ZATERDAG 19 JUNI 2010
media
Reitsma niet.Hoe zit het eigenlijkmet‘portretrecht’opjestem? ELINEBESSELINK
balcommentatorTheo Reitsma bij de goal die Marco vanBastenmaak- te in de Oranjefinalevan het EK in 1988.Zezijn te horen in de nieuwste Bavariareclame vanreclamebureau Selmore (voor de veel besproken Dutch dress), als begeleiding bij de originelebeelden vandiewedstrijd. De tekst is ookorigineel, de stem niet.Dat geldtook voor de kreten dieHermanKuiphof–commentator bij het WK in 1974 en 1978 –inde commercial slaakt. De NOS geeft namelijk nooittoe-
‘V
stemmingstemmen en gezichten vandeomroep te gebruiken in een commerciëlecontext. Voor beelden vandeeindtoernooienmoetmenbij de Uefa (EK) of Fifa(WK) zijn.Opde tekst heeftdeNOSgeenrechten. Die magdoor iedereenuitgesproken worden. Michaël Reijenga is directeurvan
het Amsterdamse stemmenbureau Inter Voiceenkrijgt geregeld ver- zoekenvan klanten voor sound- alikes:mensen die klinkenals een BN’er,maar het niet zijn. “Dat kan een kostenoverwegingzijn, want BN’erszijn aanzienlijk duurder dan onbekende stemacteurs.”Imitators worden ookgevraagd‘voor de lol’: wiedestemvanBalkenendeofOba- ma wil gebruiken, is welopeen dubbelganger aangewezen. “Die doenweinigstemwerk.” Jemagmensen imiteren, als persi-
flage.“Maar imiteren in eencom- mercial, als iedereendenkt dat het iemandanders is:dat magniet,” zegt ElsDoornhein, advocaat bij De VosenpartnersinAmsterdam. Ze
an Basten. Goed. Ooh! Wateen goal! Wateen schit-te-rend doelpunt zeg!’Woordenvan voet-
heeft zichruim tien jaar geleden toegelegd op het ‘stemmenrecht’, eentot dan onontgonnen terrein. “Eengekniche-ding,”noemtzehet. Datwashet en is het nogsteeds.Za- kenoverstemdubbelgangersdie voor de rechterkwamen, zijn op de vingers vanéén handte tellen. De bekendste kwestie draait om
Gert-Jan Dröge, die in de jaren ne- gentigdestemwasvanfrisdranken- merk RoyalClub(‘voor de héleso- ciety’). In de daaropvolgende cam- pagne werd hij vervangendoor een voor de argeloze luisteraar identie- ke stem. Drögespande eenzaak aan, maar verloor.“De rechteris goed gaan luisteren en heeft geoor- deelddat de stemmenqua timbre en karakter niet genoegovereenko- men,” zegt Doornhein. “In Bloe- mendaal en het Gooi zijn meerbral- lerige,deftigestemmen.” Koningin Beatrix had meersucces bij eenaanklacht tegenMonster-
Wiedestemvan Balkenendewil hebben,isopeen dubbelganger aangewezen
board, de vacaturewebsitedie haar stemin eencommercial gebruikte. Hetportretrecht is in de wetopge- nomen, het ‘stemmenrecht’ niet. Toch is daar iets over te zeggen. “Niemandhoeft ongevraagd mee te
doen in een commercial. Of het nu om het gebruik vanjebeeltenis of het gebruik vanjestemgaat,” zegt Doornhein. Gebeurt dat wel, ookal gaat het om eendubbelganger,dan kaneen zaakaangespannen wor-
den wegens inbreukopdepersoon- lijke levenssfeer. “Bijeen beeltenis is dat natuurlijk gemakkelijker aan te tonen dan bij eenstem.” Eenzaak beginnen in het laatste gevalislastigensucceshangt sterk
In de nieuwste tv-spot vanBavaria horenweTheo Reitsma commentaar geven bij de glorieuzeEK-finale in 1988. Alleen is het Theo
PS7 Bekende stemis vogelvrij
ILLUSTRATIETHIJSBALDER
af vandebekendheid en typische kenmerken vandestem, erkent Doornhein. Hetmoet om eenaan- toonbaar uniekenkarakteristiek geluid gaan. “Mijn stem is bijvoor- beeld niet interessant.”
