Ooggetuige Oorlog
plaatsing in Canada bij de vliegerop- leiding in Winnipeg blijkt achteraf cruciaal geweest te zijn voor zijn ver- dere carrière. “Ik zat daar bij de staf samen met commandant Henk van Dommelen. Wij waren de enige twee Nederlanders. Van Dommelen was ook commandant geweest van 306 fotoverkenningssquadron dat toen nog vloog met de Starfighter. Dat had veel te maken met het vergaren van inlichtingen, waaronder foto-inter- pretatie. Van Dommelen heeft mij in Canada warm gemaakt voor het inlichtingenwerk.” Hij zorgde er ook voor dat De Paus na zijn plaatsing in Canada bij de Luchtmacht Inlichtin- gendienst (LUID) terechtkwam. Dat werk zou hij 25 jaar lang doen in allerlei functies, te beginnen bij 316 squadron in Gilze-Rijen en daarna in Duitsland bij het oorlogshoofdkwar- tier van de Allied Air Forces Central Europe (AAFCE), een grote bunker in de heuvels nabij het plaatsje Birken- feld, niet ver van de luchtmachtbasis Ramstein. “Daar was ik twee jaar analist. Ik maakte een inventarisatie van wat voor vliegtuigen en lucht- verdedigingsmiddelen van het War- schaupact in de forward area zaten. Die besloeg toen Oost-Duitsland, Polen, Tsjecho-Slowakije en Honga- rije. Die informatie kwam uit open en geheime bronnen van luisterdien- sten en andere inlichtingendiensten van de NAVO-partners.”
Praagse Lente Toen zijn voorganger bij AAFCE
“Ik was pas 16 en werd gelijk de schietbaan op gestuurd, tegenwoor- dig ben je dan een kindsoldaat.” Hij volgde in Schaarsbergen de Lucht- macht Kaderschool en zijn loopbaan ontwikkelde zich – aanvankelijk in het dienstvak administratieve zaken – in de loop der jaren gestaag. Zijn
vroegtijdig terugkeerde van een plaatsing in Polen, greep De Paus zijn kans om ‘als kind van de Koude Oorlog’ daadwerkelijk iets te doen aan het Oost-Westconflict. Als klein jongetje werd hij al eens indringend geconfronteerd met de gevolgen van de Koude Oorlog toen zijn moeder hem meenam naar een soort ten- toonstelling over de gevolgen van een nucleaire aanval. “We hadden een folder gehad van de gemeente over hoe je je kon beschermen tegen een atoomaanval en dat werd daar
gedemonstreerd met zandzakken en noodrantsoenen om de eerste weken te overleven. Dat maakte een diepe indruk op mij als klein jochie en ook op mijn moeder trouwens. Ze kocht meteen een paar blikken gepasteu- riseerde melk om in de kelder op te slaan. Toen zij dertig jaar later overleed, heb ik ze helemaal verroest teruggevonden.”
De tweede gebeurtenis die zijn militaire leven bepaalde, speelde zich af tijdens zijn opleiding voor onderofficier eind jaren zestig bij de luchtmacht. “We werden op een dag door onze commandant uit de instructieles gehaald en zagen op een zwart-wit-tv hoe Russische tanks met bruut geweld een eind maakten aan de Praagse Lente in Tsjecho- Slowakije. Ik was nog maar 18 en voelde woede over hoe mensen hun vrijheid werd ontnomen. Ik nam me voor dat als ik ooit iets kon doen om dat systeem dwars te zitten, ik het niet zou laten.”
Die kans kwam in januari 1981 door de plaats van zijn collega van de inlichtingendienst in te nemen op de ambassade in Warschau. “In de Warschaupactlanden zaten wel mili- tair attachés, maar die werden vaak alleen maar uitgenodigd voor de party’s, waar men met drank infor- matie uit hén probeerden te krijgen. Daarom was dat undercoverwerk heel belangrijk.”
Dekmantel
De Paus werd na een cursus Pools bij de Nederlandse ambassade in Warschau geplaatst. “Samen met een andere onderofficier. We hadden gewoon een burgerfunctie van secretaris-archivaris, de laagste rang die ze konden verzinnen. Wat wij precies deden, wisten ze op de ambassade niet.” De Paus was ook van een dekmantel voorzien. “Ik zou afkomstig zijn van ontwikkelings- samenwerking en had mij bezigge- houden met het graven van water- putten in Ghana. Of ze aan de andere kant wisten dat ik militair was, daar
APRIL 2015 45
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65
