968 | WEEK 30-31 28 JULI 2021


Nieuw boek Joep Schenk: De Rijn en Europese veiligheid leidraad in lange negentiende eeuw


Terwijl velen de oorsprong van het Verenigd Europa als vredes- en welvaartsproject in de jaren vijſtig van de twintigste eeuw plaat- sen, laat het nieuwste boek van historicus dr. Joep Schenkt (Universiteit Utrecht) zien dat de basis van dit project al veel eerder werd gelegd, namelijk al op 2 februari 1815.


Het is dit jaar alweer 206 jaar geleden dat af- gevaardigden van de vier toenmalige groot- machten Frankrijk, Pruisen, het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk voor het eerst tijdens het Congres van Wenen samen kwamen om te onderhandelen over de invoering van het principe van de vrije vaart op de Rijn. In 1815 beschouwden de Europese machten een in- ternationale rivierpolitiek onmisbaar voor het commerciële welzijn én de toekomstige vei- ligheid van het toen aan stukken geblazen continent.


Het overleg resulteerde in een uitgebreide lijst aan voorwaarden, die integraal werd opge- nomen in de Weense slotakte. Maar belang- rijker nog was de oprichting van de Centrale


Commissie voor de Rijnvaart direct daarop- volgend, bestaande uit afgevaardigden van de zeven oeverstaten. Deze eerste (en nog altijd bestaande) Internationale Organisatie van de moderne geschiedenis zou zich toeleggen op de bescherming van het principe van de vrije vaart op de Rijn.


Verzoenen


“The Rhine and European Security in the Long Nineteenth Century. Making Lifelines from Frontlines (Routledge 2021)” onderzoekt hoe de meest fundamentele verandering in de geschiedenis van het internationale rivier- beheer voortkwam uit Europese veiligheids- overwegingen. Daarnaast laat het zien hoe de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) functioneerde als een voortdurend experi- ment in het verzoenen van nationale en ge- meenschappelijke belangen dat sterk bijdroeg aan de Europese welvaartsontwikkeling. Zodoende toont het boek van 206 pagina’s aan dat opvattingen en praktijken van vei- ligheid in de lange 19de eeuw net zomin als in de tweede helſt van de 20ste eeuw


begrepen kunnen worden zonder rekening te houden met welvaartsoverwegingen en welvaartsbeleid.


CCR-archieven De studie, die deel uitmaakte van het ERC- project Securing Europe, fighting its enemies van Beatrice de Graaf, maakte gebruik van archieven in Groot-Brittannië, Duitsland en Nederland, evenals de recent geopende CCR- archieven in Frankrijk. Het onderzoek beperkte zich daarbij niet tot de ‘usual suspects’ zoals staatslieden en hoge diplomaten, maar zoom- de ook in op minder voor de hand liggende ac- toren zoals experts, radicalen, ondernemers en uiteraard de afgevaardigden in de CCR zelf.


Joep Schenk is docent bij de sectie Geschiedenis van Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht. Hij werkte als post-doc binnen het ERC-project Securing Europe, fighting its enemies van Beatrice de Graaf. Momenteel doet hij onderzoek naar in- ternationale milieusamenwerking in historisch perspectief.


Vervreemdend boek over terugreis van Bark Europa


ervaringen van de reis nog in het hoofd en lijf, zonder knuffel of zelfs maar een hand bizar te noemen.


Een vlot geschreven boek van 182 bladzijden, dat de werkelijkheid in een ander daglicht zet. Heerlijk om te lezen.


De auteur (linksachter) met de bemanning van de Bark Europa.


De meer dan honderd jaar oude driemaster Bark Europa zeilt non-stop van het zuidelijk- ste puntje van Argentinië naar Scheveningen in 82 dagen met 19 bemanningsleden. Dat is in een notendop het verhaal. Het waarom en hoe de reis is verlopen, zijn boeiend beschre- ven in het boek ‘De reis van Bark Europa’ en geeſt een soms vervreemd beeld van de pe- riode voorjaar 2020, toen corona zich in alle hevigheid over de wereld verspreidde.


TRUUS DEN HARTOG


Het is april 2020. De Bark Europa ligt in de ha- ven van Ushuaia, de meest zuidelijk gelegen haven van de wereld. De reis naar Antarctica met 41 passagiers is net afgerond. Weer was het een enerverende reis, waar bemanning en passagiers diep van onder de indruk waren. De bemanning staat voor een moeilijke keuze, als bij aankomst in de haven de berichten over Covid 19 tot volle omvang doordringen bij de crew aan boord. Normaal gesproken wisselt een deel van de bemanning en stappen er nieuwe passagiers


op, maar dat is nu niet mogelijk. Een onge- kende situatie. En dan valt het besluit. Dit is te heſtig en zal waarschijnlijk nog lang duren. Zo lang, dat de kosten voor het verblijf in het zuidelijkste puntje van Argentinië, zonder in- komsten en met de doorlopende havengel- den, gages en verblijfskosten onverantwoord hoog zullen zijn. Terug naar de thuishaven Scheveningen, meer dan 9000 zeemijlen ver- der, is de beste optie.


