Checkpoint Barry


Als er iets is... E


r was een tijd dat ik een paar jongens kende die in Libanon hadden gezeten. Aardige gas- ten, hard van buiten, zacht van binnen. Een normaal leven – wat dat ook mag zijn – zat er niet in voor ze. Achternagezeten door hun oorlogsverle- den vochten en zochten ze zich een weg door iedere dag.


Ze waren boos op Defensie en daar had- den ze alle reden toe. Nazorg in die tijd bestond uit een briefje met daarop het adres van het dichtstbijzijnde arbeids- bureau en de mededeling: ‘Als er iets is, bel je maar.’


Hulp zoeken hadden ze nooit gedaan. Bij geen enkele instantie die hen ook maar een klein beetje zou kunnen hel- pen. Hulp zoeken betekende je verhaal vertellen. En los van het feit of ze dat hadden gekund of gewild, enkele van hen hadden een geheimhoudingsverkla- ring getekend.


Kapot en teleurgesteld als ze waren, die geheimhoudingsverklaring was boven alle twijfel verheven. Een man een man, een woord een woord. Ze mochten dan helemaal kapot gaan en alles aan het verliezen zijn, die afspraak stond en die afspraak kwamen ze na. En als er iets is, dan bel je maar. Twintig jaar had het geduurd voordat ze eindelijk op de enigszins juiste plek terecht waren gekomen. Enigszins, omdat twintig jaar een lange tijd is om


landen een vrijbrief om iedere conventie en wet te overtreden en een eigen wer- kelijkheid te creëren.


een oorlogstrauma met je mee te dragen. En daar kwam de geheimhoudingsplicht nog eens bovenop. Ik vraag me trouwens af of ze wisten wat ze voor zich moesten houden. Alles kan namelijk dienstge- heim zijn.


Libanongangers zijn de kwartiermakers van het moderne veteranenbeleid


Gaat dienstgeheim boven alles? Vraag dat maar aan Chelsea Manning of Edward Snowden. Helden volgens som- migen, landverraders volgens anderen. Ongetwijfeld hebben zij ook geheimhou- dingsverklaringen getekend, maar hun hart zei ze dat ze toch moesten spreken. Met alle gevolgen van dien. Ze zijn geframed als nestbevuilers en landver- raders die de nationale en internationale veiligheid in gevaar hebben gebracht en zijn met pek en veren besmeurd de stad uitgejaagd. Want democratie en vrijheid van informatie zijn leuk, maar alleen als het de eigen propagandamachine ten goede komt. Wat de afgelopen dertien jaar de wereld pas echt onveiliger heeft gemaakt, zijn de oorlogen in Irak en Afghanistan. Roekeloze wraakacties waren dat, geba- seerd op zelfverzonnen informatie. Hoe geheim wil je het hebben? Colin Powell bij de VN, met zijn buisjes bakmeel die door moesten gaan voor antrax en zijn striptekeningen van niet-bestaande chemische wapenfabrieken. We hebben het hier over volwassen mensen die geacht worden het beste met ons voor te hebben, maar ze hebben geen vrede en democratie, maar groot gevaar gebracht. Het predicaat ‘topgeheim’ is voor veel


En de militairen die zijn uitgezonden naar die oorlogen? Naast de zwijg- plicht die ze beroepsmatig hebben, is er ook nog eens de zwijgplicht dan wel geheimzinnigheid die ze moeten betrachten aangaande de persoonlijke levenssfeer. Het internet is een ideale vindplek voor allerlei info die tegen je kan worden gebruikt. Of tegen je gezin, terwijl jij in den vreemde zit. Ook die verhalen ken ik en daar word je koud van als je die hoort.


De Libanonveteranen waar ik mee begon, kan je zien als de eerste generatie van de grote groep die nu als ‘jonge veteranen’ wordt bestempeld. Ze zijn de kwartiermakers van het moderne vetera- nenbeleid. Uit de relatief korte periode dat ik een aantal van hen van dichtbij heb mogen meemaken, is mij wel duide- lijk geworden dat je ondanks een geheimhoudingsverklaring best je ver- haal kan vertellen bij een psycholoog of ander soort arts. Het hele verhaal, inclu- sief dat waar je niet over zou mogen praten. Een arts heeft immers ook zijn beroepsgeheim en geen zwijgplicht is het waard om aan onderdoor te gaan.


Barry Hofstede maakte van november ’92 tot mei ’93 als dienstplichtig chauffeur deel uit van het 1e NL/BE VN Transportbataljon in Centraal-Bosnië, waarna hij tien jaar nodig had om die periode enigszins een plek te geven. Sinds 2002 ontplooit hij zich als (toneel)schrijver. Hij schrijft over uiteen- lopende zaken, maar oorlog en veteraan zijn in Nederland zijn terugkerende thema’s in zijn werk. In 2013 verscheen zijn eerste boek, NL-Peacekeeper. Daarnaast is hij hartstochtelijk muziekliefhebber. Hij denkt nog iedere dag aan wat hij heeft gezien en meegemaakt tijdens zijn uitzending.


APRIL 2015


19


Column


Foto: Birgit de Roij


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65