gen van deze specifieke anjer. Naast de vele genoemde schandalen in het betreffende stuk, wil ik hierbij nog verwijzen naar de uiterst vreemde rol van de prins in de kwestie Nieuw- Guinea begin jaren zestig. Vooral als Nederlands Nieuw-Guineaveteraan til ik zwaar aan dit feit.


B.S. Meeng, Leidschendam


Witte anjer (6) De redenen die G.L.M. Pastoor aan- draagt in zijn brief voor het niet (meer) opspelden van de witte anjer, wil ik middels dit bericht ondersteunen. De anjer is in mijn visie ook onlosmake- lijk verbonden met prins Bernhard. Na het lezen van het door Pastoor genoemde boek over Bernhard en het boek van Annejet van der Zijl over de jonge jaren van Bernhard was ook voor mij sprake van de bekende drup- pel. De tweede opgevoerde reden bevat weinig reden voor een discussie. Ook ik zal in de toekomst geen witte anjer meer opspelden.


W. Lijftogt, Oss


Witte anjer (7) De heer Pastoor zal veel reacties krij- gen op zijn brief over prins Bernhard, echter de meesten zullen het met hem eens zijn: deze man heeft zoveel nega- tiefs op zijn conto dat de witte anjer besmet maakt. Ik zal hem ook nooit dragen, evenals dat ik nooit ons volks- lied mee zal zingen. Als Nederlander ben je niet van Duitschen bloed, de koning van Spanje eren deugt ook niet, hij jaagt op olifanten.


Jacques Driessen, Nederasselt


Witte anjer (8) De anjer valt natuurlijk niets te ver- wijten, die krijgt de symboliek ook maar opgedrongen. Daar kan ik me niet druk om maken. Evenmin kan ik me erg druk maken om de levens- wandel van prins Bernhard. Ook dat is maar net hoe de actuele generatie geschiedkundigen en opiniemakers dat wil zien. We kunnen op hun voor- spelbare volgende zienswijze wachten. De volgende generatie historici die nu wordt opgeleid zal hem waarschijnlijk wel gaan beschrijven als een mentale 19e-eeuwer in de verkeerde eeuw. Opgevoed tegen de achtergrond van la belle époque, maar in een wereld waaraan alle bestaanszekerheid was ontvallen. Weinigen realiseren zich


hoe chaotisch en onzeker het Europa van na 1918 was. De Eerste Wereld- oorlog en de Russische revolutie deels bewust meekrijgend als kind, dan in zijn vormende jaren de roaring twen- ties waarin evenzeer alles op losse schroeven bleek te staan culminerend in de crisis van 1929. De politieke instabiliteit van de jaren dertig als jongvolwassene en vervolgens wordt die bestaansonzekerheid bevestigd in de Tweede Wereldoorlog, gevolgd door de Koude Oorlog met zijn nucleaire crises die evenzogoed fataal hadden kunnen zijn. Iemand kon vanaf 1914 om de vijf, zes jaar alles kwijt zijn wat hij had opgebouwd en de dreiging daarvan bleef na 1945. Zelfs in 1983 nog heeft de wereld op de rand van een nucleair conflict gestaan. Bern- hard is dus opgegroeid en gevormd in een Europese politieke en econo- mische ‘zo gewonnen, zo geronnen en ieder voor zich’ cultuur. Die resul- teerde in opportunisme pur sang, zoe- kend naar bestaanszekerheid op korte termijn in het besef dat alles zomaar opeens voorbij kon zijn. Dat impliceert geen langetermijnvisie op consequen- ties en inderdaad (b)lijkt die bij prins Bernhard te ontbreken. Het patroon van zijn handel en wandel komt sterk overeen met dat van de vele kleine en grote financiële en zakelijke avontu- riers uit en opgegroeid en gevormd in diezelfde periode. Dat, in combinatie met een in wezen 19e-eeuwse mindset dat het hem ook allemaal van nature toekwam, maakte zijn overlevingsstra- tegie vanzelfsprekend. Na binnenge- haald te zijn als koninklijke dekhengst (die volgens Colijn best wat mocht kos- ten, zegt Aalders) is die strategie ook nog eens stelselmatig bevestigd. Daar- bij bleef de 19e-eeuwer steeds verder achter bij het voortschrijdend inzicht van de late 20e eeuw van wat betame- lijk is en wat niet. Uiteindelijk resteert een markante prins-gemaal die in elk geval de Oranje-dynastie met nazaten heeft gered en, ook niet onverdienste- lijk, zich staande heeft weten en dur- ven houden ten opzichte van zijn lang niet makkelijke schoonmoeder. Of een ander daartoe in staat was geweest (of


Aanvulling en correcties


Checkpoint 8-2015 Fragmenten interviewcollectie (pag. 13) De interviewcollectie is toegankelijk via www.veteraneninstituut.nl/diensten/interviewcollectie.


NOVEMBER 2015 35


dat zelfs maar had gedurfd) is maar de vraag. De politieke affaires en morele oordelen verdwijnen uiteindelijk met de politiek van alledag waar ze thuis- horen: in de vergetelheid. Prins Bern- hard – een markant anachronisme in onze recente geschiedenis. Als zoda- nig een voorbeeld van overleving van een turbulente eeuw waarin Umwer- tung aller Werte meer regel dan uit- zondering was. Ook die symboliek van overleving in turbulente tijden (dat deden wij veteranen toch ook?) kan aan de anjer worden gehangen. Draag een anjer of niet, om welke reden dan ook. Het zal de anjer een zorg zijn.


John Angenent, Amsterdam


Witte anjer (9) In de ingezonden brief Witte anjer (3) (Checkpoint 8-2015) betoogt J. Sep dat over de witte anjer goed is nage- dacht. Ik moet haar/hem toch wat teleurstellen. In de eerste publicatie op internet van de stichting stonden, naast taalfouten, diverse verwijzingen naar prins Bernhard. Ik heb daar toen de bedenkers van dit op zich aardige initiatief op aangesproken. Daarna werden en worden andere argumenten gebruikt om de witte anjer te promo- ten. In feite zijn die er met de haren bijgesleept. Prins Bernard heeft bij zijn benoeming tot officier een eed op de grondwet afgelegd. Die heeft hij door zijn gedrag erna enorm geschonden. Ieder van ons zou als hij/zij hetzelfde had gedaan, voor jaren in de bak zijn gegaan. En terecht. De keuze voor de anjer is dus op zijn minst ondoordacht en ongelukkig. Wat mij het meeste stoort, is dat als je de witte anjer niet draagt, je erop wordt aangesproken, soms zelfs ronduit agressief. Volgens mij worden wij militairen ingezet om te zorgen voor vrede, veiligheid en vrijheid. Daartoe hoort ook de vrij- heid van meningsuiting. Dus ook de vrijheid om de anjer niet te dragen. Ik denk dat ik met enige sarcasme en zelfspot een vergeet-mij-nietje opdoe.


Sjaak Duine, Breda


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65