O
p de site staat verder: ‘De vier onderzeeboten van de Walrusklasse kunnen echter meer. Omdat ze onder water varen op elektriciteit, zijn ze extreem stil en bijna onvindbaar. Onze onderzeeboten worden daarom vaak ingezet voor bijvoor- beeld verkenningen en het inwinnen van informatie in risicogebieden. Overal ter wereld voeren de Nederlandse boten (geheime) oefeningen en missies uit: van Noorwe- gen tot Somalië en van Amerika tot de Golf van Aden.’
Onbereikbaar
In de periode van 1992 tot en met 1999 waren Neder- landse onderzeeërs ook actief tijdens de verschillende oorlogen in de wateren rond voormalig Joegoslavië, in het bijzonder de Adriatische Zee. Ze waren daar om de eigen maritieme eenheden te beschermen tegen met name Servische aanvallen, vijan- delijk berichtenverkeer af te luisteren én natuurlijk om inlichtingen te verzamelen met behulp van hun ultra- gevoelige elektronica. Dat deed bijvoorbeeld kapitein-ter- zee Jeroen van Zaalen (55) in het najaar van 1994 als com- mandant van
Hr.Ms. Walrus. Daarvoor, in 1993, was kapi- tein-luitenant-ter-zee Henk-Jan Kuin (54) als commandant van
Hr.Ms. Tijgerhaai twee maal op patrouille geweest in de regio. Tijdens de Kosovo- oorlog van 1999 deed hij dat nogmaals, dit keer als com- mandant van
Hr.Ms. Dolfijn. Van Zaalen herinnert zich: “Het blijft een bijzonder moment als je aan de voor- avond van zo’n geheime mis- sie staat en je moet je thuis- front melden dat je een tijdje onbereikbaar bent. Meestal duren die missies in totali- teit zo’n maand of drie, vier, waarbij je tijdens de daadwer- kelijke operatie doorgaans een maand onder water bent. Con- tact met het thuisfront is er dan niet, ook niet in geval van ziekte, overlijden of andere calamiteiten. Als een beman- ningslid met zo’n ernstige situ- atie wordt geconfronteerd, dan probeer je als commandant
Jeroen van Zaalen (l) en Henk-Jan Kuin. Foto: Karin Stroo
natuurlijk een moment te vinden om zo iemand toch van boord te krijgen, maar het is niet gezegd dat dit ook wer- kelijk lukt. De bemanning weet dat ook van tevoren.” Kuin: “Maar ook in minder ernstige situaties moet ieder- een zich bewust blijven van het geheime karakter van zo’n operatie. Een voorbeeld: niet dat er nu censuur wordt toegepast op post naar het thuisfront, maar het is voor iedere opvarende wél een soort erecode dat je je in zulke brieven terughoudend opstelt over het werk waar je op dat moment mee bezig bent. In het verleden moest je daar ook officieel voor tekenen, maar of dat nu nog zo is, weet ik niet.” Van Zaalen vult aan: “Wat je in dit soort situaties telkens merkt, is dat, in goed Nederlands, de awareness van de hele bemanning enorm is. De mannen weten waar ze mee bezig zijn en ze hebben die mindere contacten met het thuisfront er ook voor over. Dit is immers het échte werk waarvoor men zo lang heeft geoefend.”
Patrouilles
Dat échte werk bestond in de Adriatische Zee, als gezegd, uit een combinatie van inlichtingen verzamelen en eigen bovenwaterschepen beschermen. Dat was geen overbo- dige luxe, want voormalig Joegoslavië had een marine die op Sovjetleest was geschoeid en waarvan na het uiteenvallen van het land veel snelle patrouilleboten, onderzeeboten en zeemijnen in Servische handen waren overgegaan. Er werd gewerkt onder het hoogste niveau van dreiging en in de wetenschap dat iedere fout ernstige gevolgen zou kunnen hebben. “Er werd door onze boten dicht onder de kust en vaak in ondiep water geopereerd”, zo herinnert Van Zaalen zich, “waardoor er altijd een risico is dat je aanwezigheid via de vijandelijke radar of visueel wordt vastgesteld. Voor zover mij bekend is dat echter geen enkele Nederlandse boot ooit overkomen.” Toen Kuin in 1999 met de Dolfijn op patrouille was, leverde dat ook spannende momenten op. Het was de enige keer dat de boot met volledige oorlogsinstructie voer. “Op een nacht werd ik wakker van de stilte. Dat kon maar één ding betekenen: de boot was overgegaan op geruisloze vaart. Dat gebeurt als er een mogelijk vij- andelijke onderzeeboot is gedetecteerd. Snel wakker en in de commandocentrale realiseerde ik me dat als er een andere onderzeeboot in de buurt zou zijn, dat het geen vriendje was. Wapens op scherp – dit is geen oefening! Vragen en dilemma’s. Zit mijn beste sonaroperator achter de schermen? Vuur ik nu al of wacht ik op een betere positie? Toen zag ik dat het beeld op het sonarscherm diffuus was. Dat duidt doorgaans op sealife, zoals we het contact met een walvis of bruinvis noemen. Dat bleek ook zo. De spanning brak, ik keek de sonaroperator aan en we begonnen alle twee te lachen. Had deze bruinvis toch bijna een MK48 in z’n achterste gekregen!” Maar hoe gek het ook klinkt: tijdens dit soort patrouilles is er altijd ook het risico van saaiheid en verveling. Van Zaalen: “Dat is zeker waar. Wekenlang in een onderzee- boot, wapens en bemanning op scherp en dan gebeurt er helemaal niks. Op zich wel begrijpelijk, want de Serviërs vermoedden natuurlijk dat wij er lagen en zij hadden
APRIL 2015 17
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65
