en vaderland’ H
Door: Gielt Algra
et was in de vroege och- tend van de 10e mei 1940 dat Frederik Willem Kroese, bijgenaamd Frits,
in zijn eigen woorden “met de neus op de feiten werd gedrukt” toen de IJsselbrug in zijn toenmalige woon- plaats Zwolle de lucht in geblazen werd. Hij was twee dagen daarvoor net 16 geworden en terwijl hij zich afvroeg “wat die rotmoffen hier moesten”, nam hij zich onmiddellijk voor op geen enkele manier hand- en-spandiensten voor de bezetter te verrichten. Dat was op die leeftijd nog wel makkelijk gezegd, maar enkele jaren later, in 1943, kreeg hij op een vrijdag toch echt een dwin- gend briefje van het arbeidsbureau of hij zich de dinsdag daarop met een tasje met een tandenborstel en wat ondergoed bij het bureau wilde vervoegen. De Duitsers dwongen Nederlanders massaal in Duitsland te gaan werken. Dit was precies wat hij zich voorgenomen had nooit te doen. Zonder zijn ouders op de hoogte te stellen waar, “dan konden ze ook niet hun mond voorbijpra- ten”, dook hij bij een vriend onder.
Verzet Op dit onderduikadres probeerde hij zich zo verdienstelijk mogelijk te maken. Dit ging echter niet veel ver- der dan koffie malen en aardappels schillen. Die vriend, die zelf door zijn opleiding aan de kweekschool niet voor de arbeidsinzet opgeroepen werd, verspreidde ondertussen het ondergrondse blad de Nieuwsbode. Hij kreeg daar twee- tot driehonderd exemplaren van aangeleverd. En de man die dit leverde, had er bij de vriend van Kroese op gewezen dat Kroese wel wat nuttiger werk kon doen. Deze man, Henk Baud, de zoon van de particulier secretaris van koningin Wilhelmina, haalde
Kroese over zich aan te sluiten bij zijn verzetsgroep die vanuit het landgoed Old Putten bij Elburg zijn activiteiten ontplooide. Het was niet moeilijk Kroese over te halen. “Nu kon ik echt in verzet komen, dan kon je tenminste wat doen”, aldus Kroese. Hij werd hoofd van de koeriers- dienst die gebruikmaakte van dertien koeriersters. Als chef ordonnans zorgde hij voor de com- municatie en de logistiek van de groep; de Rolls Royce-lijn. Voor de koeriersters ‘vorderde’ hij ook geregeld fietsen van ‘foute’ Neder- landers, waarbij hij verkleed ging in een marechaussee-uniform en zijn collega in een Duits uniform. Hij werd echter algauw ook voor andere verzetsactiviteiten ingezet. Hier- voor werd hij onder meer, volgens Kroese minimaal, opgeleid in het hanteren van de stengun. Er wer- den ook regelmatig neergeschoten geallieerde vliegtuigbemanningen ondergebracht in de villa die bij het landgoed hoorde en waar Kroese zijn onderkomen had. Daar had hij het nog wel eens te stellen met die onervaren en vaak achteloze man- nen. “Ik heb wel eens gehad dat ik constateerde dat de wastafel hele- maal vol lag met weggegooide ver- micelli en dat ik zei: ‘Zijn jullie nu helemaal gek’”, vertelt Kroese. “‘Wij zitten in een Hongerwinter en jul- lie gooien het weg.’ Een paar weken later zitten er een paar Amerikanen en stopt er plots een vrachtwagen met Duitse soldaten voor dat huis. Weg! Naar boven! Wat doet die Ame- rikaan? Die loopt naar het raam en schuift het gordijn opzij en gaat eens kijken. Ik zeg: ‘Wat doe jij nou?’ ‘Ja, ik heb nog nooit de vijand gezien. Ik wil de vijand wel eens zien.’ Zulke belachelijke dingen. Tja, jongens van 18, net als ik.” De groep van Kroese moest deze
bemanningen van de Noord-Veluwe naar Stroe brengen vanwaar ze ver- der werden geholpen naar bevrijd gebied. Dat ging soms op de fiets, “als ze wel konden fietsen”, vaak was het ook “nachtelijk sluipwerk”. Ook werden ze wel verstopt onder een lading bieten in een bietenkar. Dat was niet altijd even onopval- lend bij de meer ervaren boeren op het platteland. “We kregen een keer te horen: sjonge jonge, wat hebben jullie die bieten stom opgeladen”, vertelt Kroese over die keer dat ze een drietal Canadezen naar Stroe vervoerden. “Maar dat had natuur- lijk te maken met de constructie die we eronder hadden aangebracht.”
Wapendroppings Kroese werkte ook actief mee met het ontvangen van wapendroppings en het vervoeren van die wapens. Ze wisten wanneer die droppings zouden komen. Daarvoor luister- den ze naar Radio Oranje, waar de codeboodschappen voor het
Frederik Kroese in 1945. Foto: privécollectie Frederik Kroese
mei 2017 43
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65
