er in december 2014 meer over tijdens een congres in Hamburg. Overigens: het begrip veteraan in de Verenigde Staten kent een iets ruimere definitie. Anders dan in Nederland, hoef je niet op uitzending te zijn geweest om de veteranenstatus te verkrijgen.
Geheimhouding
Scannell werkte midden jaren tachtig als officier vanuit de US Army als data-analist op het field station. Op een openbaar toegankelijk congres vertelde hij over zijn werk – al moest Scannell nog altijd op zijn woorden letten: “Het is moeilijk voor te stel- len hoe ingewikkeld het is om te vertellen over het werk op een plek als deze. Het was destijds een van de meest geheime field stations ter wereld. Er stonden grote straffen op het vertellen wat daar gebeurde. Dat maakt het voor mij moeilijk om nu, zelfs na een kwart eeuw, te praten over mijn ervaringen”, zo vertelde hij tijdens de lezing. Wie destijds geheimen verklapte, had een groot probleem. Zo was er ene ‘Jim’, vertelde Scannell, die een paar maanden later dan hij in Berlijn arriveerde. Jim was ook een analist. “Hij was vriendelijk, kwam vaak op bezoek. Zijn taak was om Spetsnaz- eenheden (speciale troepen; red.) in de gaten te houden. Hij praatte makke- lijk over z’n werk en was altijd in voor een drankje. Een paar jaar later werd hij opgepakt. Het bleek dat Jim een tas met cash geld had liggen in z’n mooie Mercedes. Jim verkocht geheimen aan de Russen. Hij verdween voor dertig jaar in de gevangenis.”
De NSA-post was noch mooi, noch
comfortabel, zegt Scannell. Alles was grijs of wit. Het was er opzettelijk koud, vanwege de koeling voor de elektro- nica. Scannell: “We knipten de vingers van onze wollen handschoenen, zodat we konden typen terwijl onze han- den warm bleven.”
Scannell werkte ruim twee jaar op de heuvel. Samen met nog tweehonderd andere militairen werd de post 24 uur per dag bemand. Veel waren smart misfits. “We kwamen uit college, konden geen baan vinden en waren gek genoeg om het leger in te gaan. Er waren op z’n minst twee promovendi in mijn eenheid en nog veel meer afge- studeerden.” Ze probeerden er met elkaar het beste van te maken, terwijl het werk altijd doorging. Ook met de jaarwisseling van 1984. Vanaf de vijfde verdieping zag Scannell het vuurwerk en vooral waar het ophield: daar waar de muur begon.
Gericht afluisteren
In de media heeft de NSA nu een slechte naam. Klokken- luider Edward Snowden onthulde dat de dienst bevoegd-
heden zou hebben overtreden. Privacy van burgers zou op grote schaal zijn geschonden. Scannell zegt dat in de jaren tachtig, toen hij er werkte, de NSA totaal anders opereerde. De dienst werkte niet met een groot sleepnet, maar luisterde gericht af. Dat leverde belangrijke resulta- ten op, zegt Scannell: “Weten hoe je tegenstander denkt en waar hij mee bezig is, voorkomt oorlog en minimali- seert de kans op slechte afwegingen. De capaciteit van het field station om snel informatie te verwerken, betekende dat het Westen meer vastberaden het buitenlandbeleid (ten opzichte van de Sovjet-Unie; red.) kon uitzetten.” Als voorbeeld van geslaagd gericht afluisteren, noemde Scannell het uitpeilen van de communicatie van een Oost-Europese functionaris in Moskou. Op een dag belde die zijn maîtresse in Oost-Berlijn. “Tegen zijn Schatzi zei hij dat het hem erg speet dat hij niet naar Oost-Berlijn kon komen omdat Konstantin Tsjernenko, tussen 1984 en 1985 secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie, was overleden. En dat hij in Moskou moest blijven tot de begrafenis, wanneer dat ook zou zijn. Dat was een voorbeeld van loslippigheid: de Sovjets hadden de dood van hun leider tot dan toe verzwegen.” De dood van de Sovjetleider was belangrijke informatie omdat achter de schermen van de partij een machtsge- vecht woedde over wie de al veel langer zieke Tsjernenko zou opvolgen. De hervormingsgezinde Michael Gorbatsjov werd uiteindelijk benoemd als secretaris-generaal. “Wij konden in de tussen- tijd even kalm blijven en wachten terwijl de Sovjets druk bezig waren met hun interne problemen. Dat is een voorbeeld van targeting, selectief zijn.”
Geen sleepnet
Anders dan nu, zegt Scan- nell, was er in de jaren tachtig geen groot sleepnet voor data. Niet alleen omdat de wereld nog grotendeel analoog was, maar vooral omdat de Amerikaanse wet restricties opleverde. In de
Bill Scannell op een openbaar toegankelijk congres over zijn destijds geheime werk. Beeld: YouTube
jaren zeventig ging de NSA een paar keer over de schreef, waarna er nieuwe wetgeving ontstond. Signal Intelligence was vanaf dat moment aan strenge regels onderworpen. “Het meest belangrijke: je kon absoluut geen staatsbur- gers van de VS bespioneren. Als je per ongeluk toch een burger van de VS afluisterde, dan brak de hel los. Tapes werden gewist, papier werd meteen versnipperd.” Terugkijkend op zijn carrière op de Teufelsberg, zegt Scannell dat hij gewerkt heeft in wat je nu de ‘gouden eeuw van SIGINT’ zou kunnen noemen. “Een relatief korte periode in de geschiedenis waarin duidelijke en harde regels bestonden over wat een legitiem afluister- doelwit was en wat ons totaal niet aanging.” De veteraan is trots op zijn werk in Berlijn bij de NSA. “Het had een gerichte opdracht en het werk wat wij leverden, zorgde ervoor dat koelbloedigheid de boventoon bleef voeren in een tijd waarin de wereld drie minuten verwijderd was van nucleaire destructie.”
APRIL 2015 21
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65
