Nieuwe rekentool


Figuur 1: Ammoniak is een verbin- ding van stikstof met waterstof. De figuur toont de ammoniakconcentra- tie op basis van satellietbeelden (cijfers 2016).


uitstoten en zolang de stikstof zich op- hoopt, worden de effecten steeds erger.”


Alternatieve oplossingen Kijkend naar reddingslijnen voor projec- ten, dan zijn snelheidsbeperkingen het enige wat je morgen kunt doen, stelt Erisman, maar het levert relatief wei- nig op, slechts 4 procent stikstofreduc- tie in heel Nederland. “Het uitkopen van boeren kost maanden en veel geld. Met alleen die maatregel voldoet het kabi- net nog steeds niet aan de voorwaar- de van de Raad van State: gij zult sig- nificant stikstof reduceren. Er zal meer moeten gebeuren”, zegt hij. “En tot die tijd is er ook geen ruimte om projecten doorgang te laten vinden. Mijn inschat- ting is dat dat nog wel even gaat du- ren.” Wel ziet de stikstofexpert verschil- lende categorieën waar nog enige hoop is, onder meer op basis van de ADC- toets. In dergelijke gevallen wordt geke- ken of er alternatieve (A) oplossingen zijn met minder stikstofuitstoot. Zo niet, dan is er wellicht een dwingende (D) reden van groot openbaar belang, waarbij wel maatregelen genomen moeten worden om de hogere stikstofuitstoot te com- penseren (C). “Bij de aanleg van een dijk kan de ADC-toets zeker gebruikt wor- den, onder verwijzing naar gezondheid en/of veiligheid van omwonenden en dan wordt de vergunningaanvraag gehono- reerd”, aldus Erisman. “Vliegveld Lely- stad en de uitbreiding van wegen vallen overigens niet in die categorie.”


Een tweede categorie die wellicht uit- komst biedt, zijn projecten waarbij slechts weinig stikstof wordt uitgesto- ten en waarbij de uitstoot gedurende de looptijd bovendien wordt gecompen- seerd. “Denk aan de aanleg van een windmolenpark. Ik kan me voorstellen dat de rechter dat ook toelaat, omdat dit netto positief is qua stikstofbalans”, zegt Erisman, die wijst op de nieuwe zo- geheten Aerius-tool van het RIVM, een methodiek om de bijdrage van projec- ten aan de stikstofdepositie in natuurge- bieden te berekenen. “Bouwprojecten in steden leveren wellicht geen significante bijdrage aan de neerslag en kunnen zo vergunning krijgen en doorgang vinden. Ik vrees dat alle andere projecten zul- len moeten wachten op beleid dat stik- stofreductie garandeert”, vervolgt Eris- man. “Pas als het kabinet beleid invoert waarmee significant stikstof gereduceerd wordt door die en die maatregelen, voor- zien van die en die sancties, zou dat voor de Raad van State voldoende kun- nen zijn om te adviseren weer vergunnin- gen te verlenen voor nieuwe projecten.”


Terechtwijzing


Erisman ziet de uitspraak van de Raad van Staat als een terechtwijzing van het kabinet, omdat dit verzuimd heeft con- creet beleid te formuleren en de natuur- kwaliteit onvoldoende serieus heeft ge- nomen, zoals de Habitat-richtlijn eist. “Nu wordt iedereen heel hard geconfron- teerd en afgerekend op wat er in het ver- leden is misgegaan. Dat kun je nu niet


meer terugdraaien en om het verleden te corrigeren, vergt een enorme inspan- ning”, verklaart hij. “We zijn al dertig jaar bezig met stikstofuitstoot. De signalen zijn er al zo lang en de consequenties zijn ook wetenschappelijk aangetoond. Maar er is te weinig mee gedaan. Het gaat me niet om het gelijk van de weten- schap, maar ik vind het triest dat die niet serieus genomen is daarin.”


Integraal beleid


In de zoektocht naar oplossingen be- nadrukt Erisman het belang van inte- graal beleid. “Kijk vreselijk uit dat je al- leen het stikstofprobleem probeert op te lossen, terwijl je weet dat er maatregelen tegen andere problemen aankomen, te- gen afnemende biodiversiteit, lucht- en waterkwaliteit en het klimaat. Zorg dus voor integraal beleid.” Daarnaast onder- scheidt hij drie hoofdrichtingen om het stikstofprobleem aan te pakken. “Ten eerste: tegengaan van stikstofoxide uit fossiele brandstof, bronnen die ook al in het Klimaatakkoord staan. Dat lost één- op-één stikstof op. Dus voer versneld de maatregelen uit het Klimaatakkoord door die stikstof reduceren. Daar is al een ak- koord over en er is geld voor gereser- veerd. Het moet alleen nog worden ge- prioriteerd.”


Win-win-win Een tweede aandachtspunt betreft de nieuwe stikstofbronnen in de landbouw- sector: kunstmest en krachtvoer. “Die moet je afbouwen. Dat heeft meerdere voordelen, voor biodiversiteit, klimaat en


Figuur 2: Gemiddelde ammoniakconcentratie op grondniveau, gemeten over 2013-2017, eveneens op basis van satellietbeelden.


14 Nr.6 - 2019 OTAR


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48