Duizenddingendoekje
19
reserve, met name voor het geval zich grote rampen zouden voordoen, er alsnog massale geweldsinzet nodig was of wanneer om schaarse gespeciali- seerde hulp werd gevraagd. Werk was er in principe genoeg, zeker vanaf de Tweede Wereldoorlog. Denk alleen al aan de groeiende mondiale terreurdrei- ging of de kans op een grote industriële ramp.
Het is niet zo dat de binnenlandse taken van de krijgsmacht in overheidsland erg omstreden zijn. Ook is het een misver- stand om te denken dat de krijgsmacht zichzelf de afgelopen decennia vol over- gave in de aanbieding heeft gedaan. Sommige bijstandstaken kwamen min of meer als vanzelfsprekend bij Defensie terecht, hoewel ze net zo goed door bijvoorbeeld Binnenlandse Zaken uitgevoerd hadden kunnen worden. Dat stelt ook politicoloog Michiel de Weger. Neem bijvoorbeeld het ruimen van explosieven: ‘Deze taken kwamen bij Defensie, omdat de kennis van explosieven van oudsher bij Defensie aanwezig was en omdat het Ministerie van Binnenlandse Zaken niet voldoen- de nieuwe mensen aannam. Er om te springen – excuseer de woordspeling – stond Defensie nu ook weer niet.
Maar ja, bij Defensie is het goed shoppen. De krijgsmacht beschikt nu eenmaal over veel materieel, man- kracht ‘voor het geval dat’ en over breed uitwaaierende (praktijk)kennis.
Er valt bij de krijgsmacht dus veel te halen. Toen de overheid begin jaren zeventig haastig op zoek ging naar een terreurbestrijdingseenheid was de ‘default option’ het Korps Mariniers. De politie had daar simpelweg de middelen niet voor.
Duizenddingendoekje 2.0. Inmiddels is de Catalogus Nationale Operaties van Defensie uitgegroeid tot een indrukwekkend document: de krijgsmacht als duizenddingendoekje 2.0! De catalogus somt honderden opties voor bijstand op. Flink wat bijstandstaken worden door Defensie zelfs gegarandeerd: een detachement van duizend militairen binnen 24 uur, een ontsmettingsstraat binnen drie uur of een blushelikopter binnen twee uur bijvoorbeeld. De bijstand gebeurt trou- wens steeds onder gezag van civiele autoriteiten en de geweldsinstructie is gelijk aan die van de politie. Zo werkt dat in een democratie.
Hoe het ook zij, als militairen opduiken voor bijstandstaken, vallen ze extra op. Niet voor niets trok de inzet van militairen in hun ‘exotische’ uniformen ruime aandacht van de media tijdens de coronacrisis. Wordt ook nog eens zwaar materieel ingezet, dan lijkt het hek soms helemaal van de dam. ‘Tanks denderen door de straten!’ kopten bijvoorbeeld de kranten tijdens de kra- kersrellen van 1981 in Nijmegen. Dat het feitelijk om onbewapende Leopard-
genietanks ging die als bulldozers werden ingezet, was slechts een detail.
Wat willen we? Blijft de vraag: wat voor soort krijgs- macht willen we? Een krijgsmacht die méér is dan een vangnet voor civiele diensten? Veel deskundigen pleiten voor verdere integratie van krijgsmacht en politie om de steeds complexere vei- ligheidsdreigingen te lijf te gaan. Sinds 2004 is Defensie structureel veiligheids- partner bij rampen en crises. In 2017 pleitte Instituut Clingendael bijvoor- beeld voor de oprichting van een over- koepelende Nationale Veiligheidsraad. Crisisdeskundige professor Peter Bos op zijn beurt ziet wel iets in een lande- lijk Civiel-Militair Operatiecentrum. Of de krijgsmacht daarop zit te wachten, is maar de vraag. In het Oosten doemen dreigingen op die ook een duizenddin- gendoekje niet kan wegpoetsen. Het zou me eerlijk gezegd niet verbazen als de slinger de komende jaren weer rich- ting de eerste hoofdtaak van Defensie zwiept: de verdediging van het eigen en bondgenootschappelijke grondgebied.
Christ Klep is militair historicus, free- lance onderzoeker, universitair do- cent (Roosevelt Academy, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam en Universiteit Leiden), consultant, gastspreker en publicist.
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76
