Checkboek Bijdrages: Gielt Algra, Christ Klep en Jeoffrey van Woensel


Tenzij anders vermeld, zijn deze boeken verkrijgbaar (of te bestellen) bij de erkende boekhandel. Steeds vaker zijn deze boeken ook als e-book te koop, waarna u ze kunt lezen op uw pc, tablet of e-reader.


De bewakers van Westerbork


Westerbork fungeerde tijdens de Tweede Wereldoorlog als doorgangskamp. Vanaf deze plaats vertrokken 107.000 joden en andere vervolgden in treinen naar vernietigings- kampen in Oost-Europa. Slechts 5.200 overleefden het. Dat de Nederlandse rege- ring het kamp in 1939 liet bouwen als centraal vluch- telingenkamp voor joodse vluchtelingen uit Oostenrijk en Duitsland (gefinancierd door de joodse gemeen- schap zelf) is voor velen een minder bekend feit. In De bewakers van Westerbork gaat Frank van Riet in op een onderbelicht stuk geschiede- nis: de organisatie en bewa- king van het kamp. De Ordedienst (OD), die bestond uit joodse kampbe- woners, handhaafde vanaf aanvang de orde en tucht. Ook nadat de Duitsers in juli 1942 Westerbork overnamen, bleef de OD – door kampbe- woners vanaf toen de joodse SS genoemd – belast met het


Oorlog onder de mensen


Moderne conventionele legers vinden het maar lastig om ongelijksoortige tegen- standers (opstandelingen, guerrilla’s) te bestrijden. De afweging bij de zogenoemde counterinsurgency is grof- weg die tussen vechten en het beïnvloeden van de bevolking. Dit weten we al sinds de koloniale oorlogen. Politicoloog Martijn Kitzen (hij was inlichtingenofficier bij Task Force Uruzgan) vergelijkt in Oorlog onder de mensen de missie in Uruzgan met onze grootste koloniale oorlog, namelijk op Atjeh rond 1900. Volgens Kitzen ligt de sleu- tel bij de leiders van de lokale bevolking. Dit inzicht was een belangrijke les uit Atjeh: een combinatie van


28 mei 2017


interne toezicht. Sinds 1941 was ook een marechaus- seedetachement van vijftien man betrokken bij de interne ordehandhaving. Tot juli 1942 was er sprake van een zekere mate van vrijheid. Daarna werd het kamp hermetisch afgesloten. De buitenbewaking kwam in handen van een SS-eenheid. Vanaf begin 1943 nam het marechausseedetachement de buitenbewaking over en waren de marechaussees niet langer betrokken bij de interne gang van zaken. Omdat de Duitsers het marechausseepersoneel niet vertrouwden, nam een com- pagnie van het Politiebatal- jon Amsterdam (met Neder- landse politiemannen die een opleiding onder Duitse leiding hadden gehad) de buitenbewaking in juni 1944 over. In september 1944 ver- loren de Duitsers ook hun vertrouwen in deze eenheid en nam de Duitse Ordnungs- polizei de taak over.


belonen en straffen werkt uiteindelijk het beste in een omgeving waar oppor- tunisme overheerst. Niets is wat het lijkt. Maar de Nederlandse regering wei- gerde principieel samen te werken met corrupte leiders als gouverneur Jan Moham- med Khan. De Amerikanen deden daar minder moei- lijk over. Kitzen noemt de Nederlandse 3D-aanpak (development, defence and diplomacy) – ooit geprezen door de Amerikaanse minis- ter van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton – trouwens een mythe. Het belonen en straffen begon na 2007 ein- delijk vruchten af te werpen. De slag bij Chora (juni 2007) was daarbij cruciaal, omdat de Nederlanders zo aangaven


De enige dienst die tot het einde van de oorlog (en zelfs daarna) bleef functioneren, was de OD zelf. De dreiging om naar het oosten te wor- den afgevoerd, bleek voor sommige joodse bewoners een overtuigend argument om met de Duitsers samen te werken. Hiervoor werd later de term overlevingscol- laboratie gebruikt; Van Riet noemt het in zijn boek liever overlevingsparticipatie. Je kunt merken dat hij een oud- politieman is. Zijn boek leest als één groot proces-verbaal: vol details en feitelijkheden, zuiver en neutraal. Wellicht de enige juiste methode: het oordeel over deze gruwelijke periode laat hij over aan de lezer. (JvW)


De bewakers van Wester- bork – Frank van Riet 367 pagina’s, geïllustreerd € 24,90 Boom uitgevers, Amsterdam www.boomgeschiedenis.nl ISBN 9789058756077


te willen vechten als het er echt op aankwam. Helaas, Nederland trok in 2010 de stekker uit de Uruzgan- missie om binnenlands- politieke redenen. Sindsdien is de blik weer vooral op Rusland gericht. Een veel vertrouwder blikveld voor een modern leger. Maar onze moeizaam verworven ken- nis over counterinsurgency dreigt weer verloren te gaan, waarschuwt Kitzen. (CK)


Oorlog onder de mensen. Militaire inzichten uit Atjeh en Uruzgan – Martijn Kitzen 380 pagina’s € 24,99 Ambo/Anthos Uitgevers, Amsterdam (020-5245411) www.amboanthos.nl ISBN 9789026337529


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65