dat hoeft ook niet als het gaat om een goed ontwerp met voldoende wapening. Maar vaak ont- staan er scheuren in beton voordat de wapening de last kan opnemen. We ma- nagen die scheuren met de productie van kalksteen door bacteriën, in plaats van dat we ze proberen te voorkomen.”
Optimaliseren “De eerste twee jaar waren bedoeld om experimenteel aan te tonen dat het sys- teem werkt. De jaren daarna waren no- dig om het systeem te optimaliseren. Er zijn wel honderd verschillende beton- mengsels. Voor alle toepassingen heb- ben we onderzocht wat de optimale do- sering is.” Startup Green Basilisk van de TU Delft heeft in samenwerking met de indus- trie en met financiering van de overheid drie producten ontwikkeld. Het gaat om een ‘selfhealing agent’ als additief in be- ton, een reparatiemortel voor scheuren in bestaande betonconstructies en een vloeistof die diep in scheuren en poriën kan dringen van dichtere structuren. Inmiddels is investeerder Shift Invest in- gestapt in Green Basilisk met het oog op commerciële toepassingen en verde- re ontwikkeling, aldus Jonkers. Groot- aandeelhouder TU Delft heeft volgens hem uitdrukkelijk niet als doel om veel geld te verdienen, maar om de tech- nologie te laten ‘landen in de samenle- ving.”
Hogere kosten De reacties in de markt waren tot verba- zing van Jonkers niet bepaald enthou- siast. “Dat viel tegen. Een groot deel
28 Nr.6 - 2019 OTAR
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48