kiosk
zo zijn, de journalistiekwerd na watpijnlijkeliterairemislukkingen zijntweede keus. Ookdatwasgeen succes, grote
kranten als LaRepubblica, de CorrieredellaSera ofLa Stampa bodenhemniet eens een stageplek aan. Debenedettibeslootomdanmaar
provinciale krantentebenaderen. Hijboodhuninterviewsaan met bekendeschrijvers en anderebe- roemdheden. La Nazionein FlorenceenIl Gi-
ornoin Milaan hapten toe, andere lokale krantenvolgden, zo goed vondenzedie stukkengeschreven. Helaas,Debenedetti loogalles bij
elkaar. MiguelMora,dezeer actieve correspondent in Italië vande Spaanse krant ElPaís,wistDebe- nedetti te strikken voor eeninter-
Verzonnen interviews,perfectgedaan D
eItaliaan TommasoDebe- nedetti wildeschrijver worden, zijnnaamhad hij almee.Hetmochtniet
view, een dat echt heeftplaatsge- vonden, bezweerthij. Dein 1969 geborenDebenedetti,
getrouwd,vadervan twee kinde- ren, parttime leraar geschiedenis in Rome, kijktterugopdegeschiede- nisvan zijn bedrog. Zelfspreekt hij lievervan ‘spel’. Hetbegon in 2000 met eeninter-
viewmetGore Vidal, die perfectIta- liaans spreekt en inRavellawoont. “Vidal spreekt bijna met niemand, en zekerniet met mij,” aldusDebe- nedetti. “Maar ikwaszeer tevreden over onszogenaamde gesprek,dat verscheen in LaNazione, Il Giorno en IlRestodelCarlino,die in tal vanprovincies verschijnt.” Debenedetti: “Ook Il Mattinouit
Napelswerdeen vasteafnemer, ik had eengeweldige tijd.’sOchtends wasikleraargeschiedenis,’smid- dags voerde ik intensieve gesprek- kenmetmensen als Arthur Miller, MichaïlGorbatsjov of kardinaal Ratzinger, de huidige paus Bene-
dictus.”Deman vanElPaís,die zichdoor eendikkestapel nepinter- viewsworstelde, is toch onderde indrukvan dekwaliteit vandever- valsingen. Debenedettibeheerst perfecthet
typeinterviewwaarbij eenschrijver of eenandere persoonlijkheid een
‘IkgaPhilipRoth vragenomeen voorwoord’
boek moet ziente‘verkopen’. Hij heeftduidelijk alhunboeken in- tensief gelezen. Debenedetti, die País-correspon-
dentMora getooid met eenkeppel- tjetewoordstaat,durfde danwel niet de grotenationale kranten te
benaderen uit vreestewordenont- maskerd, hij hadwelsuccesbij het kleine maar toch landelijkverschij- nende Libero,een zeer rechts blad dat geenkwaadwoordwil horen over premierSilvio Berlusconi. HetleekDebenedettidus een
goed ideeomJohnle Carré in Libe- ro iets positiefs te laten zeggen over de premier.‘Als ik Italiaanwas, zou ik op Berlusconi stemmen,’ stond dan ook als kopboven het stuk. Dat vielIlCorrieredella Sera op,
die Le Carréomeenreactievroeg. Deschrijverwerdwoedend,zei nooitmet eneDebenedettiteheb- ben gesproken, maar liethet er ver- der bijzitten.DeCorriereook. Als zijn grootstesuccesbe-
schouwtDebenedetti zijn interview met de Egyptische schrijverNaguib Mahfouz in Il Restodel Carlino,dat door France-Soirwerd gekocht. PhilipRothwerd maar liefst vijf maal doorDebenedetti ‘geïnter- viewd’.Debenedetti legdedelinkse
Roth lovendewoordenoverBarack Obamain de mond, nogvoordat de oudemeester ze zelf haduitgespro- ken. Veruit het vaakst ‘sprak’Debene-
detti met de Israëlischeschrijver AbrahamB. Yehoshua. ”Want gesprekkenmet kritische
Israëliërsdoen het in Italië altijd goed,” verzekerdehij. Zijn bedrog metRothwerdDebe-
nedetti noodlottig,want La Repub- blica vroegdeAmerikaanomver- duidelijkingvan de aanhemtoege- schreven toespraken.PhilipRoth wasniet geamuseerd. Debenedetti geeft het toe: hijis
danweleen gemankeerd schrijver, maar beschouwt zichzelf als eenta- lentvol literair journalist.“Ik hoop dat al mijn interviewsooitworden gebundeld, ze zijndemoeite waard. Ik gaPhilipRoth vragenom een voorwoordteschrijven.”
RENÉTERSTEEGE
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100 |
Page 101 |
Page 102 |
Page 103 |
Page 104 |
Page 105 |
Page 106 |
Page 107 |
Page 108 |
Page 109 |
Page 110 |
Page 111 |
Page 112 |
Page 113 |
Page 114 |
Page 115 |
Page 116 |
Page 117 |
Page 118 |
Page 119 |
Page 120 |
Page 121 |
Page 122 |
Page 123 |
Page 124 |
Page 125 |
Page 126 |
Page 127 |
Page 128 |
Page 129 |
Page 130 |
Page 131 |
Page 132 |
Page 133 |
Page 134 |
Page 135 |
Page 136 |
Page 137 |
Page 138 |
Page 139 |
Page 140 |
Page 141 |
Page 142 |
Page 143 |
Page 144 |
Page 145 |
Page 146 |
Page 147 |
Page 148 |
Page 149 |
Page 150 |
Page 151 |
Page 152