De globale schatting is dat de duur van de reis ongeveer 68 dagen zal zijn. Het werden er 82, mede doordat de motor zo veel mogelijk ge- spaard is. Pas in de laatste fase van de reis is om praktische redenen de motor gestart. Stormen, windstiltes, hitte: de ‘normale’ om- standigheden waar je mee te maken hebt va- rend over de Atlantische oceaan, met 19 be- manningsleden van 12 nationaliteiten uit 5 werelddelen, allen met persoonlijke emoties die op sommige momenten de kop op steken, is een uitdaging. Eric, de kapitein; Gjalt, de kok en Sanne, arts blijven geconcentreerd op het welzijn van de gehele bemanning. Het is hard werken in de shiſts van 6 uur. Behalve tij- dens de windstilte. Dan is er ontspanning met spel en zwemmen.


Bizar De Bark Europa.


Bij de aankomst in Scheveningen met enkele familieleden op de kade - meer mocht toen nog niet - is de ontlading groot. Door een plas- tic scherm zien zij elkaar van dichtbij en kun- nen elkaar aanraken. Non-stop 82 dagen op zee; dan is de aankomst in een andere wereld dan toen zij vertrokken met alle beelden en


Schrijver Boris Lemereis is freelance journa- list. In mei 2020, toen Bark Europa nog op de oceaan voer heeſt hij in opdracht van NRC handelsblad een verhaal geschreven over deze bijzondere tocht. Het contact met de bemanning is via satellietverbinding verlo- pen. Lemereis vertelt daarover: “De uitgever las het verhaal en heeſt mij toen benaderd. Zij zagen er meer in dan een artikel van twee pagina’s. Zelf ben ik niet grootgebracht met varen of zeilen, hoewel mijn familie van ouds- her in de binnenvaart werkzaam was. Het was een nieuwe wereld voor mij en bijzonder, om meegenomen te worden in de reis en jezelf onder te dompelen in de zeevaartwereld. In de herfstvakantie vorig jaar heeſt het schip voor het Scheepvaartmuseum gelegen en toen ben ik voor het eerst aan boord gestapt en mij verbaasd over de hoeveelheid lijnen. Indrukwekkend.” De boekpresentatie was op het schip op 16 juni.


Titel: The Rhine and European Security in the Long Nineteenth Century. Making Lifelines from Frontlines Auteur: Joep Schenk Uitgever: Routledge ISBN: 9780367345761


Verhalenbundel van schippersvrouw van koude grond: altijd ‘Schipperen’


33


ZWOLLE Een tijdlang hebben de lotgevallen van Willie Zeldenrust-ten Harkel als schip- persvrouw met de titel ‘Tussen wal en schip’ in het blad Binnenvaart gestaan. In maart 2021 is haar boek ‘Schipperen’ uitgekomen, waarin deze verhalen zijn opgenomen. De bundel, waarin humor en ernst elkaar af- wisselen, is gepubliceerd door Scholten Uitgeverij in Zwolle.


Zeldenrust schreef zelf het voorwoord: “Als heel jong meisje van de wal kreeg ik verkering met een jongen van het water. Na ons huwelijk was hij de schipper en ik de schippersvrouw. De consequentie van mijn huwelijk was dat ik letterlijk in de huwelijksboot stapte, want ik ging het schip op. Ik wist niets, maar dan ook niets van het varen af en ik tuimelde van de ene verbazing in de andere. Ik kwam in een compleet andere wereld terecht en dat vergde een groot aanpassingsvermogen, iets waarin ik maar mondjesmaat geslaagd ben.”


Voorts: “Ik bleef figuurlijk hangen tussen wal en schip. Ik was en bleef een schippersvrouw van de koude grond. Hoewel we na ruim twee jaar aan de wal zijn gegaan, bood deze relatief korte periode veel schrijfstof en daarom heb ik mijn lotgevallen als schippersvrouw met de nodige zelfspot aan het papier toevertrouwd. Toen ik mij op het echte schrijverspad waagde en mijn verhalen ‘Tussen wal en schip’ in een binnenvaartblad waren gepubliceerd, wilde ik ze ook gebruiken als voorbeeld voor een gees- telijke les.”


Titel: De reis van Bark Europa Schrijver: Boris Lemereis Uitgever: Luitingh-Sijthoff


‘Schipperen’ ligt voor 16,95 euro in de (chris- telijke) boekwinkels. Eerder verschenen van haar hand: Uitdagende Outfit (2017) en Hemelkinderen (2020). Info: www.willieten- harkel.com


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48